NLXH Bài 1 nlxh CÁCH ĐỌC HIỂU , XÂY DỰNG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN.

                 

           

A . KHÁI NIỆM

I.                   TÌM HIỂU CHUNG  

1.      Định nghĩa:    Nghị luận là một   thể loại văn học được xây dựng bằng  tư duy lô-gich, vận dụng lý luận và thực tế để trình bày, bàn bạc ,lý giải một vấn đề nhằm thuyết phục người đọc nhận thức và hành động theo một quan điểm nhất định.  

2.      Phân loại:  Dựa vào  đề tài, người ta thường chia văn nghị luận ra làm các  loại :nghị luận xã hội (bàn bạc về những sự kiện, hiện tượng, vấn đề xảy ra trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giáo dục trong đời sống xã hội) , nghị luận chính trị (  hay còn gọi là nghị luận  chính luận, bàn bạc về những vấn đề mang tính chính trị,tình  hình đất nước); nghị luận văn học ( bàn luận về những vấn đề thuộc phạm vi văn chương, nghệ thuật )

Thí du:    Ba cống hiến vĩ đại của Mác           : nghị luận chính luận

        Sống đơn giản, xu thế của thế kỷ            : nghị luận xã hội .

                 Phân tích bài  Mộ                          :  nghị luận  văn chương.

3.      Phong cách ngôn ngữ :   Phong cách chung về ngôn ngữ của ba loại nghị luận là phong cách ngôn ngữ khoa học. Dạng nghị luận chính luận phần nhiều ngôn ngữ  nghiêng về phong cách ngôn ngữ chính luận .

4.      Bố cục:  Dù  viết theo dạng  nào, bố cục một bài văn nghị luận(dạng giải thích và chứng minh ) gồm ba phần : Đặt vấn đề , Giải quyết vấn đề, Kết thúc vấn. Với những bài bình luận, phần giải quyết vấn đề có ba mục nhỏ: nêu mặt đúng của vấn đề (mặt đúng), chỉ ra mặt còn thiếu sót của vấn đề(mặt sai), khẳng định mặt đúng nhất của vấn đề qua quá trình sàng lọc(mặt  dung hòa ). Do đó,  những văn bản bình luận có năm phần

  5.Các kỹ năng lập luận:   Các phần có quan hệ chặt chẽ với nhau bằng lối lập luận mạch lạc,đó là sự triển khai luận đề  , các  luận điểm,luận cứ, luận chứng và nhận xét đánh giá của người viết. Để việc triển khai  các yếu tố này, người viết cần có kỹ năng lập luận và  phương pháp tư duy khoa học

-      Về hình thức, cần  nắm vững các thao tác lập luận.  Thao tác thông thường là diễn dịch, ngược lại là quy nạp . Thao tác này dùng để phân tích luận cứ ( diễn dịch ) hay tổng hợp luận cứ ( qui nạp) Hai thao tác song hành  và móc xích dùng để mở rộng,giải thích luận điểm .

-       

-Về nội dung,  cần có các phương pháp tư duy  lo-gic: so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa, thông qua các thao tác so sánh, phân tích, bác  bỏ.  Người viết còn cần có kỹ năng vận dụng nhuần nhuyễn cách dùng từ, đặt câu của phong cách ngôn ngữ khoa học và chính luận.

5.      Tác phẩm nghị luận :

 Trong các tiết Đọc hiểu văn bản, học sinh tiếp xúc  với  khá nhiều văn bản nghị luận, bao gồm:

- Nghị luận   giải thích : Đạo Đức Và Luân  Lý Đông Tây (Phan Chu Trinh ), Hiền Tài Là Nguyên  Khí Quốc Gia (Thân Nhân Trung) Xuất Dương Lưu Biệt  (Phan Bội Châu)Nhàn ( Nguyễn Bỉnh Khiêm )

- Nghị luận chứng minh : Bài Tựa Sách Trích Diễm Thi Tập (Hoàng Đức Lương)

- Nghị luận bình luận:  Bình Ngô Đại Cáo(Nguyễn Trãi), Hịch tướng sĩ (Trần Hưng Đạo ) Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu)\Chiếu Cầu Hiền ( Ngô Thì Nhậm ) Tuyên Ngôn Độc Lập(Hồ Chí Minh), Một thời đại trong thơ ca ( Hoài Thanh )

B . TÌM HIỂU VÀ XÂY DỰNG  MỘT SỐ VĂN BẢN:

   Để có cơ sở đọc hiểu tốt các văn bản nghị luận,chúng ta hãy nghiên cứu  cách xây dựng  một văn bản điển hình .

