TRUYEN NGAN HƯ CẤU HOÀN TOÀN

  NHỮNG NGƯỜI PHỤ NỮ QUANH TÔI
          Truyện hoàn toàn có tính hư cấu,  dù các  biến cố , địa danh được dựa vào  hiện thực cuộc sống

          Phòng thi cuối chỉ  vỏn vẹn năm  thí  sinh nữ .Cô  đồng nghiệp trẻ ngó nghiêng qua cột xếp loại các mặt  trong danh sách thí sinh dự thi, miệng xuýt xoa , đạo đức đều tốt, có bốn đứa tiên tiến, một đứa giỏi. Con bé học giỏi  tên gì nhỉ, Bình Yên, ồ  tên hay quá .Mai ai được coi phòng này là hết ý.   Nhưng học trò không thích đâu, năm đứa mà chịu ba cái mặt giám thị, có muốn nhúc nhích  thở cũng không dám. Mà phòng này tận đâu đâu á mà. Mò đến thì cũng...hết ngày. Một giọng đầy kinh nghiệm. Tôi cũng đưa mắt tìm. Nó nằm mãi cuối cùng trên dãy lầu cao nhất, lâù ba , ừ tớ cũng chả ham,tôi thầm đồng tình,  bò cầu thang muốn đứt hơi, còn chen qua  bờ hành lang hun hút, đến  -về đều mệt bở hơi tai, cho nên  ngồi làm giám thị thì năm hay hăm bốn  đấng đều khác gì nhau  đâu. Có lần  tớ  còn được coi phòng dự bị nữa kia, canh duy nhất một chàng ngủ quên đi thi trễ, rồi cũng ba đấm như đạp. Đó, được kiểm tra hồ sơ bốn phòng, có phòng năm mạng, mà kéo về  nộp trả cho  thư kí hội đồng thi, nhóm chúng tôi  vẫn chậm so với nhiều tổ khác . Dù sao cũng mong bốn ngày ở đây trôi qua trong bình yên .

 Những giám thị  của kì thi quan trọng nhất trong đời học sinh, thi tốt nghiệp trung học phổ thông, í ới gọi nhau mang xách hành lí đi về chỗ trọ. Rồi những chiếc xe gắn máy cứ từng cặp  vội vã  lao ra cổng ,hướng về phía chợ, va li, túi xách, ba lô nài sau, cột trước, đeo vai.   Tôi là người rời trường sau cùng. Chị cùng phòng trong khách sạn  chính là   vị thư kí hội đồng thi này trao chìa khoá cho tôi, dặn dò  tôi cứ “ tha hồ một mình một cõi cho đến tối”. Chỉ về nhà rất khuya để ngủ mà thôi,  do  chị  có chế  độ ăn uống  cùng  hội đồng, còn tắm táp thì thầy hiệu phó phụ trách cơ sở vật chất của  trường sẽ cho chị “quá giang” nhà bath-room của nhà thầy . Lãnh đạo nên có những  “tiêu chuẩn” đặc biệt như thế, không tị nạnh làm gì . Chị  cẩn thận chỉ cho tôi lối đi tắt từ trường về nhà trọ, những hàng quán với những món ưng ý  dọc đường, rồi còn  “bổ sung” thêm một chi  tiết thật quan trọng, có cần gì nữa thì tìm  chị tạp vụ trường này, tuổi tác xêm xêm bọn mình, tính khí  dễ thương vô cùng. Cô giáo dạy Sử  của trường Bảo Lộc thuộc thế hệ  đàn anh chúng  tôi ở trường sư phạm, cũng  thuộc binh chủng “lính phòng không” như tôi, cũng đang chăm một papa đã đến tuổi lẫn, nhoẻn miệng cười rồi  dúi vội vào tay tôi một tép kẹo cao su thơm thơm như muốn động viên   bà giám thị lẻ loi tội nghiệp.

 Thôi trước hết hãy đi tìm cái con người “tuổi tác xêm xêm, tính khí  dễ thương vô cùng” ấy cái đã. Hành lí buổi sáng từ Dalat xuống tôi đã gửi ở trong gian buồng cuối khu văn phòng nhà trường, dinh cơ của chị tạp vụ , vì gặp mưa nên áo quần ướt sũng, tôi phải  tìm nơi này, kinh nghiệm của mọi giáo viên, là an toàn để thay bộ đồ khô. Chị tạp vụ đang lui cui xếp rửa mớ li tách vừa bày trên  phòng hội đồng thi, thấy tôi thò đầu vào thì cười săn đón:

-       Xong việc rồi hả cô. Giờ thì cô có đi đâu hay về bên khách sạn luôn?

-        Dạ, à.. chết cha ...

     Động tác đầu tiên là đi tìm  hành lí. Cái bịch đồ ướt gói vội, cột chặt vào quai túi xách to, nhưng giờ nó đi đâu rồi  . Vừa nhác trông lên,qua

     khung cửa  sổ nẹp bằng những thanh sắt, bất chợt tôi trông thấy  một ống quần tây  đen bay phấp phới,  rồi chiếc áo pull trắng, ô bộ đồ của mình, chị tạp vụ đã phơi giùm.

-       Em tiện tay giặt luôn cho cô, chứ đi xa mà thiếu đồ thay bất tiện lắm. Ở đây nóng hơn Dalat nên sắp khô rồi.

-       Tôi...- tôi đưa tay lên chặn ngực, tính nói câu gì đó mà quên mất bởi cử chỉ chăm sóc giản dị mà đầy chân tình này.  Có năm tôi cũng đi làm giám thị ở một hội đồng xa Dalat và  mắc mưa ướt lướt thướt ,bộ đồ đi đường phải ôm về khách sạn, phơi  hong ròng rã cả đợt thi, vì phòng trọ quá chật, đến khi về nhà đem ra giặt thì chiếc áo pull bị ố vàng, lốm đốm kim châm, đành mặc những khi đi lao động với học sinh mà thội. Nhưng chị tạp vụ   thấy người  khách phải gói mớ đồ ướt để ra ngoài va-li, rồi vội vã bỏ đi vì công việc, thì không nỡ đi qua đi lại mà không làm một động tác là...đem giặt phơi- thiệt cám ơn chị hết sức. Biết là mưa mà không dè mưa to quá.

-        Dạ, mưa hè mà cô.  Chỗ này em phơi tạm, chứ có cái góc sau nhà bảo vệ với nhà xe có một chỗ phơi phóng thoáng lắm, phơi vài bộ thôi, mà kín đáo, nhờ có gốc phượng to che. Mai cô muốn phơi cứ đem sang đây, chiều thì đem về

    Tôi  càng bất ngờ, nhìn chị như sợ chị đổi ý : Thiệt hả chị . Ô thì cô cứ ôm sang, em phơi cho mà ! Trời, vậy thì còn gì bằng.

  Bây giờ tôi mới nói lí do mình cần gặp chị : mượn một cặp lồng, một bình thuỷ để đựng nước sôi, tô dĩa muỗng đũa. Tôi phân trần rằng do “mình ên” nên ngại ngồi ăn trong hàng quán . Rồi tôi “đế” thêm  cho mạnh thế : cô Hoà Lộc trên hội đồng thi bày tui xuống đây mượn đó. Lỡ tui có làm bể thì cô ấy sẽ “bảo lãnh”. Chị  chủ nhà cười rung vai. Trời cô ơi, nhiệm vụ của tụi em là phải giúp các cô  làm tốt công việc. Người hưởng lợi cuối cùng là con cháu tụi em ở đây.

  Cách ăn nói cũng thấu lí dạt tình quá !

  Trong lúc chị tới lui soạn đồ cho tôi mượn, tôi ra sân sau lấy áo quần xếp lại, lòng bỗng dưng trào dâng một niềm vui nhè nhẹ, vậy mà lúc ngồi kiểm tra những bó hồ sơ thi, tôi thấy chán chường . Lẽ ra giờ này đang  ở nhà. Tôi có quyết định làm giám khảo không phải tận Đức Trọng này, mà một trường phổ thông ngay... đầu hồi nhà. Tôi sắp nghỉ hưu,có chế độ ưu đãi của kẻ già, bệnh, con nhỏ. Mà rồi phải đi thay cho một thầy có con nhỏ ốm bất ngờ. Làm giám thị gần nhà sướng lắm. Năm ngoái , tôi cứ ung dung chờ gần tám giờ sáng mới đạp xe đến, có đâu mà đi từ “gà chưa gọi sáng” thế này. Trưa về ăn cơm, tối chăn chiếu thảnh thơi. Còn  “đi huyện” phải  sống “ sẩy nhà ra thất nghiệp” , “ cơm hàng cháo chợ” ...

   Nhưng thôi bây giờ cũng tạm ổn . Nhập gia phải thuỳ tục . Mỗi sáng mình sẽ  xách cặp lồng sang đây gửi cùng túi quần áo ướt. Trưa về mua cơm, áo quần cũng đã khô. Tối về tắm giặt chả ai giành giật. Xa nhà mà như thế, còn gì bằng

   Bây giờ đến khâu về khách sạn. Chiếc  xách du lịch khá to, có một dây để quàng vai và hai dây xách, tôi cứ loay hoay không biết xách hay đeo. Mình đã cố gắng tinh giản mọi thứ, mà sao nó vẫn nặng thế này. Chị tạp vụ ái ngại nhìn.  Bỗng chị bảo :

-        Cô ơi, cô cứ về khách sạn, hay đi ăn cơm trước đi, để hành lí em nhờ người chở sang cho cô . Cô ở khách sạn nào, nói là đồ của cô gì ? Chứ  mình cô, đi bộ nữa, làm  sao mà tha hết được!

-        Nhờ ai hả chị ? Ở đây có xe thồ không? Tôi lại thấy ngài ngại

Chị ta bèn bước đến giành lấy một bên quai.

-       Em nhờ được mà, cô yên tâm.

    Rồi chị đùa cũng như muốn kết thúc cuộc giằng co : Cô có kim cương, đô la chi thì lấy ra. Còn lại thì cứ để đây. Chị em ta còn gặp nhau ba ngày nữa chứ ít đâu!

-       Là sợ phiền chị thôi. Tôi chống chế.  Còn đô la thì... tôi sờ vào chiếc túi vải  to đựng những món đồ vừa mượn của chị, bên trong còn có một chiếc ví nhỏ, loại đựng kính lão, có chiếc điện thoại nhỏ xíu, mẩu khăn ướt, chiếc  chìa khoá phòng, cây viết bi vừa được phát để làm giám thị và món tiền lẻ ... chà không biết rớt đi  đâu rồi hè .A, đầy ra  đây nè !

   Thấy tôi cũng “chịu đèn” biết đùa, chị bật cười, giục tôi đi kẻo trưa.

  Đường ngang cổng trường vắng tanh. Tôi là kẻ rời  trường thi sau cùng .

 

      Tôi rảo bước, thấy   hai tay như có vẻ thừa, mà lòng thì vui dìu dịu. Bây giờ mình  sẽ vô chợ ăn cơm, chứ  sáng đi sớm chỉ uống nhanh li sữa, bụng sôi lên rồi đây . Ở các hội đồng khác mọi năm, sau buổi họp “ học qui chế coi thi và kiểm tra lại hồ sơ thí sinh” như hôm nay, giám thị nhiều trường trung học trong tỉnh về  huyện  coi thi đều được mời “ liên hoan”. Chủ trị là chủ tịch huyện và hội phụ huynh học sinh của ngôi trường đó. Năm nay sao không có và chúng tôi cũng không chờ đợi. Một bữa tiệc nhưng là sự đóng góp không hề nhẹ cho học sinh  năm cuối. Dù không được “nhắn nhủ” nhưng trước đám học trò cùng tuổi với bọn trẻ mình hằng ngày vẫn gặp, nhưng hốc hác hơn, lam lũ hơn chúng tôi đều hiểu : không quá khắt khe, nhưng cũng không để sai qui chế.  Hình như ban nãy có mấy  đứa  cùng đoàn rủ mình ra chợ ăn hoành thánh thì phải, nhưng mình đã từ chối. Chúng nó còn bận nhận phòng, chuyển đồ. Bọn chúng có quyết định đã lâu, trưởng đoàn đã sắp xếp mọi chuyện đâu vào đó.  Bỗng dưng bị “lẻ bầy” nhưng tôi lại thấy hay hay.! Mấy ngày ở đây , thôi đến đâu hay đến đó. Kế hoạch vẫn còn đấy cả mùa hè

