THỂ LOẠI
BI KỊCH LÃNG MẠN
ROMEO VÀ JULIET
( Shakespear )
A. NHỮNG ĐIỀU LIÊN QUAN ĐẾN TÁC
GIẢ-TÁC PHẨM
I.
KHÁI NIỆM
1.
Chủ
đề :
Nếu vở kịch Vũ
Như Tô đề cao con người yêu nghệ thuật , sống chết với tình yêu vừa tỉnh táo ,
vừa nhân bản, nhưng có lúc mê muội do hoàn cảnh lịch sử chi phối , thì vở kịch
Romeo và Juliet lại đề cao mẫu người
nhân văn của thời đại phục hưng , con người không có quyền lực trong tay ,
nhưng giàu tình yêu thương con người, đồng loại . Romeo và Juliet là một trong những vở
kịch bất hủ trên sân khấu quốc tế do William Shakespeare viết.
2. Tác giả :
William Shakespeare là
nhà viết kịch đi trước thời đại. Ông cũng được
vinh danh là nhà thơ tiêu biểu của nước Anh và là "Nhà
thơ của Avon" (Avon là quê của Shakespeare, viết tắt của
Stratford-upon-Avon). Những tác phẩm của ông, bao gồm 38 vở
kịch, 154 bản sonnet, 2
bản thơ tường thuật dài, và vài bài thơ ngắn. Những vở kịch của ông đã được
dịch ra thành rất nhiều ngôn ngữ lớn và được trình diễn nhiều hơn bất kì nhà
viết kịch nào.
II.
NỘI DUNG VỞ BI KỊCH
1.
Giới
thiệu :
Nước Ý ( thành phố Verona ), thế kỷ XVI. Romeo là con
trai giòng họ Montague đang đau khổ vì Rosaline thuộc họ Capulet từ chối tình
yêu. Juliet, con gái gia đình Capulet
tuổi 14, có chàng Patrit muốn cầu hôn, nhưng phu nhân nhà Capulet lưỡng lự. Bà
tổ chức một dạ tiệc, mời nhiều nam thanh nữ tú đến dự, mong con gái tìm được vị hôn phu vừa ý
. Khách khứa đến rất đông, trừ người
nhà Montague Hai họ này có một thù
truyền kiếp; ngay cả gia nhân cũng xung đột nếu gặp nhau giữa phố. Romeo tình
cờ giúp bọn gia nhân ( không biết chữ, cũng không biết chàng thuộc nhà Montague ) đọc danh sách mời ,
nên hóa trang, che mặt nạ đến dự. Rủi
thay, Tibalt ( cháu của nhà Cupulet) phát hiện ra,đòi giết chàng. Nhưng người
cha của Juliet lại can ngăn,vì cho rằng “ thành Verona tự hào vì có một thanh
niên đức hạnh, mực thước”
2.
Thắt nút : Romeo gặp Juliet. Cả
hai có tình cảm sâu đậm với nhau. Sau dạ tiệc, Romeo tìm gặp nàng, hẹn hò gặp lại vào sáng hôm sau
để chuẩn bị lễ đính ước . Romeo cầu xin
tu sĩ Lawrence giúp đỡ và được ông chấp nhận.
3.
Phát triển :
-
Tibalt gửi thư đến nhà Romeo
cảnh cáo chàng không được đến nhà họ Ca
pullet nữa. Cả hai phải nhờ nhũ mẫu của
nàng Juliet làm nhịp cầu nối. Nhũ mẫu hứa sẽ dựng thang để Juliete có thể trốn
ra khỏi nhà, bà cùng giúp nàng hiểu thêm về Romeo, một con người “ trung thực ,
lễ độ, hiền lành, lịch sự, đạo đức”.
-
Romeo tìm cách
làm lành với Tibalt, nhưng Tibalt gây hấn, đâm chết bạn thân của Romeo.
Để bảo vệ bạn, Romeo đã giết Tibalt. Mẹ
của Juliet rất căm giận Romeo . Chàng bị án đày biệt xứ . Juliet bị ép buộc kết
hôn với Patrit. Juliete giả vờ căm ghét
Romeo và chấp thuận nguyện vọng của mẹ.
Để kéo dài thời gian, Juliete cầu cứu tu sĩ Lawrence, được uống một liều thuốc ngủ
trong 42 giờ để có thể gặp Romeo. Ông cũng tìm cách gửi thư cho Romeo, nhưng
thư đến muộn do nạn dịch, thành phố
Matual nơi Romeo ở đang ở bị phong tỏa. Cũng lúc ấy, gã gia nhân nhà Romeo lại báo
tin Juliet đã chết. Roméo
bèn đi tìm mua thuốc độc và cấp tốc tới ngôi nhà mồ của gia đình Capulet. Bá Tước
Parit đang than khóc cạnh xác Juliet . Hai người đánh nhau vì Patrit
ngăn cản Romeo đến gần Juliete . Roméo đã giết chết Paris.
