Monday, August 26, 2019

Bài 11 BÌNH GIẢNG THƠ TÂY TIẾN



 (Quang Dũng )
I.                    NÊU VẤN ĐỀ :
1.        Trình bày đặc điểm thể loại: Thể thơ cổ phong( thể thơ phổ biến trong và sau đời Đường ), có từ thời Hán, Tùy , không thịnh hành như thơ Đường,lại  khác thể thơ Đường nhiều mặt .  Đó là không buộc  niêm luật chặt chẽ, không   đòi hỏi nhiều về  tính hàm súc, cô đọng  như thơ Đường.  Trường thiên thất ngôn ( thuộc thể thơ cổ phong ) là những bài thơ dài, nghiêng về trần thuật, hoặc biểu cảm liên tục trước một đề tài không dứt, do đó cũng cần phải có từng phần, mạch lạc, có cấu trúc hợp lý…
*Đoạn móc xích: thơ cổ ít đòi hỏi niêm luật -> có thất ngôn trường thiên .  :mạch lạc
  Tác giả nêu bật giá trị nghệ thuật, nội dung của thơ thất ngôn trường thiên
2.Đưa nội dung chính của tác phẩm ( luận đề ) Nhà thơ trẻ Quang Dũng đã vận dụng thể thơ này để chuyển tải những tình cảm  ,. đấy là nỗi nhớ triền miên, nhớ chơi vơi , dựa vào một cấu trúc phát triển theo dòng tư tưởng và tình cảm : (1)nhớ và tự hào về tinh thần cống hiến quên mình, vượt gian khổ của đồng đội,(2) nhớ những giây phút  được thư giãn, có chút hưởng thụ nhỏ bé, và  (3)  nỗi nhớ thương, ngưỡng mộ những  chàng vệ quốc có triết lý sống rất đẹp đẽ,. tạc nên một bức tượng đài bất tử
*Đoạn diễn dịch, có luận cứ chứa ba luận điểm chính của bài thơ .

II.                 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ :
 1.Vài nét về tác giả :Quang Dũng  gia nhập Quân đội Nhân dân Việt Nam vào ngày Cách mạng tháng Tám thành công, trở thành phóng viên tiền phương của báo Chiến đấu. Năm 1947, ông được điều đi học Trường bổ túc trung cấp quân sự Sơn Tây. Tháng 8 năm 1951, ông xuất ngũ
2  Lý do chọn thể thơ :
-  Với  thể thơ thất ngôn trường thiên,Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng   có vần  bằng lẫn trắc , không độc vận mà  nhiều vần ,có vần chính , vần  chéo , vần ôm ,  có vài cặp  đối, không áp dụng những qui tắc ngặt nghèo về mặt phối thanh bằng trắc , số lượng chữ  trong câu cũng linh hoạt //.Cả bài thơ  mang không khí Thể  Hành , một thể thơ được sử dụng để diễn tả một tâm trạng bi hùng. ( đặc điểm  về nghệ thuật và nội dung của thể thơ. Đoạn song hành)
-Tây Tiến ( ban đầu có tên là Nhớ Tây Tiến, chứa đựng niềm tương tư của một người từng sống, chiến đấu, chứng khiến bao nỗi gian khổ, cả hy sinh đau thương của  đồng đội trong binh đoàn Tây Tiến, nay buộc phải chuyển sang  công tác ở một đơn vị mới, lòng nhà thơ bồi hồi nhớ  thương ) //Cả bài thơ  với 38 câu và  bốn từ nhớ , nhưng niềm nhớ nỗi thương  trào dâng từng câu thơ, từng cảnh vật, từng con người.// Dù không chọn từ nhớ nữa, bởi nỗi nhớ bao trùm cả bài thơ , nhưng ngay hai câu mở bài,  dường như đứng độc lập giữa bài thơ, nhưng ý tưởng xuyên suốt bài thơ , mỗi từ , mỗi hình ảnh đều mang một ý nghĩa . ( giải thích gía trị của  động từ Nhớ .Đoạn móc xích )

3.  Cắt  nghĩa từ Tây Tiến :Trung đoàn 52 Tây Tiến, thường gọi là Trung đoàn Tây Tiến, là một trung đoàn của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp . Tổng quân số trung đoàn bộ binh khoảng 1500 đến 3000 người. Trung đoàn được thành lập ngày 27 tháng 2 năm 1947, Binh sĩ bao gồm các chiến sĩ giải phóng quân từ Việt Bắc về Hà Nội chuyển thành Vệ quốc đoàn, tự vệ chiến đấu, công nhân, nông dân, trí thức, dân nghèo thành thị, các nhà sư, cựu binh trong quân đội thuộc địa Pháp, người dân tộc... tự nguyện tham gia Mặt trận Việt MinhTrong cuộc Kháng chiến Chống Thực Dân Pháp ,Trung đoàn đã lập nhiều thành tích vẻ vang,dành được nhiều  huân chương quân công các hạng.