  Chỉ còn  hai kì thi   đầu mùa hạ  như thế này nữa là tôi sẽ hát bài “tạm biệt mái trường”, xếp kiếm cung hưởng thú điền viên . Từ dịp tết, ông anh cả  báo tin sẽ cưới vợ ngay sau cho thằng út  trong mùa hè này.  Làm cô  phải sắm một chiếc áo dài đẹp  một chút để đi đón đâu. Có một hiệu  may chuyên thiết kế áo dài cho những bà lão sắp về vườn như tôi, các chị cứ hối thúc  tôi sang đó để chọn kiểu, lấy số đo nhưng tôi quá bận với biết bao việc chuyên môn của mình .  Rồi đi chỉnh lại mái tóc . Chiều qua lên nhà chị Nhuỵ để “gửi mẹ”, bà ấy đã nhắc.  Nhưng từ từ đã, tui phải  đi coi thi Đức Trọng đây. Chị nấu cơm cho mẹ mấy bữa nghe. Nè tiền ăn đây, mẹ thích ăn gì chị mua cho. Bảnh thì đưa mẹ đi chợ chơi.Chị  đã gần bảy mươi, con cái trưởng thành, hai vợ chồng già hầu như chay tịnh nhiều năm, nhưng mẹ tôi thì không, cho nên tôi phải “đề nghị” tỉ mỉ như  thế. Chị đang tưới  nước cho mấy chậu  cây cảnh trong sân, cầm  lấy tờ giấy bạc và giọng tán tỉnh, mi đưa thêm thêm vô thì dẫn mẹ sang Tây tao cũng dẫn được, ăn gan voi mỡ cọp tau cũng  chiều mẹ.Tôi quắc mắt, thôi đủ rồi nghe chị, đừng có mà... Chị theo tôi ra đến cổng, tìm túi tôi nhét trả tờ giấy bạc, vẻ mặt ta đây, tau dẫn mẹ về nhà vài bữa, mi cầm lấy mà uống nước, ăn chè. Nhưng mẹ lạ giường không đủ được đâu. Thì tau xuống ngủ với mẹ. Nhưng mẹ cũng không quen ngủ chung. Chị nhìn tôi như muốn bảo, vậy tao phải làm sao. Tau vô giường mi ngủ, được không, bà thầy rắc rối... Đi coi thi ở huyện có mấy  niềm vui, một là tối tối cả đám thầy cô rủ nhau đi hát karaoke, đi ăn nhậu,  đi  thăm thú một vài nơi...chứ mọi khi chồng con cứ đeo một bên , có đâu mà thong dong như thế, hai là khi về còn  có “xu hào rủng rỉnh”: tiền  công tác phí. Sau mỗi đợt đi xa, “bà thầy rắc rối” đều mang quà về ,  đặc biệt  cho người mẹ già  và lũ cháu nội ngoại sống gần  đó của  bà . Càng đi xa, thì món tiền gọi là “công tác phí” càng nhiều. Bọn nhi nữ chúng tôi chỉ quanh quẩn vùng Đơn Dương, Đức Trọng, một đôi lần đi đến Di Linh, Bảo Lộc, và đến tận Đạ Tẻ duy nhất một . Tôi nhớ tôi đã mang về mấy túi hạt điều Đạ Tẻ, mẹ con bà cháu  rang ăn rúc rích  suốt những ngày hè cao nguyên mưa dầm.Có người “thầu” luôn mấy sọt măng tươi, mang về biếu khắp xóm . Đến Bảo Lộc, một mùa thi nhớ đời . Có người bà con đã lâu mới gặp,  giới thiệu cho tôi một chỗ quen sát bên hông trường cấp ba Huyện. Đám các cô tám mạng kéo đến. Ba bữa chúng tôi đặt cơm bún trong quầy hàng của chủ nhà  trong chợ, tối về tắm rửa có nước nóng, dạo phố chính của thủ phủ xứ trà rất tiện. Tôi sắm được  một  chiếc nồi áp suất điện (lần đầu tiên tôi mới biết loại này đã có thể dùng bằng điện, thay vì củi lửa như loại  mẹ tôi thường dùng), một đôi xăng đan khá điệu cho mình, vì món tiền “ công tác phí” không  đụng đến do chủ nhà rộng lượng cho “các cô ở nhờ mấy bữa, chứ  cả đời mới ghé một lần, tiền nong làm chi”. Có người ngay hôm tập trung đã tranh thủ mang theo vải để vừa đến nơi là ba chân bốn cẳng  tìm một hiệu may, nhờ cắt đo cho một chiếc áo dài đẹp, vì theo chị, áo dài trên Dalat thợ chỉ may cho người chuyên khoác áo len, mọi thứ thùng thình như áo các bà đi chùa. Áo  may “xứ nóng” eo iếc đâu ra đấy, hôm nào  thời tiết nong nóng một chút muốn “thả eo” cất áo len, cánh các thầy sẽ lé mắt, ôi bà ấy mấy nhóc rồi mà vòng một hai ba đâu ra đấy cả . Đến chiều muộn  chia tay hội đồng thi, cũng hớt hãi ghé tiệm lấy áo. Tất nhiên có một bước chen ngang , thử áo thì đã đến tiệm trong buổi tối  giữa mùa thi .Hôm  đến Bảo Lộc, cả  đoàn có cả một buổi leo thác  Đam-ri nữa, kẻo mang tiếng “đi Bảo Lộc” .  Đi Di Linh thì tranh thủ hôm đầu tiên ghé viếng trại phong, tìm gặp nữ tu Mai thị Dậu, bà mẹ của những con người phải sống biệt lập ở đây, ngày về ai cũng có một bọc cá rô chiên, nhờ các chị căng tin trường mua và chế biến  hộ .Nhưng bọn tôi vẫn thấy thích thú dạo chợ Đức Trọng, buổi chiều ngày đầu tiên mới đến, hay hôm học trò được về sớm. Chợ tươm tất, bề thế không thua gì chợ Đalat chúng tôi, hàng hoá lại rẻ hơn vài phần trăm ( phụ nữ vốn luôn cân nhắc mà! ), lí do là hàng từ Saigon về đây ít chi phí hơn khi leo mấy con đèo đến  Dalat, nên với món  tiền dù nho nhỏ cũng có thể sắm  sanh một vài món quà ưng ý, bèo nhất là những túi kẹo ngon cho bọn trẻ . Năm nay, mọi dự tính tiêu tan theo mây khói nhưng tôi có thêm niềm vui thứ ba : cơm một niêu, lều một gian.

          Nhờ sự “mai mối” của vị thư kí hội đồng thi, có mấy hôm liền, vừa ra khỏi cổng trường là tôi vác cặp lồng trực chỉ  khu chợ hay hàng quán  bên đường.  Sáng sớm, tôi rảo qua hàng hôm thì xôi, hôm thì bánh cuốn nóng, hôm bánh mì. Mọi khi đi “có hội có thuyền” lũ chúng tôi “nhập gia tuỳ tục” mấy  đứa cầm càng nào đó, các nàng chuyên quen “ăn món nước” như ở phố nhà : bún, phở, mì quảng, hủ tíu, trong khi tôi ăn sáng với bà mẹ già luôn có cơm, canh, cá thịt tươm tất, “quất” một bụng no kềnh, mới cầm cự được năm tiết rã họng chứ .  Bây giờ, tôi đảo lại. Buổi trưa về chân tay rã rời, mắt mũi nhập nhèm, tôi trực chỉ hàng “món nước” .Rồi tối thì tôi ăn cháo, hoặc có hôm  mắc mưa, tôi nhâm nhi chiếc bánh bao nóng hổi và li sữa .Mùa hạ về, chợ huyện đầy những loại trái cây nhiệt và ôn đới. Tôi cứ tha  về, bày đầy lên bàn, ra vô thoải mái nhón cho vào mồm .Thời gian còn lại là nằm dài nhìn đỉnh mùng, đầu óc vô cùng thư thái, một tâm thế chả bao giờ có được .

            Hôm đầu tiên rảnh cả buổi chiều,  đám đồng nghiệp trẻ gõ cửa buồng ầm ầm, khi tôi đang lơ mơ. Đi chợ Đức Trọng mua đồ cô ơi. Thôi tau lười lắm, tụi bay cứ đi  đi. Tôi không chuẩn bị mua sắm gì cả , để dành cho tiệc cưới dâu, đi ra vùng biển miền Trung . Để cho chúng nó khỏi nài nỉ thêm tôi dặn : có ông nào sồn sồn thì “mua giùm” cho tau một trự. Bọn chúng ré lên cười rồi  tiếng chân xa dần. Đi tắm  vừa xong  thì lại có tiếng gõ cửa rất mạnh và dứt khoát. Nè cô, hội đồng thi gửi thư cho cô nè. Chết cha, ban sáng kiểm tra hồ sơ có gì sai sót chăng. Căn phòng nhỏ vừa đủ đặt chiếc giường đôi ,  tủ áo nhỏ hẹp, bàn ghế rất bé, khá nóng dù có quạt mà tôi thấy lưng có một luồng nước lạnh chảy qua . Làm giám thị nên sẽ  nhiều va vấp, lôi thôi là  ... Tôi mời chú bảo vệ trường vô phòng nhưng ông nói nhanh, cô xuống mau nghe, tui có xe để dưới, rước cô qua trường cho lẹ. “Rước” nghĩa là... Có rảnh không qua đây xếp giấy thi với tớ. Sẽ có bồi dưỡng. Hoà Lộc Trời, tưởng là gì.!

 Phòng hội đồng thi nằm ở khu trung tâm của ngôi trường cấp ba này, cách cổng  một khoảng sân rộng. Tôi rón rén đi vào. Chị thư kí hội đồng dẫn tôi đến trước một mặt bàn đầy những xấp giấy thi trắng, giấy nháp nhiều màu. Chị làm mấy thao tác “chỉ việc”, mỗi phòng ba chục tờ giấy thi, ba chục giấy nháp, chia đều các màu. Các xấp xếp vào một tờ bìa cứng màu xanh dương. Tôi đề nghị là giấy thi buổi đầu  nên xếp bốn chục tờ, vì thi môn Văn ba tiếng ròng rã,  lũ học trò luôn xin thêm giấy. Ừ thì bốn chục . Tôi hơi ngỡ ngàng một chút. Thư kí từng  là cán bộ sở , có tiếng khá nguyên tắc .Có lẽ cũng sắp “ri-tai” rồi,nên buông bỏ bớt là vừa . Rồi chị trở lại công việc hoàn tất hồ sơ mà ban sáng chúng tôi đã kiểm tra. Chỉ một loáng, chị qua phụ tôi xếp giấy thi. Căn phòng như tối lại, tôi nhìn ra sân.Ồ, mưa . Khung cảnh ngôi trường vào hạ vắng lặng, những dãy lớp cửa khép kín, văn phòng thấp thoáng một vài bóng người, cũng chẳng có gì lạ, nhưng ngồi lặng lẽ một mình giữa chiều mưa thì... có lẽ chị đồng nghiệp cảm thấy buồn nên mới nhờ gọi tôi qua .