4 .Đỉnh điểm: Chàng thề nguyền sẽ sống bên người
yêu mãi mãi nên đã uống liều thuốc độc và tắt thở. Khi đến giờ Juliet tỉnh dậy,
Cha Lawrence tới nhà mồ , thấy Paris và Roméo nằm chết nên bỏ chạy. Tỉnh dậy,
Juliet nhìn thấy người yêu đã chết ,bèn dùng cây dao găm của Roméo và tự sát
5 . Mở nút : Cái chết bi thương của hai người trẻ tuổi đã đoàn kết lại
hai gia đình
III.
VĂN HỌC THỜI KỲ PHỤC HƯNG
1.
Khái niệm :
Phục Hưng ( khôi phục
lại thời hưng thinh đã qua , tiếng Pháp: Renaissance) là một phong trào văn hóa kéo dài
qua các thế kỷ 14 đến thế kỷ 17, khởi đầu tại Firenze (Ý) sau đó lan rộng ra phần còn lại của châu Âu .
Khủng hoảng cuối thời Trung Cổ ( thế kỷ 14-15), những thế
kỷ thịnh vượng và phát triển của châu Âu tạm ngừng. Nạn đói và bệnh dịch (Nạn đói lớn
1315–1317 và nạn dịch Tử thần Đen)
đã làm giảm một nửa dân số. Tiếp đến là sự bất ổn xã hội và chiến tranh địa
phương. Pháp và Anh đều phải đối đầu với những cuộc nổi dậy nông dân
nghiêm trọng. Đời sống tâm linh cũng chao đảo do sự thống
nhất của Giáo hội Công giáo bị ảnh hưởng bởi cuộc ly giáo Tây phương. Giới văn nghệ
sĩ mơ tưởng lại những giá trị cao quý
của Thời hưng thịnh đã qua , thời kỳ cổ đại của châu Âu ( thế kỷ thứ IV, III
TRCN ).
2 .
Những đặc điểm của văn nghệ Phục hưng :
Trong
thời kỳ này ,những triết gia nổi tiếng như Socrates (470–399 TCN).)Platon(391 -360TCN) , và Aristotle(384 – 322 TCN)
có tư tưởng tiến bộ . Aristotle mở đầu Chính Trị Luận
bằng lập luận rằng "nhà nước, hay cộng đồng
chính trị là cái tốt cao nhất" và lý do để nhà nước hiện
hữu là để giúp cho công dân sống một đời sống "tốt." Do đó, việc giáo dục công dân trở thành những
người dân đạo đức là điều tối quan trọng . Khi một nước có được những người dân
vừa học thức lại vừa đức độ , dĩ nhiên đất nước đó phải trở nên tốt hơn . Phục Hưng là một phong trào
văn hóa đã tác động sâu sắc tới đời sống trí thức châu Âu ,ảnh hưởng
của nó hiện diện trong văn học, triết học, mĩ thuật, âm nhạc, chính trị, khoa
học, tôn giáo, và các khía cạnh khác của đời sống tinh thần. Các học giả Phục
Hưng sử dụng phương pháp nhân văn trong nghiên cứu, và khai thác hiện thực đời sống và cảm xúc
con người trong nghệ thuật . Điển hình là Hội
họa ( Michelangelo. Leonardo da Vinci – 1475-1564 / 1452-1519)
2 Chủ nghĩa nhân văn : phục vụ lợi ích của con
người. Chủ nghĩa Nhân văn dựa trên những niềm tin căn bản dưới đây:
Nhân phẩm của
con người, và những đặc tính cá nhân của họ phải được tôn trọng. Hạnh phúc và
quyền lợi của mỗi người riêng biệt và
của xã hội cộng lại là những tiêu chuẩn tối ưu, những hành động phải dựa vào đó
mà xét đoán. Mọi người đều có cơ
hội học hỏi và phát triển. Xã hội Nhân
bản càng phát triển lên cao càng phải đảm bảo được nhân phẩm và tự do của mỗi
người.
Nói chung, nội dung
chính của nền văn hóa phục hưng là đề cao những con người nhân văn. Đó là người
có hai phẩm chất cơ bản ( sáng suốt và nhân ái ) đối lập với những phe phái thế
lực, tàn bạo và mù quáng .