*Đoạn song hành :quân số, thành phần tham gia   , thành tích  của trung đoàn 52 .
4.Hoàn cảnh sáng tác  và h ai câu đầu :
 - a. Quang Dũng cho biết ông  làm bài thơ Tây Tiến năm 1948 khi dự Đại hội toàn quân ở Liên khu III tại làng Phù Lưu Chanh , tỉnh Hà Nam (Cuối năm 1948, sau chiến dịch Tây Tiến, ông làm Trưởng tiểu ban tuyên huấn của Trung đoàn 52 Tây Tiến, rồi làm Trưởng đoàn Văn nghệ Liên khu III. ) Một quãng thời gian ngắn rời xa đơn vị , bao nhiêu kỷ niệm xưa ùa về, sống động, đẹp đẽ , đầy  xúc động và ý nghĩa
b. Những  từ vô cùng ý nghĩa : Xa rồi, nhớ về, nhớ chơi vơi . Xa rồi, thế là không còn có cơ hội gặp lại, tìm lại những ký ức đẹp , cho nên nhớ lắm , nhớ vô cùng . Hai động từ nhớ đi liền trong một câu, cùng với  trạng từ “chơi vơi” khiến nỗi nhớ thương càng nồng đượm, càng da diết, càng chồng chất . Hai danh từ riêng ( Sông Mã, Tây Tiến) không chỉ là tên một  con sông, một binh   đoàn , mà mang ý nghĩa hoán dụ . Địa bàn hoạt động bao trùm  vùng miền Tây Thanh Hóa , thượng nguồn sông Mã , vùng rừng núi Tây Bắc Việt Nam và Thượng Lào: từ Châu Mai, Châu Mộc, sang tận Sầm Nưa rồi vòng về qua miền tây Thanh Hoá   và nhiều  vùng lân cận, một vùng chiến địa rộng lớn , có biết bao bản làng, điệp trùng  rừng núi ,  bao dân tộc , bao con người mà bước  chân nhà thơ đã đi qua, đã tìm đến, đã gặp gỡ .  Đơn vị Tây  Tiến là cách gọi trìu mến ( tiến về phía tây) của trung đoàn 52. Cả hàng nghìn con người với biết bao khuôn mặt, tên tuổi, tính cách ,số phận  từng   đồng cam cộng khổ  bên nhà thơ ( Quang Dũng từng là   Đại đội trưởng ở tiểu đoàn 212, Trung đoàn Tây Tiến. Ông tham gia chiến dịch Tây Tiến đợt hai, mở đường qua đất Tây Bắc.). Hiện tại hẳn cũng có những giây phút va chạm  căng thẳng của đời binh nghiệp, nhưng bây giờ tất cả đều đáng trân trọng, vì đó là  kỷ niệm hào hùng, quý giá nhất.  c .Hai câu cũng hé mở biết bao niềm thương nỗi nhớ ông chỉ dành cho Sông Mã và Tây Tiến mà thôi ! Nỗi nhớ  của nhà thơ về những ngày tháng  gian lao mà anh dũng ấy đã  trở thành miền ký ức đẹp đẽ
 *Đoạn diễn dịch. Phần  a  chứa luận cứ ( ý cơ bản của hai câu đầu )Phần b phân tích các giá trị  nghệ thuật và nội dung của  hai câu thơ  này . Các luận chứng kết hợp cả kiến thức về lịch sử, địa ý, có so sánh ( giữa tứ thơ và cuộc đời : nhớ chơi vơi ) để mở rộng cảm xúc chủ đạo toàn bài : nhớ thương đồng đội. Phần c là tổng hợp .