 Chúng tôi quen nhau trong một  dịp về  nhà ăn tết. Chị học năm thứ ba của trường sư phạm thành phố, còn tôi là lính mới tò tè, lại khác khoa, chỉ cảnh “đồng hương” mà kết nghĩa .Chiều hăm hai tháng chạp, sau khi hoàn tất môn  thi cuối của học kì một,  tôi lọc cọc  ra bến xe miền đông nghe ngóng tình hình để chiều mai khăn gói ra đây xếp hàng cho chuyến hồi hương sáng hăm bốn tết. Trời ơi người đâu mà nhiều vô kể, toàn bọn đôi mươi, mặt mày  phờ phạc sau những đêm thức học bài, áo quần lôi thôi, như thế mọi  cư dân ét-vê (sv) đều tràn ra đây.Tôi lo lắng dắt xe đạp ra, vô tình quẹt phải  chân một cô gái vừa từ một chiếc xe gắn máy bước xuống, ngoái nhìn dặn dò người ngồi trước, một chàng trai trẻ. Pê-đan đập vào bắp giò hẳn đau, cô gái kêu lên “úi da, đi đứng chi mà...” nhưng khi nhìn vào hai gò má đỏ ửng “thương hiệu” Dalat của tôi thì chị nắm lấy ghi đông xe . Em đi   lộ mô, Đức Trọng hay Di Linh, có xuống chỗ Bảo Lộc khô ông ? Giọng Huế pha Quảng Trị  đặc sệt. Tôi ấp úng, chị cười, rứa tính khi mô về, chà vé kiểu ni khó gỡ đây. Tôi phân trần rằng chưa biết tính sao, có lẽ ngồi “xuyên đêm” xếp hàng như mọi người. Chị nhìn tôi một lượt từ đầu đến chân  với đôi mắt thương cảm,không khác gì bọn tôi vẫn “tia” bọn trẻ cấp hai khi chúng gặp nỗi éo le nào đó.Chị chỉ qua chàng trai đang ngồi chống chân trên Honda bên  kia đường, thờ ơ ngắm  đám người chen chúc trước các quầy vé.  Thằng cháu tối mai cũng ra đây xếp hàng mua vé cho chị. Em đưa giấy tờ đây chị nhờ hắn đăng kí luôn cho. Thấy tôi tỏ vẻ ngập ngừng chị nói nhanh, không thì chiều mai em ra đây cũng được. Em làm chi ở đâu? Rồi mắt chị long lanh,tay chị nắm chặt vai tôi, cha mi, tau mi một trường, chung cả kí túc xá... Chuyến xe ròng rã một ngày dài, nhưng chả ai hỏi han ai một câu vì cả hai đều bị chứng say xe hành bò lê  bò càng .Sau đó, cũng ít có dịp gặp nhau. Khu kí túc xá 135 Trần Hưng Đạo có tới mấy dãy, nào Kinh tế, Dược, Sư phạm, chị ở chung dãy nhưng tận lầu bốn, mà bao giờ ghé tìm cũng không gặp , chị Hoà Lộc hả, đi thư viện rồi. Ơ chị mới qua bên khu Dược, à chị ăn cơm bên cháu chị  ở khu Kinh tế. Nhưng có hôm chị tìm tôi. Mi có biết cạo gió không , tau đi Bình Dương về, say nắng hay sao mà mệt lử .Có bà chị nhưng  cũng nhừ tử  như tau rứa. Chị hướng về một phụ nữ đang nằm trên chiếc giường tầng, mắt nhắm nghiền, hơi thở nặng nề. Một chiều cuối đợt nghỉ lễ kéo dài,  mấy đứa bạn cùng phòng của tôi về quê cả, chỉ mình tôi lủi thủi giữa khu kí túc xá bít bùng,vắng lặng, chợt có người tìm bỗng thấy đỡ tủi thân. Sang năm giờ ni tau ở nhà rồi, còn mi thì ráng lên, năm nhất khi nào cũng có cảm giác lê thê. Chị về Bảo Lộc hay là... À, chị lên Ty (Sở ), phụ trách một mảng chuyên môn . Em về Dalat dứt khoát gặp chị thường xuyên. Nhưng em thuộc biên chế Đồng Nai,chị à.  Chúng tôi đều là những cô giáo thuộc diện “cán bộ đi học”, chị từng là hiệu phó môt trường tiểu học vùng kinh tế mới Bảo Lộc, còn tôi là một Tổng phụ trách trường cấp 1-2 ở vùng Định Quán.Mình xin về  gần nhà được không ? Phụ nữ đi xa miết cũng không hay. Em năm nay bao nhiêu tuổi rồi ...

 Nói thiệt nghe, hồi đó tui  tưởng bà chắc “băm” rồi. Ừ, vùng miền đông đất đỏ là trung tâm sốt rét , trung tâm tàn phá nhan sắc . Tui tuổi giấy tờ thì  đầu năm học ni là nghỉ hưu, chú đúng ra là sang năm . Hồi đó ba chị là công chức chế độ ông Diệm, mẹ mới mang thai đã làm khai sinh để được hưởng lương con . Cái tên tui trai gái đều được. Chữ “trai” sửa sang “gái” chỉ cần tô chữ g và a to lên. Trời, bà thua tuổi tui tới ... mười hai tháng  mà  h ồi ở kí túc xá xưng chị người ta ngon lành, tôi rủa thầm, nhưng miệng lại an ủi chị, thôi nghỉ hưu sớm thì khoẻ .Con đường công danh cũng đã khiến chị thấm thía và mệt mỏi.Có  bữa tui nghe  tin  bà  không ở Sở nữa mà về trường, làm ban giám hiệu. Ừ, thì vì nhà chỉ còn ba, với thằng em con khác mẹ . Mẹ đẻ  mất hồi tớ   về Saigon  học, hai chị giờ  cũng đang sống   trong đó . Năm đầu sau khi rời trường sư phạm, tôi về nhận công tác một trường gần huyện Lạc Dương, chị có đến dự đại hội công đoàn nhà trường. Trông chị vẫn tươi tắn, trẻ trung, tươm tất. Chúng tôi chỉ trò chuyện đúng một câu trong buổi tiệc liên hoan: chừ ở với ai hả em gái? Với mẹ. Chị cười vui mừng, tư thế rõ là của một cán bộ Sở hỏi thăm nhân viên và an lòng khi biết họ yên ổn.

           Trường chị  bây giờ lớn nên công việc của chị khá nhạy cảm,hiệu phó  phụ trách chuyên môn.Nhưng sau  một thời gian nhọc nhằn và đụng độ với công việc, chị xin ra đứng lớp. Giờ mới ân hận là phải chi làm quen với giáo án, học trò ... ngay khi tốt nghiệp như mọi giáo viên khác  .! Làm thầy mà không thể dạy được tiết nào cho ra hồn, thì chẳng khác chi lấy chồng mà không sinh được con, như nông dân mà mà mùa nào cũng thất bát , như lính ôm súng ra trận mà không biết lẫy cò .. Bà  được những thứ đó .Nhưng chị biết không, rất nhiều người chê tớ  lù đù. Thôi bà, người ta có lí do của họ. Tớ  cũng biết vậy nên thấy thanh thản. Mình ốm một trận tưởng chết, rồi đi tu, ai dám cơ cấu một cán bộ như vậy vào ban giám hiệu chứ.Nè, hỏi thật nghe, bộ đau rồi là ...tu luôn hả. Chị vừa ghé sát vai tôi, cấu vào hông khiến tôi giãy nảy.Chứ chị thì sao? Chị hả, thôi cái nghiệp nó vậy. Nghề  tụi mình bồ  biết rồi, mối quan hệ rất hẹp. Chúng tôi xì xụp hụp cháo vịt trong một chiều mưa hè lành lạnh phố huyện. Nghỉ hưu rồi bồ  tính làm chi. Ô thì ở không, đi chơi đôi bữa  cho khoẻ. Rồi  chị sẽ  dẫn ba về Huế buôn bán với bà chị.  Cửa hàng trà  Bảo Lộc  để lại cho vợ chồng cậu em.  Sao ba chị không muốn ở cùng con trai hả?  Ở con nào chả được, nếu ông thích thì tớ sẽ để ông về lại  Bảo Lộc, ừ ông có nhiều bạn bè ở  đây lắm .Để tớ  cho bồ cái địa chỉ ,mai mốt có đi du lịch Huế thì nhớ ghé chỗ tớ nghe. Chị thì thầm kể chuyện bà chị cả , người phụ nữ hôm nào nằm mệt nhọc ngủ trong khu kí túc xá khoa sư phạm. Chồng chết bệnh, có bốn con đều đang sống khá giả trong Saigon.  Chị có nhà riêng, đôi lúc cũng  ghé ở với đứa nọ, đứa kia, cuối cùng thì đành về lại quê mẹ. Tiệm bán đặc sản của chị nằm ở đường phố chính của Huế, kinh doanh thuận lợi lắm. Thuê hai người, trả lương năm, một đi mua hàng , một ngồi bán,bà chị chỉ coi ngó mà thôi. Cô em sẽ phụ chị tích cực đây. Chị dẫn tôi về tận cổng khách sạn, chia cho tôi một trong hai gói cracker vừa mua. Tôi chợt thấy cảm động. Lâu lắm rồi mới có người mua bánh cho tôi. Vẫn có quà của phụ huynh, học sinh dịp lễ, tết, nhưng quà bây giờ  khác xưa nhiều, những tấm vải đẹp, chiếc ví kiểu cách, lọ mĩ phẩm thông dụng, có khi là chiếc phong bì . Bánh kẹo  không mấy ai biếu nữa  Tắm táp nhanh rồi đi ngủ đi nhe, mai trước sáu giờ phải có mặt  đó. Chị không về, mà sẽ vào ngủ  trong khu y tế nhà trường. Tớ  về khuya làm lỡ giấc của bồ thì sao. Tôi nhìn chị. Mọi sinh hoạt đều diễn ra ở hội đồng thi, vậy chị thuê khách sạn làm chi. Hay là muốn “  trong ổ rơm có cô em sầu mộng, cảm lạnh lùng thấm thía giấc cô miên” (thơ Bàng Bá Lân)? Như đọc được ý nghĩ của tôi,chị đùa, vì tớ  muốn để cho bồ cảm nhận những đêm ở Đức Trọng như thế nào. Nóng hơn Dalat nhiều phải không ? Mà cũng ngột ngạt hơn Bảo Lộc. Chỗ tớ  là vùng “chuyển” mà. Một chút Dalat, một chút Đức Trọng, vị chi là... Bảo Lộc. Có phải không đã nà ? Đó là lối dùng từ quen thuộc của chị. Có phải không đã nà ?

          Buổi sáng thi môn đầu tiên, tôi được xếp vào làm giám thị một ở chính  phòng  học mà tôi từng chê bai  “bò cầu thang muốn đứt hơi, chen qua  bờ hành lang hun hút, đến  - về đều mệt bở hơi tai”, thế mà  hôm nay cầm xấp để thi chỉ vỏn vẹn năm tờ, bước chân tôi như mọc cánh. Giám thị hai là một cô giáo còn rất trẻ, vừa ngồi thừ người dăm phút là ngáp chảy cả nước mắt, phải  nhờ giám thị ba “ngó hộ một tí” để  đi rửa mặt, rồi ra vào uống nước mấy lần. Nếu tôi nhập chung phòng bốn người  trong khách sạn  thì tôi cũng sẽ bị chứng  thiếu ngủ như cô bạn đồng nghiệp này . Trong cái rủi luôn có cái may ! Cô  giáo trường khác, lần đầu đi huyện than thở, em xuống đây... bón như dê. Trưa về chợt mắt một tí rồi chắc kiếm... cháo ăn.  Còn tớ ! Trưa mình sẽ  mang cặp lồng ra chỗ cổng trường mua phở, rồi vô phòng hội đồng thi ngồi ăn, nghỉ trưa ở đây luôn . Năm ngoái đi coi thi bên hội đồng  trường chuyên Thăng Long, khối gì đứa ngủ  trưa ngay trong phòng hội đồng . Hôm qua quên xin chị tạp vụ chỗ nghỉ trưa, tôi hơi tiếc rẻ nhưng lại tự an ủi, thôi cứ “phó thác” cho trời tính,  tới đâu hay tới đó, giờ cứ làm cho tốt chuyện coi thi cái đã .

  Chỉ có năm  tệp bài phải thu trong khi mọi người là hăm bốn, vì thế mà  chúng tôi được “ra” rất sớm. Chị tạp vụ   đang đứng trên hiên cùng một chú  nhóc độ tuổi  mười hai mười ba, mặc một chiếc quần short cũ, chân đi ba ta, áo cầu thủ, hẳn vừa từ  một sân bóng nào đó về. Đúng rồi, mặt cu cậu còn đỏ ửng thế kia. Khuôn mặt nhỏ tóp mà tóc lại hớt cao nên trông càng nhỏ, nhưng đôi mắt rất to và ngang nghạnh . Cậu bé  vừa tôi nhìn bỗng  thèn thẹn, khẽ cúi đầu như muốn chào rồi vụt  chạy vào trong

 -Cô đi ăn phở với ba mẹ con nhà em không ? Rồi về vô phòng y tế  chợp mắt một tí lấy sức. Có chăn mùng đủ cả, đêm qua cô thư kí cũng nghỉ ở đó. Sợ quên thì thằng cu em hắn gọi cho. Lọc cọc về bên khách sạn chi cho khổ. Ăn ba miếng lại đi liền mà.

Sao ở đâu lại có  chị tạp vụ dễ thương , chu đáo đến thế .Quả là một thiên thần  bản mệnh được thượng đế gửi đến cho tôi . Tôi mừng  thầm .Vừa lúc đó có một mái tóc đen  và chiếc áo len xanh biển đồng phục thò ra sau khung cửa . Ô cô bé thí sinh phòng 24 ban sáng đây. Con gái em mới đi thi ra. Con gái chị hả ? Tôi sững sờ nhìn con rồi nhìn mẹ, nhìn mẹ rồi nhìn sang con . Cô này hồi sáng canh phòng con . Mi có  quay tới quay lui  hỏi bài  chi không ,cô bắt  được thì chết. Ơ đề thi dễ mà, ở trường cô con cho  kiểm tra tới lui mấy lần.