3 .Văn học Phục Hưng : Michel de Montaigne sáng tạo nên tiểu luận (essay), Tác phẩm Don Quichotte của Miguel de Cervantes mở đầu cho tiểu thuyết hiện đại. Tiểu thuyết,
thi ca Pháp (François Rabelais, Pierre de Ronsard) và kịch nghệ Anh (William Shakespeare, Christopher Marlowe). Các nhà văn Phục Hưng là những người
truyền bá mạnh mẽ nhất cho chủ nghĩa nhân đạo, ca ngợi lý trí, phản ánh tinh thần
thời đại bấy giờ;
B. ĐỌC HIỂU ĐOẠN TRÍCH ::
I.
GIỚI
THIỆU:
1 .Vị trí đoạn trích : Đoạn trích “
Tình yêu và thù hận” trong sách giáo
khoa nằm ở phần thắt nút của vở bi kịch
này . Cuộc gặp gỡ dẫn đến hứa hôn của
đôi bạn trẻ cũng là nguyên nhân của mọi
sự biến đầy đau thương suốt vở kịch, tuy
nhiên đã đẩy vở kịch đến một kết quả đầy
nhân văn : hai giòng họ hòa hợp .
1.
Hai tuyến xung đột : Đặc điểm chính của kịch là
sự xung đột giữa hai nhân vật, hai tuyến nhân vật. Trong đoạn trích, ta thấy
hai con người trẻ có mối mâu thuẫn với bố mẹ, người thân trong giòng họ .Nỗi niềm
của Juliet về tình yêu của mình luôn được Romeo thấu hiểu .
2 Tóm tắt nội dung đoạn trích : Chàng Romeo tìm đến vườn nhà
Juliet , bất ngờ nàng cũng đang đứng
thẫn thờ trên ban công lầu cao, nhớ nhung chàng .Còn Romeo cũng ngỡ ngàng trước dung nhan tuyệt vời của thiếu nữ vừa quen .
Chàng ví khuôn mặt ,gò má của nàng là vầng dương, đôi mắt là những ngôi sao .
Mượn những vầng tinh tú đẹp nhất, sáng nhất và vời vợi giữa bầu trời cao , người ta muốn ngợi ca vẻ đẹp trong sáng và rực rỡ , pha yếu tố thánh thiện của chủ nhân .
Và trong
lời độc thoại khá dài của Romeo,
tình cảm của chàng dành cho cô gái thế
nào : Ước gì ta là chiếc bao tay, để được
mơn trớn gò má ấy !. Cũng rất thanh khiết .
Cho nên , tiếp sau là những lời trấn an , hứa hẹn
chắc chắn của Romeo , trước nỗi lo lắng của Juliet.
-Trong những lời thoại đầu, ( Romeo …
tên họ đó ) , ta thấy Juliet
than thở vì mối thù truyền kiếp giữa hai
giòng họ .Nàng ao ước hai người cùng
thoát khỏi cái gông tiếng tăm vô hình đó
của hai bên ( danh ), bởi vì “bông hồng kia, giá chúng ta gọi bằng một tên khác thì hương thơm cũng vẫn
ngọt ngào” . Nhưng Romeo đã hứa rất tự tin : Chỉ cần em gọi tôi là người yêu,
tôi sẽ thay tên đổi họ !
Tình yêu đã giúp họ nhận
ra sự hiềm khích qua lại giữa hai gia đình
đã gây không hề gây cản trở cho họ
. Nếu cha mẹ tỉnh táo hơn( sáng suốt)
, thì “ gọi tên nào, bông hồng vẫn thơm” . Con dâu, con rể đều là những người tốt
- Ở những lời trao đổi còn lại, tác giả để cho chàng Romeo buông “những lời có cánh”
giàu hình ảnh ẩn dụ . Ngôn ngữ đầy chất thơ . “Đôi cánh nhẹ nhàng của tình yêu”
sẽ bay cao hơn chốn tử địa ở nhà nàng , vì “ cái gì mà tình yêu có thể làm là
tình yêu dám làm” . Và “ ánh mắt âu yếm của em” sẽ chiến thắng “ hai
chục lưỡi kiếm của họ” . Họ cần cha mẹ hai bên
nhân hậu hơn( nhân ái )
Romeo và Juliet là những
con người nhân văn của thời kỳ phục hưng .
Họ mang thân phận làm con , không
có một chút quyền thế nào trong tay, nhưng
trước tình yêu, cuộc sống và tương lai, họ có trái tim ăm ắp tình người
và những khối óc trong sáng , vững vàng
.
Tiếc thay, khi
hai cha mẹ nhận ra thì đã quá muộn. Có lẽ
trong cuộc đời đã nhiều người cũng im lặng, nên Shakespear mượn sân khấu để lên tiếng . Hãy tôn trọng những mối tình trong sáng và chân chính .