 Nếu  đối chiếu với dạng lập luận trong các văn bản nghị luận xã hội,  các thao tác trong bình giảng văn học có  dung lượng dài hơn, do phải khai thác từ nghệ thuật để rút ra nội dung, từ đó mới đẩy lên thành luận cứ và mới có thể đánh giá tổng hợp được.
5..  Khổ thơ  14 câu này là một bức tranh gói ghém tất cả những gì mà nhà  thơ gọi là nhớ  “Sông Mã và Tây Tiến”.Quang Dũng  được nhiều người biết ở một sĩ quan quân đội  tài hoa, vẽ tài, hát giỏi, thơ hay ->  Đoạn thơ là một  bức tranh  bằng ngôn ngữ rất đẹp, có bố cục cân đối,  sinh động, đường nét  hài hòa, màu sắc vui tươi, làm nền cho chân dung người lính và chiến  địa gian khổ  ->.Ta có cảm giác như ông luôn ngẩn người nhìn ngắm, trong mọi thời điểm, mọi tư thế , tai  lắng nghe những âm thanh   của  vạn vật, vừa dạt dào chất thơ và nhạc .
* Đoạn móc xích, nhưng trọng tâm nằm ở câu b: báo trước bố cục bài thơ .
a. Hai câu đầu  tác giả tả cảnh ngang tầm mắt , một vùng rừng núi âm u , dày đặc bóng đêm, lớp lớp sương sa “lấp” đoàn quân mệt mỏi trở về sau những giờ hành quân gian khổ ./  Bóng đêm dày đặc , những bó đuốc cháy , lửa vàng rực như hoa, cứ trôi đi theo đoàn quân áo quần ướt sũng trong sương , với Quang Dũng,  hình ảnh ấy là “ hoa về trong đêm hơi” rất thơ, có chút ấm áp và  rất bình yên / Không thấy bóng đêm đen,   không thấy bóng dáng người lính vất vả, phờ phạc sau cuộc hành quân,mà chỉ thấy những bó hoa lửa to bồng bềnh trong sương trắng xóa và tâm trạng thư thái của người chỉ huy .
 * Đoạn diễn dịch : cảnh nhìn ngang tầm mắt ở vùng Sông Mã-phân tích  cảnh đó có những nét độc đáo nào, giá trị nghệ thuật ra sao- tổng hợp
b. Nhìn lên cao của bức tranh, ta bắt gặp những ngọn núi cao , rất cao ./  Với ngôn ngữ đầy góc khối  của Quang Dũng “ dốc lên khúc khuỷu, ngàn thước lên cao”, những nét vẽ sắc cạnh, đã cho ta thấy chót vót những điểm mà người lính phải chinh phục, và ấn tượng hơn “ heo hút cồn mây súng ngửi trời” hiện lên hình ảnh một chiến sĩ, vai mang súng, đang vượt   đỉnh một ngọn núi heo hút giữa rừng già,  mũi súng  đã chạm vào mây trời, trên khuôn mặt đẫm mồ hôi , nhoẻn một nụ cười chiến thắng  ./Hỏi anh “ trời có mùi gì?”khi anh đã phả giác quan thứ ba ( mắt ngắm đuốc và sương, da tận hưởng hơi ấm trong rét buốt,bây giờ là mũi ) .