  Trong lúc chị đang đùa với con thì tôi tò mò nhìn cô gái nhỏ và nhìn người mẹ. Một khúc cây già cằn cỗi, sù sì và một cành tơ mơn mởn. Cô thiếu nữ cao dong dỏng, mái tóc đen dài tết bím gọn gàng, khuôn mặt búp măng hồng hào,  đôi mắt rạng ngời, còn mẹ, người mẹ  tóc đã  chớm bạc,  lưa thưa mấy sợi túm lại một “củ tỏi” sau gáy. Mặt chị tròn vành vạnh, đôi mắt bên to bên nhỏ, làn da thật kì lạ, vừa đỏ ửng, vừa nám, có một vết chàm to  chạy dài từ  gò má trái xuống cổ. Chân tay đều ngắn ngủn; tôi đã thuộc diện “ mét mốt” mà chị chỉ đứng ngang vai tôi, trò chuyện với  hai  con chị cứ để chúng nó cúi xuống. Tôi nhớ có một nhà văn  thuộc thế hệ trước 1945  đúc kết câu sau khi mô tả một phụ nữ “ thị là người đàn bà có cái nhan sắc   của một người  đàn ông không đẹp trai”. Nhưng dẫu chưa quen biết nhiều, tôi thật sự quí mến tấm lòng đẹp đẽ của chị, dù có thể chỉ dành cho tôi trong mùa thi này.

 Bốn người kéo nhau ra cổng. Hai đứa con    bỏ đi trước chúng tôi một đoạn khá xa.

Tôi   lên tiếng hỏi han , giọng vừa chân tình vừa đùa cợt

-       Nhà anh chị có gần đây không ? Mẹ con đi ăn nhà hàng, để ba ở nhà lục cơm nguội hả ?

-        Dạ đâu, có  cô  nó nấu  cho rồi. Nhà chỗ chợ đi lên một chút, cô nà. Cô nó tuổi chắc cũng ngang cô, dạy bên trường Kim Đồng, đang nghỉ hè. Anh nhà em dễ tính, ăn uống giản dị, xuề xoà.

-        Chị đâu phải quê ở đây, phải không ? Giọng y như mẹ tôi !

   Tôi đã bắt  đầu giở ngón “ thấy người sang bắt quàng làm họ”. Chị vẫn thản nhiên :

-Quê hả, em tận Nghệ An cơ. Còn nhà chồng người Xuân Sơn, có rẫy cà phê ông bà nội cho, chú bác làm rẽ, ăn tứ lục. Mai mốt về hưu sẽ  ổn định bên đó luôn, ở đây mới có cái chòi  đủ chui vô chui ra thôi

Tôi   chú ý đến  quê chị :

-       Xuân Sơn hả, vậy là giáp với Xuân Trường.Chị cả của tôi làm dâu nhà ông bà Hoe Bường bên đó, không biết chị có...

-        Ô, vậy hả .  Chị quay người nhìn thẳng vào mặt tôi. Vậy mai mốt cô về hưu thu xếp xuống Đất Làng chơi ít bữa, rồi em dẫn sang thôn em. Mười phút chớ mấy.Ở chơi với em  lâu lâu, em có nhiều chuyện muốn kể cô nghe lắm. Cô về hưu, viết sách đi. Chuyện em kể biết đâu sẽ rất ... lâm li bi đát.

-        Có giống phim nhiều tập Hàn Quốc không ?

-        Hơn ấy chứ.

Chị vốn biết biết đùa, nhưng  trong cái vỏ xù xì ấy, có thể dấu kín một nỗi niềm nào đó chăng ?Tôi lại trêu chọc

-       Con đi thi, mẹ phải được nghỉ chứ.  Đằng này cả con trai cũng vô phụ mẹ luôn . Nhà trường không cho chị nghỉ hả ?

Chị thật thà :

-       Tại có hai cô bên văn thư với  y tá là chính rồi, nhưng họ không  quen , mà em cũng rảnh. Thầy  Thuần ( hiệu phó của trường, chủ nhân bath-room mà chị Hoà Lộc ghé sử dụng mỗi chiều ) dặn em dừng lân la hỏi han ai, cũng đừng đến gần khu con bé  thi, còn thì  việc mình mình làm.

   Chợt chị thì thầm :

-       Mà cô nè, con bé em hắn  học Văn, em thấy hắn cứ “chổng khu” chép  rồi học thuộc lòng hết cả mấy cuốn văn mẫu. Ở trường mỗi khi có bài kiểm tra, hắn cũng bò ra mấy đêm soạn hàng chục trang, kêu là  giải đề , rồi học thuộc. Mà bữa nào về cùng khoe, con trúng tủ. Nhưng em thấy cha hắn lo. Anh nói cái kiểu học hành thi cử thế này là không ăn thua, không bền. Thế kỉ hăm mốt rồi mà cứ học vẹt như  thầy đồ ngày xưa,thì rồi đất nước làm sao đây ! Người ta đã lên cung trăng,mà mình còn ngồi đó nhai như kéc, không biết tư duy động não sáng tạo chút nào cả, ai nói chi cũng gật. Thấy anh ấy bực, em cũng lo theo. Là sao hả cô ?

           Tôi bỗng giật mình. Một ông bố “công tác  bên uỷ ban”,  có vợ làm tạp vụ trường học, sao có một tư duy độc đáo thế . Ở người vợ tôi đã thấy có gì đó khác thường, thì ông bố này quả là một ẩn số. Tôi ngập ngừng:

-       Đúng là... chưa phù hợp lắm. Hiện cũng đang dần sửa đổi,chị à. Ở đời cái gì  đúng thì được giữ lâu, chứ cái chưa đúng thì rồi phải thay đi.

-       Ôi, ông xã em cũng hi vọng y như cô đó .

Dọc đường có nhiều người đạp xe ngược chiều với chúng tôi  thân thiện cười chào chị tạp vụ, khiến tôi rất ngạc nhiên. Có thể là văn hoá ở đây  chăng, bởi dù sao chị cũng là thành viên của một hội đồng sư phạm. Đến hiệu phở, thì cử chỉ niềm nở  ấy càng khiến tôi càng ngạc nhiên, còn chị trịnh trọng đáp lễ.

        Nhưng sau buổi thi chiều thì tôi hiểu được ý nghĩa của những cử chỉ ấy.

    Bây giờ đứng ở hiên như chờ tôi là  chàng cầu thủ mặt đỏ ửng ban sáng. Tôi còn chú ý tới một nhân vật thứ tư  đang ngồi  ở băng ghế đá đặt mé hiên gần phòng tạp vụ ,cúi đầu trên tờ đề thi, bên cạnh  ngồi nép sát vai người đàn ông  gầy gò , có mái tóc dài rủ xuống phủ gáy  này chính là cô con gái chị tạp vụ. Bí thư huyện uỷ, ban sáng ông đến dự khai mạc mùa thi , sao ông ngồi ở đây, giờ này ! Thấy tôi sững người với tia nhìn có vẻ khá ngỡ ngàng, viên  bí thư cũng lịch  thiệp chào tôi rồi lại cúi xuống đề thi , lẩm nhẩm cùng cô gái tính toán. Chú bé đã quay ra cùng chị tạp vụ, tay chú cầm túi đựng cặp lồng của tôi, còn người mẹ thận trọng trao tôi túi quần áo. Chị nhỏ giọng giới thiệu: Ông xã em. Anh vô đón con bé.

    Phu quân của chị  tạp vụ trường này là ...  Có lẽ tôi sẽ kể với chị Hoà Lộc khi có thể, mà hẳn chị cũng đã biết rồi . Mấy hôm liền  tôi cứ bô lô ba la với chị, vì tôi thấy chị cũng rất xuề xoà với chúng tôi như thể là đồng nghiệp với nhau. Nhưng có hề gì ! Tôi sẽ  đem “bí mật” nói ngay với chị Hoà Lộc, trong buổi tối của ngày thi các môn ba  bốn, chúng tôi được về sớm, chị hứa sang tôi, đợt thi đã đi được hai phần ba chặng đường, công việc của chị hẳn đã nhẹ bớt rồi.

 Nhưng chị đến với vẻ mặt đầy ủ ê, mệt mỏi. Trong bộ đồ  mặc nhà vải dày,  dệt hoa văn tinh tế, may kiểu cổ tai bèo,  trông chị  như một thiếu nữ, nhưng dáng chị nặng nề kéo chiếc va li hành lí vào phòng , tay kia trao cho tôi túi mận tam hoa rồi ngồi phịch xuống ghế, thở hắt ra nặng nề,   thì bây giờ đúng là chị. Hình như chị đang có chuyện buồn.

 Tôi lẳng lặng mở túi mận trút vào mấy ngăn cặp lồng, dợm bước vào  trong để rửa, chợt bắt gặp đôi mắt  bực bội của chị ném về phía chiếc cặp lồng, khiến tôi phân vân có rửa mận không chị .Hả, ô, rửa chứ, không rửa ăn luôn cả bụi đất hả  chị hai. Chị cáu kỉnh .  Tôi hơi bực, tính kêu, ô cái chị này, khi không đổ quạu người ta . Ở trường chúng tôi có những  kiểu kết bạn theo tổ chuyên môn, theo tuổi tác, theo lối xóm, nhưng đến hội đồng thi những kiểu ấy bị rã ra, mà hình thành một kiểu khác : chung buồng trọ. Dù ở trường ít thân thiết, nhưng về  coi thi thì ai cũng tỏ ra nhường nhịn , tôn trọng nhau, chỉ vì để làm tốt trách nhiệm mà  thôi.  Sau mùa thi thì đâu lại vô đó. Thôi kệ ,còn tối nay chứ mấy,thôi ráng chịu đựng  mai giờ này mình ở Dalat,  bả về Bảo Lộc, có muốn gặp cũng khó. Tôi nhẹ nhàng bê mấy ngăn mận ra. Chị   đang rã tóc  chải lại, rồi cột buông lơi với một chiếc mùi soa . Có lẽ chị từ  phòng  bath-room nhà thầy Thuấn là  nhờ chở đến đây, từ chị thoảng mùi thơm của xà phòng , của nước hoa dìu dịu, quyến rũ . Lớp phấn son ban ngày đã  được gột sạch, nét chì tô đậm chân mày, đường viền chân mi, khiến vẻ sắc sảo trên đôi mắt, khuôn mặt  của ngày bây giờ  là vẻ dịu dàng, đằm thắm,  ấm áp.

-       Mại dô mận tam hoa chín ngọt đây, ăn ngay không   thôi là hết  sạch đó, mại dô a lô.

-         Cho tớ  thử một trái coi nà. Con bé bán cho tớ nó kêu ngọt lắm.

       Chị thò tay  nhón một quả bỗng rụt lại  như bị điện giật. Ôi sao trái nào cũng mềm rụn  thế này. Kiếm cho tớ   trái nào giòn giòn chút được không ?

 Tôi vội lè chiếc hột trong miệng ra,  đảo tới lui mấy ngăn mận loang loáng nước. -Chả có trái nào giòn cả. Chị  mua lựa hay mua mớ. Mua mớ. Mà tớ  thấy hình như... có trái giòn. Đây  mời bà chị lựa, em thua rồi, ban nãy rửa phải nâng niu muốn khùng luôn   vì sợ nó  dập.

-       Ừ. Bây giờ chị mới chịu vui lên. Ăn mận chín như vầy mới đã chứ. Ngọt ghê hè, ngậm  vô là biết liền.

   Chị quờ tay cầm một cuốn sách dày tôi đang đọc dở trên gối

-       Ôi bồ  đi coi thi mà cũng chịu khó tha được cả cái sở thú này theo hả ?

-        Đâu. Tôi bật cười với lối vi von độc đáo của chị Lộc. Chị cầm cuốn sách lên “Từ điển về thế giới loài thú” lật ra trang đầu,  bắt gặp một đôi vẹt xanh đỏ đang quấn quýt bên nhau, đôi mắt   mệt mỏi của chị bỗng gợn nét bâng khuâng. Nhưng chị không lật tiếp mà  chuyển sang tay khác, mở xem từ trang cuối. Để coi, yểng nẻ, yến nè, xén tóc. Tôi nhìn chị. Có ai đó đã từng nhận xét,  người đọc sách từ cuối lên đầu là người nóng vội trong mọi quyết định, nhiều tham vọng, đồng thời cũng nhiều năng lực . Chị đặt sách xuống giường,   vẻ mặt lại bâng khuâng, như người vừa đánh mất điều gì đó. Tôi kể lể là hôm  qua ghé quầy tạp hoá gần khách sạn mua sữa, thấy họ bày bán cuốn này thì thích nên mua. Hè đọc chán có thể cho đám cháu đọc ké. Chị không nói gì, chóp chép nhai mận.  Tôi vừa nhấm nháp vừa canh chừng bộ quần áo vừa giặt đang móc bên thành cửa sổ.Dù đã kẹp chắc nhưng vẫn lo nó bay xuống đường. Chị bỗng như nhớ ra

-        Ôi quên dặn bồ sáng đi sớm ghé nhà thầy Thuấn mà phơi. Giọng chị ân hận

-        Chị Luyện phơi giùm hai ngày nay rồi.Không có chị ấy, chắc tớ  không dám giặt đâu.