II .ĐỌC HIỂU:
1Hai người
bạn trẻ bị đẩy vào cảnh thất thế
-Trong đêm khuya, đứng bần thần
trên ban công nhà mình , sau buổi dạ hội ở
gia đình mình, Juliet Capulet đã
thầm thì một mình : Chỉ có tên họ chàng
là thù địch thôi . Và
Roméo cũng thừa nhận “ tôi thù ghét tên tôi vì nó là kẻ thù của
em” Đó chính là vướng mắc và rào cản lớn nhất trong tình yêu
của hai con người trẻ trai tài, gái sắc , rất trong sáng và thánh thiện . Vướng mắc và rào cản ấy do những kẻ quyền lực
( quyền làm cha mẹ ) mù quáng ( không hiểu được tình yêu đẹp đẽ của họ )
nên hành động đôi khi tàn ác ( đau
đớn và căm giận khi thấy Tybalt bị
Roméo giết chết , nên ép buộc
Juliet phải lên xe hoa sớm ). Hai người
bạn trẻ bị đẩy vào cảnh thất thế ( cha mẹ Juliet bên không chấp nhận tình yêu của
họ , thậm chí có thể giết Romeo để trả thù ), nhưng cả hai rất tỉnh táo và
giàu tình yêu . Có thể họ bồng bột khi
va phải tiếng sét ái tình trong buổi dạ
hội, nhưng bây giờ, hai con người làm chủ những khối óc thật sáng suốt ,con
tim vô cùng nồng nhiệt , đặc biệt là
Juliet .2. Hai bạn trẻ cùng đứng về một phe, vì kẻ thù , dù
không lộ diện nhưng luôn ám ảnh , là cha mẹ
họ
Trong nhiều phân cảnh của các vở kịch,
đặc biệt bi kịch, các nhân vật thường ở
tư thế đối đầu, và xung đột liên tục diễn ra . Nhưng ở đây, hai bạn trẻ cùng đứng về một phe, vì kẻ thù , dù
không lộ diện nhưng luôn ám ảnh , là cha mẹ
họ . Họ đã giải quyết xung đột này thế nào ?Bằng ba bước .
Bước đầu tiên, Juliet và Roméo
cùng “nhìn nhau” : chàng hãy thề là yêu
em đi /chỉ cần em gọi tôi là người yêu .
Bước hai, họ cùng “nhìn về chung một hướng”.Em không còn là con cháu nhà
Capulet nữa / tôi chẳng phải là Roméo , cũng chẳng phải Montague .
Bước ba , họ quyết tâm vượt qua
nguy hiểm cản trở “Tường vườn cao, chốn tử
địa, họ sẽ giết chết anh /cái gì tình
yêu có thể làm là tình yêu dám làm , tôi
nhờ đôi cánh của tình yêu, em hãy nhìn tôi âu yếm là tôi chẳng ngại lòng hận
thù của họ . Bông hồng kia, giá chúng ta gọi bằng một tên khác, thì hương thơm
cũng vẫn ngọt ngào” .Có thể không
tìm thấy ở một vở bi kịch nào ,mà ngôn ngữ vừa triết lý , vừa khẩu ngữ ( đặc điểm
ngôn ngữ kịch ) lại đẹp đẽ, trau chuốt như ngôn ngữ thơ , đặc biệt lời thoại của Roméo. Thế
mới hiểu vì sao khi yêu, cảm xúc thơ
trào dâng .
III KẾT LUẬN
Với nhân vật huyền thoại Juliet ,ngôi nhà ở địa chỉ Via Cappello 23,
Verona, được xây dựng từ thế kỷ XII, từng thuộc quyền sở hữu trong một thời
gian dài của gia đình Dal Cappello. Trong quan niệm của nhiều người Ý, Cappello
chính là dòng họ nổi tiếng Capuleti của nàng Juliet. Ngôi nhà đã được phục chế
trong 4 năm trước Thế Chiến thứ hai (từ 1936 đến 1940) dành cho khách du lịch
tham quan. Trong sân nhà có bức tượng đồng nàng Juliet. Theo truyền thống, khi
đến đây, việc trước tiên của khách tham quan là gõ lên ngực phải của bức tượng
đồng Juliet để cầu may mắn. Sau đó để lại những mẩu giấy với những lời cầu xin
về một tình yêu bền vững.
Câu
hỏi :
1 Bạn
hiểu thế nào về khái niệm “ Văn học thời
Phục hưng”: hoàn cảnh hình thành ? Nội
dung ?
2 . Tóm tắt vở bi kịch này ?Tại sao vở kịch được
xếp vào dòng văn học lãng mạn ?
1. Phân
tích đoạn trích ( tình cảm Romeo dành
cho Juliete được thể hiện như thế nào, bằng lối độc thoại ra sao ? Xung đột giữa đôi bạn
( Dalat 28.6.2015 )
No comments:
Post a Comment