* Đoạn diễn dịch : cảnh nhìn lên cao  ở vùng Sông Mã-phân tích  cảnh đó có những nét độc đáo nào, giá trị nghệ thuật ra sao- tổng hợp
 c. Hạnh phúc hơn khi nhìn  xuống chân mình, dù “ dốc thăm thẳm, ngàn thước xuống”, những thung lũng vô cùng  sâu thẳm và  hoang vu ,  anh bắt gặp  những mái nhà thấp thoáng trong màn mưa rừng  Anh đã chinh phục được một nơi cao nhất, để bản làng  dưới kia được yên ổn, thanh bình ./ Câu thơ với bảy thanh bằng  thật êm ả, thanh thản, như lòng người lính trẻ . Vây bủa là hiện thực của  chiến địa, có những  gian khổ và hy sinh , nhưng vẫn là hình ảnh được nhà thơ , vốn mang   nét lạc quan ,tếu táo của người Hà Nội, những trí thức trẻ hiểu biết, trách nhiệm, trung thành và dũng cảm, nhìn   dưới góc  độ  vượt lên trên hiện thực : anh bạn bỏ quên đời , thác gầm thét, cọp trêu người .Ra đi từ Hà Nội , bây giờ là “ thành phố xa xôi” , nơi ấy có “ ánh  đèn giăng mắc muôn nơi, áo màu tung gió lên khơi” thì ở đây,  bao quanh là một sự thật đến nao lòng : thác đổ, thú dữ , và đồng đội ra đi  mãi mãi  /. Không hề thấy bóng dáng giặc hiện lên trên khung ảnh, không  có đổ máu, mà vẫn đầy ấn tượng về sự mất mát, hy sinh . Có lẽ những điều đó không nằm trong bộ nhớ nhung  cho kỷ niệm đẹp của nhà  thơ về sông Mã và Tây Tiến.
* Đoạn diễn dịch : cảnh nhìn xuống thấp  ở vùng Sông Mã-phân tích  cảnh đó có những nét độc đáo nào, giá trị nghệ thuật ra sao- tổng hợp
   d Và bao quanh  vẫn  cảnh mô tả không khí bình yên của cuộc sống , bản làng vào vụ mùa, bữa cơm của người lính nồng nàn thơm hương xôi nếp, thực phẩm quen thuộc của cư dân Lào /.Lại một câu thơ với rất nhiều thanh bằng mang theo niềm hạnh phúc nhỏ bé được người lính nâng niu .Người lính  cảm nhận  hương vị dẻo ngọt của bát xôi ngày mùa(vị giác ) giữa tiếng ầm ào của thác, cả tiếng rống đêm đêm của ông ba mươi(thính giác )/ Một bức tranh, cảm nhận bằng mọi   giác quan ,thật thỏa mãn
* Đoạn diễn dịch : cảnh nhìn xung quanh  ở vùng Sông Mã-phân tích  cảnh đó có những nét độc đáo nào, giá trị nghệ thuật ra sao- tổng hợp

   E ( đánh giá chung về nghệ thuật của khổ thơ ) Ngôn ngữ  đẹp đẽ, vừa gọt giũa (hoa về trong đêm hơi, ngàn thước lên cao,mưa xa khơi , cơm lên khói, thơm nếp xôi ) nhưng cũng rất mộc mạc ( bỏ quên đời, cọp trêu người, không bước nữa ..)thay cho những nét cọ,  lọ màu,  nhưng chuyển tải nhiều hình ảnh, sắc màu cho  bức tranh thơ này.
    Âm nhạc dường như cũng rộn ràng  trước mọi tầm nhìn , bởi âm điệu  luôn thay đổi theo khung cảnh khách  và tâm trạng nhà  thơ  . Nhịp   có khi là 2/2/4( cảnh   bao quanh tầm mắt ) có khi đổi qua 4/3 ( cảnh dữ dội của chiến đia) , tạo nên  một bức tranh nền của  người lính Tây Tiến, giữa chiến trường máu lửa, khí hậu khắc nghiệt( sương dày, đêm tối,  mưa  xối xả ) địa hình hiểm trở với núi cao,vực sâu, thác lũ ,thú dữ ,những bản làng heo hút.
*Đoạn song hành : nêu giá trị chung về nghệ thuật của 14 câu thơ trong khổ đầu .