Và bây giờ tôi quyết định “bật mí” những bí mật mình vừa khám phá hai hôm nay. Không ngờ chị bạn vẫn thờ ơ đón nhận, vẻ mặt  có phần đố kị.

-       Xời, chuyện này tớ biết lâu lắm rồi, em hai

-        Lâu là khi nào ? Hai vợ chồng chị Luyện người Cầu Đất, còn bồ  ở tận Bảo Lộc lận mà . Tôi  tỏ vẻ nghi ngờ.

Chị vờ như không nghe mà  bỏ vào trong đánh răng, sau đó trở ra leo lên giường tung chăn đắp ngang ngực. Đồng hồ trên tay tôi chỉ tám giờ rồi. Thôi mai còn một ngày chinh chiến, phải đi ngủ sớm. Vất vả đây, vì tiêu chuẩn (mọi giám thị đều được một lần  làm giám thị ba) cả đặc ân ( giám thị phòng ít thí sinh nhất ) đã hết rồi . Còn chuyện chị Luyện thì có liên quan gì đến chúng tôi đâu mà bận tâm, dù hôm cùng ăn trưa, chị kể chị có  nhiều người thân bên thôn Xuân Sơn, đã từng sang thôn Xuân Trường, nơi chị gái  tôi về làm dâu ở đây,  đi phúng điếu và đưa tang anh rể tôi

 cách nay đã hơn hai chục năm. Mẹ  sinh chị ra  có mấy ngày là mất, còn cha là ai chị không biết. Ông ngoại đón chị về nuôi, dì  cậu chăm nom cho chị  học hết cấp  một, cũng vì nhà ngoại nghèo mà đông con. Chị vô   Cầu Đất  khi nào ? Thì theo “quân hắn” đi thi Cao Đẳng Sư Phạm trên Dalat, cô nà .  Quân ấy đi học,  em đi mần, ai thuê chi cũng mần, cuốc  cỏ, gánh su su,  hái chè, chăm người già, bế con nít ...Rồi quân ấy về lại ngoài Bắc nhà mình khi học xong, em ở lại. Ở đây ba năm đã quen người, quen việc. Chị em có liên lạc với nhau không  hả chị ? Cũng thỉnh thoảng. Nhiều đứa  chừ làm bà nội, bà ngoại cả rồi. Em thì...  ngoài bốn mươi mới đẻ. Chị bỗng ngượng ngùng e thẹn. Ngoài bốn mươi mới làm mẹ, bây giờ cô hoa khôi tuổi mười tám, vậy chị  đã ở tuổi... ôi hơn  chúng tôi khá đấy, nhưng sao trên khuôn mặt của một “ người đàn ông không đẹp trai” chị vẫn còn nhiều nét khoẻ khoắn của tuổi năm mươi nhỉnh  một tí. Có lẽ dung nhan ấy khiến thời gian đối với chị là vô nghĩa .

-       Ừ, bà Luyện thì tớ không biết, nhưng ông chồng bà ấy thì- giọng chị như đếm từng từ -  hồi mười một tuổi đã xuống trọ học tận sát bên nhà tớ.  Dân Cầu Đất ngày ấy muốn đi học một là lên Dalat, hai là phải xuống B’lao. Chị nằm nghiêng, lưng quay về phía tôi khi nhấn nhá những câu này. Chợt chị đổi thế nằm ngửa .Bạn có  buồn ngủ cũng ráng thức nghe tớ kể nhé, chuyện nhà bí thư huyện đấy.

   Họ đã từng gắn bó suốt những năm chàng trai Cầu Đất học phổ thông trên đất trà Bảo Lộc. Cha  anh có quen một chủ hiệu thuốc lào sát nhà chị Lộc nên gửi anh xuống đây . Cậu út chị Hoà Lộc  với anh là bạn khá thân thiết nên anh thường xuyên sang nhà chị chơi. Nhưng chưa được bao lâu thì ông tiệm thuốc lào chuyển xuống khu Hố Nai  , gần  Biên Hoà, cha anh đành  xin bố chị cho tá túc.Nhà chị có mỗi ông bố là “ hoa hậu” thêm cậu út, nay có một đồng minh nữa, không khí trong gia đình có phần thêm sinh khí. Bốn cô con gái.chị là bé nhất và được nuông chiều, nên hai chàng trai cũng luôn  tỏ ra nhượng bộ cô bé. Chị nhớ hồi chị đã mười lăm, còn anh  và cậu út chuẩn bị thi hết tú tài hai,  bố mẹ  chị lên nhà anh ở Cầu Đất dự đám cưới người anh cả . Cứ lâu lại thấy một anh chàng lộc ngộc, cao nghều, mặt đầy mụn,  thập thò ra chào, bố chị kêu lên, ôi ông bà lắm trai thế, cho tôi cái  thằng N. ( trọ học nhà chị ) đi. Ba anh cũng  vui vẻ bảo. Thì ông bà cho tôi cô út nhà ông bà nhé. Họ cũng có  một cô tuổi với chị. Người chị lớn đã thoát li tham gia cách mạng  từ lâu rồi. Dù là đùa nhưng là một lời nguyện ước cho đôi trẻ .Là con gái, chị khắc ghi giây phút ấy.

 Ngày đất nước thống nhất chị vừa tuổi hai mươi, làm cô giáo tiểu học. Trường chị về công tác là nơi khó khăn nhất huyện Bảo Lộc, nhưng chị tự nguyện đến chỉ vì một lời dặn dò của thầy giáo  trường sư phạm: những nơi này rất  cần cán bộ nòng cốt. Chị không e ngại  trước bất cứ khó khăn gian khổ nào, nên chỉ sau một học kì,  cô hiệu phó là tên gọi của chị lúc ấy. Và sau hai năm, chị về thành phố học đại học khoa Sư phạm Sử . Anh lúc ấy cũng đang học bên  trường đại học tài chính. Hồi vừa đỗ tú tài, anh đã lên Dalat học quản trị kinh doanh, rồi sau đó tham gia lực lượng thanh niên xung phong, bây giờ mới có dịp đi học lại. Họ sẽ  tốt nghiệp cùng một năm, và tất nhiên là rồi những gì đến sẽ đến. Chị  thực sự bình an, hạnh phúc.

   Thế rồi...

    Sau tết năm  học  cuối, chị thấy anh trở lại trường muộn mất mấy hôm, tâm trạng luôn lo lắng. Lí do là  anh  phải  đứng ra cáng đáng việc nhà trong suốt mấy tuần qua. Người chị cả từng   rời chiến khu về thành phố, lập gia đinh, rồi bị tai nạn ra đi rất đột ngột khi  cậu con trai chưa kịp cai sữa . Người anh rể quê tận miền Quảng – Đà, lại chuyển quân  triền miên, làm sao có thể chăm sóc con được. Ở  nhà anh,  cha mẹ đều đã khuất núi, một em trai hi sinh   trong chiến dịch biên giới, ba người khác đều đã có gia đình nhưng  mưu sinh vô cùng vất vả . Cô em út vừa đi dạy, vừa phải thuê người chăm nom cháu. Anh tự nhận lấy trách nhiệm  lo toan mọi thứ, trong khi đó, anh cũng chỉ là một sinh viên .Ngày cưới sẽ hoãn lại và chưa biết đến   bao giờ... Anh vẫn muốn cưới khi cả hai cùng ra trường, còn đứa cháu thì anh chị sẽ nhận “đỡ đầu” một thời gian. Anh không thể buộc người em gái út chăm cháu một mình.  Cô ấy còn đi lấy chồng nữa ...Cô giáo cấp ba tương lai Hoà Lộc nhìn thấy một gia đình  ngày mai của mình  hoàn toàn tương phản với những gì cô mơ ước. Sẽ không  bao giờ có một ngôi biệt thự nhỏ  nằm khuất dưới rặng  thông, để có những chiều tà  cả hai sẽ ra đây uống trà,nghe gió reo vi vu,và chờ đợi một nhân vật thứ ba chào đời.  Mà chắc chắn là một gia đình khác, đầy chắp vá  Cô em sẽ để anh chị nuôi cháu. Nếu cô “ở vậy” thế là mình phải nhận thêm một “giặc Ngô”! Còn lấy  chi phí đâu cho cháu nhỏ, cho cả người giúp việc ?Chị mới hăm sáu, một cán bộ của Sở giáo dục Lâm Đồng.  Có trình độ, có tuổi trẻ, chị sẽ có một hạnh phúc mới. Thôi anh cứ lo  chuyện nhà anh đi,  cho mọi người thấy trái tim anh vĩ đại thế nào,còn tôi, tại sao tôi không thể đi tìm hạnh phúc riêng cho mình chứ !

 Một năm, hai năm rồi tám năm trôi qua.Chị cũng có một vài người bạn, nhưng hễ tìm đến nhà ở Bảo Lộc thăm bố và em trai tật nguyền  là họ “lặn” ngay .Chị chợt nhớ lại những năm tháng bên anh, chẳng bao giờ anh có sự phân biệt đó. Khi bàn bạc với chị chuyện nhận chăm nom đứa bé sớm mồ côi mẹ , anh bảo : nhà mình đã  có ông, có cậu, nay có thêm  cháu càng vui chứ sao . Vật chất  vốn quan trọng nhưng không đáng kể, tinh thần, tình người mới là thứ cần gìn giữ, vun đắp, em à . Anh mượn hình ảnh chiếc lều cắm trại để tô đậm  cuộc sống sum vầy trong đại gia đình mới. Hai đứa mình là hai chiếc cọc lều chính. Ba và cậu hai góc sau, cháu nhỏ  và  lũ trẻ sắp ra đời giữ hai góc trước. Lỡ còn cô nó,anh để đâu, cho ở ngoài chơi hả .. Chị cứ gào khóc, bịt tai không buồn nghe .

 Anh về Đơn Dương nhận công tác ở kho bạc huyện. Cháu lên mười, bố cháu tái  giá, theo  bố   ra Trung. Và lúc này anh mới chuẩn bị kết hôn. Cô em  vẫn ngày  ngày lên lớp, rủ  chị baby- sitter hôm nào, chị Luyện , của đứa cháu  về ở cùng . Cô đến dự  họp mặt lớp sư phạm ngày xưa cùng Hoà Lộc. Anh nhờ chuyển một món quà. Cuốn tiểu thuyết “Người mẹ” của Maxim Gorki, và lá thư mỏng chỉ vỏn vẹn ba từ Anh xin lỗi. Chị không buồn đọc mà quẳng tất cả vào thùng rác . Việc gì mà phải xin phải xỏ ở đây. Anh có tội lớn với tôi, anh phải trả suốt đời, cho anh hay như vậy. Anh muốn tôi làm người mẹ tốt, nhưng anh có nhớ anh đã  muốn biến tôi thành ô-sin cho nhà anh ...

  Ở nhà anh ,Bé Bình Yên  chào đời , cô bé mấy hôm nay đi thi tốt nghiệp ấy, khi tuổi  bố tứ thập . Căn hộ chật chội sau nhà khách của kho bạc chị Lộc lần đầu tiên đến thăm, là ngày tiến biệt mẹ bé đi thật xa. Vợ anh bị hạch , sau đó biến chứng, chạy chữa ròng rã hai năm liền. Hai người cô Cầu Đất lại cùng nhau giúp anh nuôi dạy cháu...

-       Nhà khách kho bạc huyện Đơn Dương hả ? Ô , bọn mình đã từng ở trọ trong đó mấy ngày đi coi thi. Ngay ngày ấy, một nhà vừa đưa tang...

Tôi kêu lên. Phải cái nhà nằm ngay sau giếng nước trong khu tập thể không?Phía trước là nhà khách vừa xây...

             Mùa thi ấy cách nay đã lâu rồi , mười sáu năm . Đoàn của trường chúng tôi về huyện với quân số bao nhiêu tôi không  nhớ, nhưng chỗ trọ bị xé lẻ do  trung tâm thị  trấn Thạnh Mĩ mới được thành lập, cơ sở vật chất còn đều trong gian đoạn xây dựng. Mọi người giành nhau khu  nhà nghỉ uỷ ban bố trị  gần chợ, gần trường, cuối cùng bốn đứa, hai thuộc tổ Sinh và hai tổ Văn của tôi được đưa đến ngôi nhà khách đẹp đẽ , hai tầng với độ chục phòng  còn thơm nồng mùi vôi mới, những  chiếc giường đơn như thể vừa ra khỏi tiệm mộc cách  đó vài giờ ! Phòng chúng tôi  trọ tận cuối dãy trệt ,cửa kính ba bề sáng choang,  phía trước là con đường nhựa  vừa được sửa sang, nếu đi mãi là đến Nha Trang, bên trái là dãy chuồng trại đã bị dỡ đi hết mái che, kèo cột, khung cửa, chỉ còn  trơ những ô hộc ngăn vách và những máng ăn bằng gạch,  những vạt rau bù ngót mọc xanh um. Nhìn ra sau  là dãy nhà lợp ngói cũ kĩ, chừng dăm gian nhỏ, âm u, rêu mốc, khoảng sân khá rộng, một bi giếng xây cao, có nắp dậy sạch sẽ ,  khu vệ sinh có bốn năm buồng  nằm  sát với khu chuồng trại đổ nát, tận cuối dãy nhà, thẳng góc với toà nhà hai tầng đẹp đẽ bề thế này. Là khách trọ chúng tôi chỉ  mong có  thế thôi : nước và nhà vệ sinh.