Nỗi nhớ  của nhà thơ về những ngày tháng  gian lao mà anh dũng ấy đã  trở thành miền ký ức đẹp đẽ . Đầu năm 1947, đoàn quân Tây Tiến (Trung đoàn 52) được thành lập có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt – Lào, đánh tiêu hao địch ở thượng Lào để hỗ trợ cho cuộc kháng chiến ở những vùng khác trên đất Lào. Địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến rất rộng gồm vùng rừng núi Tây Bắc Việt Nam và Thượng Lào: từ Châu Mai, Châu Mộc, sang tận Sầm Nưa rồi vòng về qua miền tây Thanh Hoá./ Những nơi này lúc đó rất hoang  vu hiểm trở, núi cao, sông sâu, rừng rậm, nhiều thú dữ. Sinh hoạt của người lính Tây Tiến hết sức gian khổ, ốm đau không có thuốc men, tử vong vì sốt rét và trận mạc.
*Đoạn  diễn dịch, minh họa  thêm nội dung  đoạn thơ . Nỗi nhớ  của nhà thơ về những ngày tháng  gian lao mà anh dũng ấy đã  trở thành miền ký ức đẹp đẽ là nhận định chung về tình cảm tác giả dành cho chiến sĩ Tây Tiến.
6.Trong đoạn thơ ở khổ thứ hai,  tác giả vừa  vẽ tranh, vừa dựng lại một câu chuyện. Nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Tùng nhận xét: thi sĩ vốn kể chuyện rất giỏi.Đúng thế . Tám câu thơ , với hai khổ tách bạch về nội dung,cùng gieo vần  chéo , tác giả kể hai câu chuyện /.
 -  Một đêm liên hoan văn nghệ  giữa   chiến sĩ Tây Tiến và những cô gái Lào .  Đóng quân giữa rừng biên giới  , đêm đầy bóng tối , hôm ấy bỗng bừng sáng .  Thiếu nữ  lộng lẫy ,duyên dáng trong trang phục dân tộc, duyên dáng, e ấp  ,thẹn thùng trong những điệu múa dân dã . Chỉ bấy nhiêu nhưng cũng đủ cho những người lính,vốn thanh niên trai tráng Hà Nội, thấy bâng khuâng xao xuyến, nhưng là niềm hạnh phúc thật trong sáng . Hạnh phúc bởi nhà  thơ ví von  những bó lửa củi rừng là  đèn hoa chúc của đôi uyên ương, bởi nỗi bất ngờ ( kìa, em xiêm áo..), nhưng thật  cao đẹp tình quân dân .Vì sao? Nhà thơ chọn những từ thật hoa mỹ ,chải  chuốt, cả những từ Hán Việt cầu kỳ dành cho khách : hội đuốc hoa, xiêm áo, nàng ,nhạc xây hồn  thơ . Nếu không có từ “ doanh trại”, người đọc cứ ngỡ tác giả đang kể và tả một đêm văn nghệ ở thủ đô Lào .
 - Và câu chuyện một chiều bên sông ở thôn Châu Mộc, bên đất Việt Nam ./ Một chiều sương lạnh,   người chiến sĩ Tây Tiến  bồi hồi ngắm những khóm lau trắng lả mình phất phơ trong gió , ngắm những đóa hoa rừng trôi trên giòng nước lũ, và bắt gặp dáng một  cô gái ( có lẽ thế ) mảnh dẻ  chèo con thuyền độc mộc . Chỉ vài nét chấm phá, nhà  thơ tả  trọn nét thần thái của cảnh sông nước miền biên viễn, có chút hoang dại ở khóm lau, dòng nước lũ, cánh hoa trôi, nhưng không hoang vắng. Điều đó bỗng trở thành kỷ niệm, và khi xa rồi, nhà thơ  da diết nhớ thương
       Đại đội trưởng ở tiểu đoàn 212, Trung đoàn Tây Tiến. Quang Dũng  tham gia chiến dịch Tây Tiến đợt hai, mở đường qua đất Tây Bắc. Trong thời gian này, ông còn được cử làm Phó đoàn tuyên truyền Lào - Việt.  thể   những lúc này, nhà thơ  đang vừa là một chiến sĩ, vừa là một cán bộ, ông  hiểu rất rõ  mối quan hệ lãnh thổ,nhân dân ,chính quyền .Núi rừng nối liền hai miền Việt Lào, những con người hai miền sâu đậm với nhau, người lính là chính quyền, tạo sự gắn bó đoàn kết, đó là sức mạnh để chiến thắng quân thù . Nhưng nếu không “lên gân” thì  có thể hiểu đây là thời điểm hiếm hoi để người lính được tận hưởng những  khoảng lặng vừa sôi nổi , vừa êm ả trong những tháng ngày chiến chinh máu lửa /.Những công dân thủ đô hoa lệ rất yêu Tổ quốc, thì cũng biết trân quý những giá trị sống đẹp đẽ, mang giá trị nhân văn cao cả .