            Luật  quật xếp chỗ ở rồi tìm chỗ ăn bữa trưa, trở lại nhà khách thì đã hơn hai giờ chiều, cả bọn lăn ra ngủ, dù chiếu hội phụ huynh cho  mượn thoảng mùi mốc, và chăn mùng  các giám thị này cất công mang từ nhà trên Dalat xuống  cũng đã lâu vùi tận đáy tủ hương băng phiến khét lẹt. Đang mơ màng bỗng nghe có những tiếng dội bình bịch như ai nện cửa. Rồi tiếng những bước chân chạy huỳnh huỵch từ sân vang lên, bốn cô giáo cùng ngồi dậy,  thò đầu nhìn ra cửa sổ trông về khu giếng. Có chừng chục chú nhóc tuổi cấp hai đang quần nhau một quả bóng căng tròn . Có điều là không một đứa nào cất tiếng quát tháo, kêu réo hay la hò, mà  chúng phải khuỳnh tay,   quơ chân, có khi là lao vào nện cái  đứa cầu thủ đi sai đường bóng. Có đứa muốn  cười to thì rướn dài cổ để  âm thanh không được vang ra. Điều lạ nữa là cả diện tích  khá rộng như một góc sân trường,mà chúng lại đặt đôi  dép làm khung  thành ở ranh giới  hai gian  nhà cuối dãy, khoảng sân còn lại cách xa vùng giếng sát góc nhà khách mà ! Hình như đấy là vùng “phi quân sự” chăng ? Vừa lúc ấy có tiếng trẻ con gọi khóc ba ơi ba từ gian nhà tận cùng ngay trước giếng, rồi một đứa bé độ ba bốn tuổi, đầu đội chiếc mũ len đen viền ngang màu  trắng  xô cửa xông ra, chạy về phía cuối dãy  có nhà vệ sinh, kêu khóc không   thôi.  Đứa bé mặc  chiếc áo phao cũng màu đen , cũ kĩ, vạt dài phủ mông, tay gấp lên mấy khấc, lụng thụng chạy. Dường  như không tìm thấy ai, nó lại quay đầu, chạy về phía  căn nhà trước giếng,  khóc  kêu  Y  dỏ, Y dỏ .Một phụ nữa cũng khoác áo phao xanh biển đậm  bước ra .  Cả hai  chạy đến dừng lại chỗ ngay cửa nhà vệ sinh đầu dãy, có một sô nước đầy đặt trước cửa . Đứa bé vẫn gào khóc. Bất ngờ từ sau cánh cửa gỗ mục nát của nhà vệ sinh thò ra một bàn tay gân guốc, xương xẩu  của  đàn ông. Bàn tay cứ vẫy vẫy như thể trấn an  đứa bé.   Người phụ nữ ngồi xuống mép sân cỏ gần cửa nhà vệ sinh, cạnh sô nước  đầy,  không cho  bàn tay nhỏ của bé đang sung sướng khoắng  lấy khoắng để . Có lẽ quá mệt, cô gái  kê dép ngồi phịch xuống, tay ôm lưng đứa bé. Vành chiếc nón áo khoác trật ra,  lộ rõ một giải khăn trắng chít quanh đầu.  Lúc ấy chủ nhân bàn tay vẫy vẫy cũng bước ra khỏi gian buồng nhỏ ấy, xách bổng xô nước lên. Trên đầu mái tóc dài phủ gáy cũng quấn một giải khăn trắng.Chiếc áo sơ mi cũ, chiếc quần tây nhàu nát, như đã lâu chưa thay . Chúng tôi nhìn nhau rụng rời, bàng hoàng.  Viền trắng trên mũ đứa bé là vành khăn tang ! Người đàn ông xốc đứa bé  lên,úp đầu bé vào vai,nặng nề bước đi, cô gái xách chiếc sô không lặng lẽ theo sau . Đội bóng cũng đã biến mất tự lúc nào.

      Chúng tôi băng qua đường , men theo vạt sân đá bóng nham nhỏ đất đá, tìm thăm nhà người thân của một chị trong nhóm.  Anh ta từ ngoài Bắc vào,  đã kịp có một tổ ấm, hiện công tác bên kho bạc huyện  này .Cô vợ  vừa   vượt cạn, đón  bà ngoại vào phụ chăm nom. Trong nhà có tiếng bà đang trách móc anh con rể chuyện gì đó. À do anh vừa đi đưa tang về, theo bà thì phải kiêng,vì chạm vía, vì tử khí. Anh phân trần với chúng tôi, nhưng là chỗ đồng nghiệp, phía chị còn là đồng hương nữa, nghĩa tử nghĩa tận, sao đành. Cái cô mặc áo phao xanh biển, là o út  bé gái , em  anh chủ nhà. Anh ấy người Cầu  Đất, lận đận nên cưới vợ rất muộn, vậy mà ... Con còn dại quá, mới hai tuổi rưỡi chứ mấy, may mà có o, chứ bên ngoại tận ngoài Nghệ . Có phải là cái cô có tên Y Dỏ  không ? Sao tên giống như  người dân tộc, Y Moan ... Không phải đâu. Y Lớn là người cô cả đã mất, còn Y Dỏ là o nhỏ, cô út . Chúng tôi cúi đầu thở dài, ngậm ngùi  ... Trên đường trở lại nhà trọ sau bữa ăn tối, chúng tôi thoáng thấy một chiếc xe gắn máy và ba bóng người lao qua trong chạng vạng.  Những vành khăn trắng trên đầu, bó củi khô  cột sau  yên, họ đi đốt lửa   sưởi ấm người vừa  từ biệt đang ở  ngoài nghĩa trang giá lạnh. Lòng chúng tôi cũng chùng  xuống. Không ai nói với ai câu nào

               Ngày thi đầu tiên qua nhanh, mệt đừ lử ống điếu  bởi ba cái mốc chỗ ở, phòng thi,  chợ đều cách nhau rất xa mà chúng tôi chỉ có một phương tiện duy nhất là “ô tô bước”. Khi vội vàng cuốc bộ dọc quốc lộ, mới thấy thị trấn sao càng buồn. Những dãy nhà    cấp bốn, cũ kĩ , hàng quán chỉ phục vụ cho  việc trồng trọt,chăn nuôi, chỉ là   tiệm sửa máy  móc nông cụ,phân bón, thuốc trừ sâu.  Ngày ấy chỉ thi bốn môn, nên chiều mai là về rồi, mua thứ  gì về làm quà đây! Chiều tối về tắm  táp qua loa,  hai chị lo cơm tối, còn tôi rủ  một chị cùng tổ lần sang khu chuống trại bỏ hoang, ý đồ là trộm vài bụi bù ngót về gây giống. Tôi thường nấu món canh rau này cho mẹ, mà không biết tìm giống ở đâu. Có dòng tu Trinh Vương của các bà xơ dưới Di Linh, tôi có lần ghé chơi nhưng không kịp xin một bụi mang về, do thời gian ghé qua quá ngắn ngủi . Người đàn ông quấn khăn tang đang lúi húi dùng liềm hớt từng nhánh non ở nơi rau mọc um tùm nhất, hai đứa tôi bấm nhau tính rút lui nhưng không kịp. Vẻ mặt người cha đã tuổi trung niên hằn lên nét buồn mà tôi chỉ bắt  gặp trong phim ảnh, một nỗi buồn đau tận cùng sâu thẳm khiến chúng tôi không biết nên tránh hay ló ra chào hỏi, và chào hỏi như thế nào. Mà ông ta cũng vờ như không thấy chúng tôi,chỉ lặng lặng hớt lá non, sau đó lại dùng liềm cắt sát gốc những bụi đã hớt, những cành già, cẩn thận tấp vào dưới  những gốc cây vừa được cắt . Có là cách hái rau, chăm sóc rau của những nông dân quê tôi .Ừ chúng đâu có bị bỏ hoang. Người đến thu hoạch vẫn có trách nhiệm đấy chứ . Bất ngờ người  hái rau quay về phía chúng tôi, cất giọng trầm trầm:

-       Các cô có cần liềm không ? Đây, nó khá bén đó.

Tôi vội đỡ lấy chiếc liềm nhỏ  nhưng lúng túng:

-       À không, bọn em muốn kiếm mấy cây có rễ để đem về Dalat trồng, chứ không hái lá

-        Vậy  chờ tôi chút nghe.

Vẫn giữ nỗi buồn ủ ê, ông ta quay đi cùng rổ rau, để chiếc liềm và chúng tôi đứng phân vân nhìn nhau . Chỉ lát sau người chủ chiếc liềm đã  trở lại với chiếc cuốc có cán khá dài  và chiếc bao giấy, có thể đựng được cả chục kí gạo, trao cho chúng tôi    Hai cô giáo  từ thành phố xuống huyện hì hục cuốc. Đất sét vốn dẻo, có vài trận mưa hè nên dính chặt vào cuốc  cao su, chúng tôi cứ loay hoay mãi.Chỉ toàn là cành  già mà không có rễ . Người đàn ông hình như từ xa theo dõi cảnh “ gà bới” nên ngứa mắt bước ra . Phập, phập, chỉ vài nhát cuốc bổ mạnh, một bụi cây ngót đã bật rễ. Ông chủ nhà tốt bụng giúp chúng tôi gạt bỏ bớt lớp đất sét bám đầy rễ, lấy liềm xén bớt những cành không vừa ý, rồi cho cả vào thùng giấy to, Quà Đơn Dương là đây chứ còn gì ! Trong lúc  giúp chúng tôi đào cây, ông chậm rãi hỏi han, các cô xuống đây làm gì,à, vậy là mai xong rồi; trên đó các cô dạy trường nào ...Lúc chia tay, ông  cười buồn bã, ở nhà có đại tang, nên các cô thông cảm. Chúng tôi ngập ngừng, dạ vâng, cầu  xin cho chị sớm siêu thoát, cho anh và cô cháu khoẻ mạnh, bình yên. Hình như  đến đây tia mắt người chủ nhà hiện lên một  tia ấm . 

  Phía giếng, hai cô khác đang chăm chú rửa rau để nấu canh. Rau xà-lách xo-ong Đơn Dương,  chúng tôi hái trên con mương  nước khá cao chảy giữa bờ rào nhà trường và mép đường quốc lộ. Hôm qua ngay khi vừa khăn gói quả mướp lôi thôi lếch thếch vào trường, những dềnh rau tươi tốt, mơn mởn bên mương sát cổng đã lọt vào bốn cặp  mắt xanh  chúng tôi . Nhưng rồi bận rộn chuyện nhà cửa, ăn uống nên chiều nay buổi thi ngắn, bốn cô ùa vào phòng bảo vệ mượn dao, xin túi đựng, xắn quần, xăn tay áo ( do thi chiều không phải bận áo dài ) ra đây hái rau. Ồ nhìn vô vàn ngọn non  vươn cả lên trời, nhưng lại gần mới thấy bờ mương khá cao, sơ hở là ùm xuống nước ngay. Ở vườn thì cả bốn đã không ngần ngại mà lội mương. Nhưng  đây là trung tâm thị trấn, là hội đồng thi, còn mình dù sao cũng là những giám thị ! Có mấy cô học trò thong thả trên đường về, áo sơ mi trắng, quần xanh đồng phục, săng đan thấp, túi vải đeo vai, các cô   giáo năn nỉ hái giùm, thế là chỉ vài giây ngần ngừ, hai thiếu nữ tuổi  mười tám cũng đứng ngay  trong  lòng mương, cắt roặc roặc từng mớ to, trao lên cho các cô. Túi căng phồng rồi, bảo th ôi thôi, nhưng có đứa còn cố “roặc” thêm vài nhát dao nữa. Ở đây đâu có ai ăn đâu. Tự nhiên nó mọc, mình không cắt nó cũng già...  Cắt để nó lên cành non, mai mốt có cô nào có ghé đây thì ... cắt ăn . Một nữ sinh giải thích , đứa kia phụ hoạ theo

         Cơm tối, không, chỉ có món rau nấu với mì tôm, thêm mấy ổ bánh mì nguội. Bàn ăn là hai chiếc giường đơn  kê nhập lại. Phòng có mười giường như thế, mỗi giám thị hai, một  để ngủ, một làm tủ bày đồ đạc. Chủ nhà khách  quả là đã tính toán trước cả  ! Một chiếc soong to, bóng loáng như vừa mới mua, bình thuỷ nước sôi đầy, tô đũa, dao thớt,rổ, sô lớn, tất cả đều được gia đình cô Y Dỏ cho mượn. Hì hụp giành nhau mà húp, mà nhai. Đó, hồi nãy tao mà  không biểu thái nhỏ rau ra cho mau chín, giờ thì  ăn sống. Đêm đau bụng cho mà kêu trời . Nhưng rau này trộn dầu dấm được mà chị. Trộn là chuyện khác.  Nhưng...Thôi thôi, một cô đứng lên xoa bụng, ngân nga, sáng bánh mì thịt ổ , trưa xơi mì quảng sợi, tối canh mì tôm gói, chắc về em sẽ sáng tác  mấy bài hát  toàn nốt mì. Cô khác đang thò chân tìm dép vội ngóc đầu lên, mày phải thêm vô mấy nốt đố mi la  ,  són són.. Có cô cố vét sợi rau cuối cùng, than thở, ôi em mấy bữa rồi mà không thấy... són. Bụng cứng lên đây.  Thì uống nước lọc vô, ăn chuối vô. Nhưng em lười. Thôi có tiệc rau này là mai sớm cung đàn sẽ  vang lên  âm thanh  són  són ngay  . Bây giờ  thì “  đăng kí”những cây rau ngót giống. Cho em một cây về .. trồng thử trong chậu cảnh của bố em xem nó có sống không.  Sống sao được, thôi tao không lấy. Đất ở đây đất sét, trên mình đất thịt mà. Có thấy ai trên Dalat trồng rau này đâu. Tôi đang phân vân, thì một cô “búa” thêm. Mà nhà người ta có tang, khi không đi mượn cuốc liềm, lại bắt chủ nhà  cuốc , phải kiêng cho người ta chứ. Tôi chợt nhớ ra thái độ dửng dưng ban đầu của người đàn ông, nhưng có lẽ vì thương hại các cô trói gà không chặt nên ông đã ra tay nghĩa hiệp,  để qua một bên chuyện riêng của mình . Người ta đã có lòng tốt như vậy, hẳn rau sẽ đâm chồi thôi, dù là đất thịt hay đất nào đi nữa.Tôi ý tứ dựng túi cây giống vào một góc nhà, nếu có sức người sỏi đá cũng thành cơm, thì có  tình người cây khô cũng đâm chồi, nãy lộc. Tôi chợt có một niềm tin mãnh liệt như thế .

  Đi  trả đồ nhe. Bốn cô  giáo rón rén lên thềm, gõ cửa. Một chị ngập ngừng, anh cho tụi em  vô thắp nhang cho chị, mai sớm tụi em qua trường rồi chiều về Dalat luôn. Gian bàn thờ nhỏ, tiếng  cầu kinh trầm buồn vang lên từ một chiếc cát-sét đặt dưới chân đèn. Chân dung người mẹ trẻ cười hiền lành sau khung kính và màn khói nhang thơm. Đứa bé đứng nép vào lưng Y Dỏ. Cô giáo bên Xuân Trường, Cầu Đất tuổi với chúng tôi đấy. Tạm biệt cô cháu nhé, biết bao giờ mới có dịp gặp lại !

   Ba người tiễn chúng tôi ra thềm.

    Đêm thứ hai ở trọ, đã quen mùi chăn chiểu và tấm nan giường mỏng manh, cứ trở mình là kêu cọt kẹt, lưng đau nhừ. Thôi cố lên, mai sớm chia tay rồi. Ngày mai ròng rã.  Còn đi chấm thi nữa .   Năm nay  có đi Nha Trang  tắm biển với trường không, không, em tính về Sài gòn khám mắt. Mùa hè đi, năm học mới lại về .  Đôi mắt u uẩn của người  đàn ông goá vợ khiến tôi  bồi hồi, năm tháng sẽ qua nhanh,anh à... Ngoài sân bỗng vang lên giọng hát ngọng ngịu, lanh lảnh của  trẻ con trong đêm vắng. Một mình luôn lang thang  trên đồi, lòng sung sướng vì khoái đi chơi. Tiếng phụ nữ, Bé,   vô đi ngủ. Tiếng trẻ con phụng phịu, ứ con chưa muốn ngủ. Một mình đi lang thang  ... Các cô giáo    đang tới lui dọn dẹp đều ngừng tay, lắng nghe. Thu vàng của Cung Tiến. Một bài hát buồn, rất buồn, mà với tâm hồn con trẻ, nhịp phách sao dìu dặt, buông lơi. Có thể là một tiên tri về tương lai  của bé chăng?

.     Ngày giỗ mãn tang   người vợ vắn số của anh, cô em út lặn lội xuống Bảo Lộc mời chị Lộc  lên dự. Cô năn  nỉ chị hãy cùng anh nối lại chuyện ngày xưa. Còn con bé nhỏ thì cô sẽ đón về chăm  nom. Chị  hứa sẽ trả lời sau khi suy nghĩ. Mãi sau giỗ cả tháng , chị mới thu xếp được công việc để ghé nhà cô, ngôi nhà lâu rồi chị mới trở lại,từ dạo chị ở tuổi tròn trăng, dự đám cưới ông anh đầu trong nhà. Họ ngồi trên bộ phản ở dãy nhà ngang, trong ra  đồi thông rậm rì, canh chừng cô bé lên năm đang chơi đùa một mình ở đấy, không, còn có một người phụ nữ khác, đội nón lá, đi ủng lệt sệt, vác từng bó gộc ( thân rễ ) cây chè khô mang chất  đầy ở chái bên, dành làm củi.   Người phụ nữ mông bành bạnh, không phải quá béo mà do chân   bước vòng kiềng, và do cả chiếc áo khoác vải ni lông  quá dài và rộng, khiến đôi chân như đã ngắn càng ngắn thêm .Trông cô ta như một chiếc nấm  di động. Nhác trông khuôn mặt, chị không khỏi giật mình. Cô từng bị mìn hay bom napan gì chăng, mà rất kì dị. Cô em vui vẻ giới thiệu, cô em    cháu ông chú  họ xa ngoài Nghệ vô  mấy năm nay rồi, ở chung với o cháu nhà mình. Chị dõi theo tấm lưng gò mình dưới những vác củi chè to, thầm nhủ, rồi mình dẫn bố với cậu em  tật nguyền  về đây, ngôi nhà này sẽ có tới sáu người già,  và nơi này sẽ là viện dưỡng lão. Cô em vẫn thiết tha, chị cứ đón ông, với cậu út  về ở cùng anh. Nghe phong thanh anh sẽ được điều qua Đức Trọng, thì khoảng cách từ Bảo Lộc lên ngắn đi. Ba cô cháu  bọn tui thì “đóng đô”  Đất Làng này luôn. Làm sao được chứ ! Chị dè dặt bảo rằng có lẽ là chị... không thể, vì ba  chị không chịu xa Bảo Lộc đâu, hơn nữa ông đã luống tuổi , cậu em chưa vợ .Và lí do nữa là chị   đã qua tuổi sinh nở từ lâu rồi. Cô em tỏ ra rất  đồng cảm, thì anh sẽ về với chị ở Bảo Lộc. Còn ngoài bốn mươi, khoa học bây giờ vẫn giúp người ta có con. Chị vẫn lắc đầu. Một đứa bé con quấy khóc, sáu người già!Hình như chị lắc đầu nhiều hơn. Cô em ngồi  buồn thiu.

    Năm sau, không , năm sau nữa, chị được điều động phụ trách một hội đồng thi cũng ở Đức Trọng này, nhưng không ở trường Nguyễn Trãi hôm nay, mà trường cấp ba huyện nằm ven quốc lộ 20, đường lên Dalat. Bấy giờ chị đang làm hiệu phó, về  đây làm phó chủ tịch hội đồng , trách nhiệm nặng nề hơn. Chuyện xưa chị đã cố dấu, rồi công việc nữa, là những  liều thuốc quí giá để chị sống  mạnh mẽ hơn.

          Nhưng một hôm, sau buổi thi chiều  thí sinh được về sớm, chị tản bộ ra chợ chỉ muốn chọn mua một  thứ quả gì đó nhâm nhi một mình trong nhà khách của trường, thì  lúc vừa băng qua một ngã tư, trước mặt là con đường dẫn về trường thi, chị thấy bóng một chiếc Dream đen từ hướng thị trấn Tùng Nghĩa chậm chậm đến phía bên kia đường. Xe dừng lại,  quay đuôi về phía chị. Người phụ nữ có đôi chân ngắn ngủn chậm chạp bước xuống, vừa dợm đi thì thằng bé con độ năm tuổi  ngồi sát tay lái gọi giật, giọng hờn dỗi, mẹ, mẹ ơi. Người đàn ông đỡ  đứa bé đặt xuống đường, trong khi người mẹ quay lại đón con, chị giật mình . Người chồng  đang  âu yếm nhìn theo  bóng hai mẹ chậm rãi băng qua đường, ghé vào một sạp hàng đối diện ngay nơi chị đang lựa quả chín. Chị vội vàng bước sâu  vào bên trong để không bị họ phát hiện ra . Rồi  chị cũng mang một túi mận chín về, có những quả không ưng ý, sao chị vẫn chọn ! Đêm ấy chị không chợp mắt . Ngày hôm sau,  hai buổi thi cuối, chị uống khá nhiều cà phê, bụng cứ sôi từng cơn.

 Về lại Bảo Lộc chỉ để  nghỉ mấy ngày, rồi lại tất tả lên tận Sở  để làm tổ trưởng tổ chấm môn Sử. Lên đến đây rồi, mà nụ cười âu yếm của anh hôm nào, lẽ ra phải dành cho chị chứ, nhưng không  phải, khiến chị cứ nghe nhói tim, có khi như ai đang dằn lên đó một chiếc cối đá rất to. Và rồi có một đêm, một mình  trong buồng  khách ,chị đã khóc nức nở, khóc như chưa bao giờ khóc . Chiều đi bưu điện đánh fax cho người chị  ngoài Huế, chị chợt  nghe  có người gọi mình. Cô em anh ấy . Cô ta vui mừng như mọi khi gặp chị, còn chị bỗng thấy mình có vẻ sưng sỉa. Anh em nhà cô, sao cứ làm khổ tôi hoài vậy ! Cô gái  trách sao không thể liên lạc được với chị. Gọi điện thì im lìm, gửi thư về tận trường lại không thấy hồi âm. Cô giải thích rằng nhóm bạn sư phạm đang tổ chức đi du lịch xuyên việc để “đón tuổi già”, tìm chị để đi cùng. Chị nhớ chị phân trần  rằng  do bận sửa nhà, điện thoại thì mất, còn thư viết tay  lâu nay  trường dễ bị lạc  ... Cô ta cứ nói,cứ giải thích,cứ năn nỉ,cứ thuyết phục, còn chị đứng im,  nhìn vào miệng cô  ấy và  lòng thì buốt giá. Lúc họ chia tay, chị như muốn đổ cả con người gầy nhỏ, mệt nhọc vào  vai cô gái cao khều kia mà khóc  thật to, nè bạn , phải chi hồi đó tớ nghe lời bạn qua Đức Trọng sống cùng anh ấy thì bây giờ đâu có thảm hại như vầy. Nhưng rồi chị vẫn đứng lặng người, môi mím thật chặt,    toàn thân như gồng lên để dấu một tiếng nấc nghẹn ngào . Mọi chuyện đã quá muộn, Lộc ơi !

 Bồ biết tại sao mấy đêm rồi tớ không ghé đây không ? Đúng là tớ muốn “thấm thía giấc cô miên” đó. Tớ không nghĩ là về đây sẽ gặp vợ con anh ấy, cả anh ấy nữa. Nằm  thao thức mới thấy, có lẽ chị Luyện cũng giống tớ, chỉ là kẻ “điền chỗ trống”.Người mà anh ấy  thực sự yêu thương là mẹ bé Bình Yên. Tại sao ư? Nếu anh muốn sống đời với tớ, sao phải chờ đứa cháu trai mười tuổi mới tính chuyện cho mình! Trẻ mồ côi năm tuổi là  tự lập nhiều mặt, chúng nó khôn trước tuổi, do nghịch cảnh. Tớ từng dạy bọn ấy nên tớ biết. Anh cũng không đến với Luyện lúc ấy. Tớ biết hôm cô em tìm tớ sau ngày mãn tang chị dâu thì hoàn toàn là sự tính toán độc lập của cô ấy, chứ không phải do anh nhờ cậy. Nên tớ nghĩ,  thôi anh ấy hẳn cũng buồn khổ,chịu  đựng như tớ, mình chẳng nên buồn.