Đoạn diễn dịch : cảnh ở Lào và vùng biên giới Sông Mã-phân tích  cảnh đó có những nét độc đáo nào, giá trị nghệ thuật ra sao , bình luận - tổng hợp

7.      Tám  câu cuối trong  khổ thơ thứ ba nằm ở  mạch thơ ca ngợi người lính Tây Tiến với những nhận chân về các giá trị sống,thái độ sống và triết lý sống .
 - Bức tượng đài bằng đá, thạch cao  hay những loại khác để  tưởng nhớ công ơn người lính Tây Tiến đã và đang được dựng nhiều nơi, nhưng bức tượng bằng thơ  về những  chiến sĩ trong binh đoàn Tây Tiến, mãi mãi chỉ có một.
-Họ có ngoại hình  mang đậm chất Tây Tiến . Cái tên Đoàn binh không mọc tóc  cũng là một tên gọi không chính thức của trung đoàn.
- Họ có đời sống trí tuệ rất mạnh mẽ , bộc lộ qua  đôi mắt, và đời sống tình cảm cũng vô cùng lãng mạn, ấp ủ trong tim . Câu thơ đã khiến có một giai đoạn bị đánh  giá đậm chất tạch tạch sè – tiểu tư sản, ủy mị. Nhưng đó là nét đẹp tâm hồn người, nào ai có thể  dấu được .Đó là thái độ sống rất thật và nhân bản ,
- Vượt lên tất cả, cái đẹp hành động , thật đáng ngưỡng mộ, sự hy sinh  cao cả . Họ đã thề như Kinh Kha xưa sang Tần ( Tráng sĩ nhất khứ bất phục  hề ) còn của họ  lời nguyện đẹp đẽ và thiêng liêng lắm: chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh .Một giá trị sống được cảm nhận cụ thể, trở thành một triết lý sống   vĩnh cửu . Ai lại chẳng yêu hòa bình,  chẳng ai muốn đất nước rơi vào cảnh bom đạn . Nhưng đã đối  diện, thì mạnh mẽ đương đầu .
-Tên gọi trìu mến của trung đoàn 52 là binh đoàn Tây Tiến, những con người  từ Hà Nội tiến về phía tây đất Việt thân yêu  . Họ mang theo tinh thần “ quyết tử cho Tổ Quốc quyết sinh” , đó là thái độ cống hiến với một  ý chí tận trung, tận hiếu . Gian khổ , hy sinh hẳn là điều không tránh khỏi, thì hãy xem như một  quy luật sống, để   chấp nhận và cả đón nhận với khối óc  tỉnh táo, trái tim  lạc quan yêu  đời .
 8 .Lễ tiễn biệt không có giọt lệ tiếc thương của người mẹ, người vợ, mà chỉ có sóng sông Mã gào thét, đưa họ về cõi vĩnh hằng . Nơi yên nghỉ là nơi họ đã từng sống và chiến đấu, miền biên cương của tổ quốc . Hùng tráng , bi thương xen lẫn ,hòa trộn, đã bao nhiêu năm , tiếng sóng sông Mã vẫn ầm ào , vang vang cả trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và bây giờ,  còn đấy bao cuộc chiến chưa ngưng đổ máu và lệ .