  Nhưng đêm nay chị vẫn chưa nguôi sầu muộn.!Và chị ơi, anh ấy đang thực sự hạnh phúc mà. Hãy cứ cho rằng số phận gửi đến anh ba người phụ nữ, nhưng  “kế hoạch” của ông trời chỉ muốn một người đi với  anh  cho đến khi chấm dứt cuộc hành trình trên dương thế này . Nhưng thôi, có lẽ từ hôm nay, mọi nỗi buồn sẽ tan hết, chị nhỉ . Tôi hỏi chị : Chị Luyện có biết ..”kỉ niệm xưa” của bồ với anh em nhà Cầu Đất không ? Chị ngập ngừng, chắc là không . Chỉ biết cô em với tớ  là đôi bạn học sư phạm thôi .Rồi đột nhiên như chị nhớ ra điều gì. Bà ấy có  biếu mình mấy nải chuối sáp, nhưng giờ tha về Bảo Lộc mệt quá,  mình tặng bồ đó. Chuối sáp ai đó  tận Bến Tre tặng cô chúng nó, nhưng nhà có người đi thi nên họ không ăn. Chuối này phải luộc chín,ngọt lắm, trị nhiều chứng bệnh người già đó nghe, bồ mang về  biếu mẹ đi, chút quà mùa thi. Tôi đùa,tui mang về tặng cho bà chị Cầu Đất, chị ấy luộc chín lại mang sang Xuân Sơn tặng cô cháu Binh Yên. Y hệt bài hát Bông sen. Cô bé hái sen tặng  cô giáo, cô giáo tặng chú thương binh, chú tặng cô y tá, cô y tá là má cô bé, tặng cho cô bé. Họ đem bông sen  đặt dưới ảnh bác Hồ. Chị nhìn tôi, bực dọc rồi cười, bà cũng biết đùa. Nhưng chị  cũng hiểu, chúng ta là một ,chị à .Họ sẽ không vui khi biết chị luôn buồn vì họ.Họ sẽ vui khi biết nơi nào chị  được sống yên ổn .

     Đêm qua thức rất khuya mà sáng sớm chúng tôi vẫn dậy kịp giờ và tỉnh táo. Trong lúc chị Lộc trang điểm, thay quần áo thì tôi chạy ù đi mua đồ ăn sáng. Gặm bánh mì  cho nhanh, tay đút bánh, miệng nhai  ,tay kia đi vơ đồ  đạc bày biện suốt ba đêm bốn ngày để hết lên giường,  để trưa về chỉ kịp nhét vào  túi xách ,rồi  trả phòng. Tan hội đồng thi, sẽ  quá giang xe ai đó ra bến xe buýt. Hành lí thì trưa bọn  đi đôi với xe máy, nhớ xin quá giang qua hội đồng  luôn  cho tiện. Chị Lộc đã có  người bên   trường cưỡi xe sang đón  cùng  hành lí để kịp đi ăn sáng. Làm tướng là sướng thế đó. Mà  mình làm lính cũng có niềm vui  của mình  chứ. Buổi thi môn Toán tới ba tiếng đồng hồ ròng rã, như môn Văn, nhưng học trò đổ mồ hôi, thầy cô cũng canh chừng lom lom vì sợ chúng nó chuyền đáp án cho nhau. Tôi được thả lỏng toàn thân khá  lâu trong tư thế một giám thị hai, chỉ vì  giám  thị một là  chàng trai học trò cũ, nay là đồng nghiệp, giáo viên dạy chính môn Toán đầy hóc búa này, đảm nhận hầu hết mọi khâu. Tôi vốn không quen thức khuya, mất ngủ , nên đầu ong ong, sật sừ, cũng ra vào uống nước mấy bận như cô gái cùng làm giám thị môn Văn hôm nào. Chị Luyện bê nước tạt qua phòng, trông  thấy tôi khẽ cười. Tôi không biết là có một  món quà chị đang chờ tôi. Cơm gà kho gừng,   bắp chuối nộm,  em dọn  ăn trưa cho ba mẹ con, san cô một chút, gọi là quà cây nhà lá vườn, khỏi mất công cô ra chợ.  Đây mới đúng là cơm Đức Trọng  đó cô. Tôi  hớn hở bê cặp lồng nặng trĩu tay, ngăn cơm, ngăn gà còn ấm nóng,  ngăn bắp chuối nộm thơm mùi nồng  rau răm, ngăn quả có mấy lát đu đủ chín đỏ, băng qua con  đường tắt mọi hôm, tay kia là bộ quần áo vừa  khô, xếp gọn gàng. Tôi nhớ đến những bụi rau ngót bên hiên dãy nhà hoang của khu xóm bé Bình Yên mười mấy năm trước. Nó vẫn còn mấy khóm “con cháu” trong vườn rau của mẹ tôi. Tôi chợt  bồi hồi, những khóm bù ngót, mọc  lẻ  loi bên khu trại chăn nuôi   hoang tàn , nhưng người đến hái vẫn bỏ chút công chăm sóc. Những cành rau lại lên xanh, mỗi ngày .Chỉ vì  loài rau   ấy có sức sống rất mãnh liệt.

 Tôi ngồi bên cửa sổ phòng trọ  trong khách sạn,   tận hưởng bữa cơm trưa trên đất khách ,lòng bồi hồi,pha lẫn bâng khuâng, man mác . Hôm đầu được mời cháo vịt, nay được đãi cơm gà,  suốt mấy ngày thi luôn được nhận nhiều đặc ân, có biết bao “quí nhân” phù trợ. Cảm giác lo lắng, có chút buồn bực ở buổi ban đầu tan biến đi đâu cả.  Nhưng  dìu dịu một nỗi đồng cảm cho người bạn cùng phòng. Cuộc đời con người !  Lấy gì bù đắp cho chị đây, chỉ cầu mong  thời gian  trôi, chị sẽ xa  nơi này, định cư ở miền thuỳ dương  cách biệt, và lắng lòng đón nhận phận số như một  chương trình đã  được mặc định . Phần nệm giường này  tối hôm qua chị Lộc đã thều thào trong màn nước mắt. Bạn biết không. Già nửa đời người, tớ đã bị đánh mất rất nhiều thứ tớ cho là quí. Mất xe đi làm, mất sạch giấy tờ tuỳ thân, cháy nhà, cướp khoét vách  cuỗm hết của cải, tớ cũng đau khổ nhiều ngày tháng. Nhưng bây giờ, khi biết đã  thực sự mất đi con người mình yêu thương nhất, thì tớ mới thực sự thấm thía. Đó mới là vàng,là ngọc. Sao ở tuổi gần ba mươi, tớ ích kỉ, ham hố thế, rồi  ngoài bốn mươi, mà tớ vẫn luôn sống thủ thế cho mình  . Và khi nó thuộc về một người khác, tớ mới tiếc thương làm sao ! Tớ vẫn biết Trời, Phật luôn làm “phép lạ” cho những ai có một niềm tin yêu chân thành, mãnh liệt vào cuộc sống, vào con người, nhưng dường như tớ bị lãng quên.Bây giờ tớ mới thấm thía tại sao Puskin viết cầu cho em có được một người như tôi đã yêu em là muốn tìm cho mình sự thanh thản trong tâm hồn. Thôi  thì chị Luyện đã thay tớ nuôi con anh, rồi cùng anh sinh con, xây dựng tương lai. Chị sẽ có trách nhiệm với anh , với các con suốt đời.Phần tớ,  tớ chỉ đứng thật xa, nhìn họ hạnh phúc mà đón lấy  hạnh phúc cho mình .

   Tôi muốn an ủi chị lúc ấy bằng một câu mà tôi luôn chọn : Không có điều mình thích thì hãy  thích những gì mình có.

  Bây giờ tôi lại rảo bước trên lối tắt dẫn qua trường thi. Qua khỏi khách sạn, một vài sạp hàng, có con đường  trải đá hiện ra  bên hông  chợ. Nhà cửa lùi dần, hiện lên trước mắt tôi là cánh đồng lúa  xanh rì chạy ngút đến chân trời. Một bãi  đất trống ven đường xúm xít người buôn bán, chỉ toàn rau củ thôi,  những sọt chanh,  sọt củ cải, bí xanh, bí đỏ.., người  bán mặc áo khoác, đi ủng, đội nón lá, chẳng khác chợ âm phủ Dalat, họp nửa khuya đến sáng. Sáng sớm tôi qua mỗi bận, người mua bán đã vãn dần, nhưng dấu vết rau rác, vết hằn xe bánh rất to, thì đây là một nơi buôn rau tập trung khá lớn cửa thị trấn Tùng Nghĩa này , đưa rau đi nhiều nơi, có Dalat nữa . Bây giờ là một bãi đất trống, loang lổ những vũng nước mưa  chiều hôm qua .  Bây giờ tôi đến trước một ngôi chùa nhỏ, chùa sư  nữ . Rào quanh chùa không phải là những trụ bê tông vững chải,mà   vô số bụi mồng tơi, bù ngót,   đậu ngự... xanh tốt.Nếu không chú ý tấm bảng gỗ nho nhỏ treo trước cổng, nào ai nghĩ  đằng sau dãy bờ rào dung dị này  là cõi riêng thiêng liêng của những người phụ nữ hiền lành, yếu đuối. Một con đường khác hiện ra bên hông chùa, vài ngôi nhà mới xây , nhỏ bé ven đường, dãy nhà cao hình  chữ L sừng sững giữa đồng, trường cấp ba   mới nguyên màu sơn, mái ngói . Hôm nay nữa thôi là tạm biệt nhé. Đám đồng nghiệp đi xe máy  vừa   kéo hành lí vào phòng thì tôi cũng kịp trờ tới. Ôi sao chị đi nhanh thế. Đi... trực thăng mà ! Tôi lỉnh vào phòng tạp vụ,  túi to những đồ đoàn cần phải trả, có món quà dành  cho cậu con trai, cuốn sách  “ cả sở thú”,  có quà cho cô chị đi thi đại học, mấy chiếc bút mới, và quà tặng mẹ Luyện, bộ quần áo dệt hoa  có kiểu  cổ tai bèo giống hệt bộ của chị Hoà Lộc. Chị cảm động mà kêu trời, ôi cha quà cáp chi không biết nữa. Hay chưa, tấm lòng người Dalat chúng tôi mà. Chị à, trong túi kính lão này có nhiều “kim cương” chị trao những hôm nay.  Với  chúng tôi, trình độ, tài  năng, dung nhan trong chị là số không, nhưng xin dành tặng chị con số 1 đặt lên trước những số không ấy, số một kim cương của tấm lòng cao quí .

 Giám thị hai , phòng 24. Tôi thong thả bò mấy chục bậc cầu thang,chen qua đám học trò chen chúc mới đến nơi. Năm  nữ sinh nhìn tôi thì thào, bà cô này bữa đầu... Tôi thấy ngường ngượng khi mình đã dành đặc ân của người khác . Bình Yên nhìn tôi khẽ cười như bảo, gặp lại cô,  số mình có duyên với nhau cô hè. Thi môn Anh, môn cuối. Giám thị  một sốt ruột ra vào ,có lẽ mong người nhà đến đón. Tôi được phép leo vào ngồi một băng ghế học trò  , lặng ngắm cô bé con  gái cưng của chị Luyện. Con sẽ thi đại học nông lâm cô à.  Để mai mốt về trồng cà phê với O con .  Vậy còn ba mẹ, em trai thì sao ? Ơ chị ấy nói ba thì có mẹ, mẹ lại có con, còn O con không có ai cả .  O Nhỏ hắn nhiều mối lắm cô. Thằng anh hắn đó, con O lớn,  ngoài Đà Nẵng cũng cứ đòi Dì  ra với con. Cháu gần ba mươi, kỹ sư xây dựng. Tôi nhìn thấy một  cô  gái cao dong dỏng, đeo kính cận, đi ủng, đội nón lá, áo khoác bít bùng,  dạo bước giữa rừng cây, hát ngân nga Một mình luôn  lang thang  trên đồi, lòng sung sướng vì khoái đi chơi. Người  cô hiền lành mà cô bé đã gọi bằng một tên rất riêng Y Dỏ đang lui cui  nhặt nhạnh những quả thông khô để về treo trước hiên nhà  , một mái nhà đơn sơ  và những con người đơn chiếc như Hoà Lộc, như tôi luôn ấp ủ .

  Chị Hoà Lộc ơi, mình cứ sống tốt với mọi người thì không ngại chị chuyện cô đơn khi về già. Nếu  lỡ bị đặt vào cảnh ngộ đất khách quê người thì thượng đế sẽ cử thiên thần bản mệnh đến.  Tôi nói vậy có phải không đã nà !

                             Nguyễn Xuân

         Viết tại BVHH thành phố HCM cuối tháng 05.2019