Tại ngọn đồi ở xóm Châu Trang, xã Thượng Cốc, huyện Lạc Sơn (nơi đặt Trạm quân y Trung đoàn), cách đây hơn 50 năm đã có hơn 200 chiến sỹ của đoàn quân Tây Tiến nằm lại trong tiếng chiêng thương tiếc của người dân Mường Vang.

  9 .Bốn câu cuối đứng độc lập trong một khổ vần chéo, ý tưởng như quyện chặt với nhau ,hàm súc, hình ảnh , giọng điệu  lại mạnh mẽ như một lời thề ./ Nhiều từ cùng một trường nghĩa : không hẹn ước, một chia phôi ,chẳng về xuôi . Ai là chủ ngữ của những hành động  đó ? Chiến sĩ Tây Tiến. Đó là “người đi” là “đường” là “ai” và cuối cùng , nếu họ hy sinh ,là    hồn” . Cả bài thơ , Quang Dũng   luôn tránh những động từ nói đến cái chết, mà dùng hình ảnh có khi pha màu lạc quan ( bỏ quên đời ) và trang trọng ( về  đất ,  chẳng về xuôi )/ Những ý thơ gọt giũa đó  chở  theo bao  tâm nguyện : Tự do hay là chết, quyết tử cho  Tổ quốc quyết sinh , và cụ thể hơn: chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh . 
III.              KẾT LUẬN
Trên tấm bia ghi chiến tích trung đoàn Tây Tiến đặt tại tỉnh Hòa Bình có tạc 10 câu thơ trong bài Tây Tiến

Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ơi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
1.      Tây Tiến nghĩa là gì ? Nhiệm vụ của  trung đoàn này ? Quang Dũng giữ vai trò gì trong binh đoàn ?
2.      Bố cục bài thơ .  Nêu dòng  cảm xúc của tác giả xuyên suốt bài thơ .
3.      Khổ đầu với 14 câu ,tác giả vẽ lên một bức tranh về chiến địa, nơi trung đoàn Tây Tiến đóng quân. Bức tranh có bố cục rất cân đối, sống động,  nhiều đường nét mạnh  nhưng  hài hòa , những gam màu nóng lạnh pha trộn khiến tranh tươi mới .Ở đây còn là một bức tranh giàu tính nhạc . Hãy chứng minh  con người đa tài ( thơ, vẽ ,nhạc ) của thi nhân (ở  cảnh ngang tầm mắt , cảnh nhìn lên cao, cảnh dưới chân, cảnh bao quát xung quanh ) ? Khổ  giữa 8 câu mô tả những cảnh gì ? Bằng những đường nét nào ? Qua bức tranh , tâm hồn của nhà thơ thể hiện như thế nào ? Nội dung tư tưởng tác giả muốn thể hiện là gì ?
4.      Khổ thơ 8 câu này được đánh giá là bức tượng đài của chiến sĩ Tây Tiến. Hãy mô tả bức tượng đài này . Nỗi nhớ thương,tự hào về đồng đội được nhà thơ  bày tỏ như thế nào ?
5.      Mở bài ( hai câu đầu )  chứa chất tình cảm gì của nhà thơ về đơn vị cũ . Hai danh từ riêng ( Tây Tiến , sông Mã )   được gọi là biện pháp tu từ  gì trong câu  thơ , ẩn  dấu một nội dung gì ?
6.       Bốn câu  cuối bài khiến bạn liên tưởng đến những  phương châm chiến đấu nào của dân tộc ta qua hai cuộc kháng chiến? Ở đây, lời hô hào rất hình ảnh, đi vào lòng người, hãy chứng minh .
Nhan đề bài thơ có ý nghĩa gì ? Bài thơ được viết theo thể loại gì ? Đặc điểm của thể thơ này về  hình thức , nội dung ?
    (Daalat 27.7.2016 )
  


No comments:

Post a Comment