I  NGHỊ LUẬN VĂN CHƯƠNG

                     Phân tích bài Mộ của Hồ Chí Minh

1.     Nêu vấn đề : Mộ là bài thơ  thất ngôn tứ tuyệt,được trích từ tập thơ viết bằng chữ Hán Ngục trung nhật  ký của Bác Hồ ,là một bài thơ cắt ra , có thể gọi như thế , từ một bài Đường luật  thất ngôn bát cú , theo dạng đề, kết .

 Bài thơ  phảng phất không khí Đường thi, từ ngôn ngữ trang trọng, hàm súc, hình ảnh đậm chất tượng trưng của  thơ cổ, kết cấu là một bức tranh thủy mặc về cảnh  chiều buông ở một miền sơn cước , nhưng nội dung tư tưởng lại chuyển tải tinh thần của thời đại.

2.     Giải quyết vấn đề  Không ai hình dung đây là một bài thơ của một tù nhân trên đường đi đày, và ngày đã tàn mà chưa biết dừng chân nơi đâu .Trong vị trí  của tập nhật ký bằng thơ này, bài Mộ được  xếp ở thứ  24 trong số 120 bài ( mở đầu là bài  Vô đề và cuối cùng  là bài Kết luận, viết khi Bác được tự do ) Nhiều nhà phê bình đã cho biết rằng thời điểm  tác giả sáng tác bài này như một cách ghi nhật ký , vào giai đoạn đầu trên con đường bị đày ải, phải chịu đựng rất nhiều nỗi  đắng cay, lao khổ .

   Bài thơ bắt đầu với hình ảnh một dáng  chim trời  mệt mỏi đang nghiêng cánh  trở về rừng tìm chỗ nghỉ .Đây là hình ảnh ngang tầm mắt, có thể hiểu người ngắm cảnh đang ở vị trí  đứng nhìn  . Những hình ảnh mang tính ước lệ tượng trưng ( cánh chim mỏi,tìm về tổ lúc chiều buông  ) vừa chỉ thời gian cuối ngày, không gian là một chốn xa lạ, không người thân thích  và nhân vật là một khách  du  đang trên đường lữ thứ   trần gian,chưa biết nơi nào dừng chân. Có một chút gì đó bâng khuâng khi ngắm   đàn chim mệt  mỏi sau một ngaỳ  bay đi tìm mồi, bây giờ có chốn nghỉ qua đêm, còn bản thân nhà thơ đang phải  dấn bước .  Nhìn lên cao , một vài  đám mây  đơn độc trôi dạt lang thang .Nguyên bản là cô vân mạn mạn độ thiên không .Bây giờ thì tác giả ngước mắt lên cao, nhìn theo một đám mây mạn mạn (mây khá rộng, không  giới hạn hình dạng vì cứ trôi dạt đi ), tức là người tù đang chuyển dịch cùng với đám mây trôi theo trên đầu. Thi sĩ bị đày ải nơi đất khách quê người, không bạn bè người thân,thì bây giờ có một đám mây lẻ bạn đang đồng hành trên cao kia . Thế đấy, giữa chốn  núi rừng  hoang vu, xa lạ, nhìn ngắm chỉ thấy thiên nhiên, vạn   vật vô tình, mà nhà thơ vẫn tìm được một tâm hồn đồng cảm : một cô vân mạn mạn .Dường như nỗi bơ vơ vơi  dần, còn cánh  chim, đám mây mà tác giả nhìn ngắm rất lâu kia như gợi lên một khát vọng tự do .

 Hai câu  thơ  mang chức năng mở đầu ( đề ) của một bài thơ Đường luật tứ tuyệt, nên câu thứ hai có thể xem là linh hồn bài thơ , và cụm từ   mang hình ảnh  “ cô vân mạn mạn” là nhãn tự . Mộ  có nghĩa là buổi chiều, cũng có nghĩa là “ gần hết”, một sự kết thúc thời điểm trong ngày, trong cuộc đời để mở ra một ngày mới,một giai đoạn mới trong đời. Như vậy, dù “mộ” và vẫn tìm được “cô vân mạn mạn” đã khiến lòng người đi đày vui hơn . Bác Hồ lúc này đã ở tuổi “ngũ thập nhi tri thiên mệnh” nghĩa là  nắm   được những qui luật  biến thiên  trong đời,đã chiêm niệm biết bao giá trị của được thua, vinh nhục,mất còn, như Người đã  bộc bạch  ở những trang nhật ký khác “ Sống ở trên đời người cũng vậy,gian nan rèn luyện mới thành công” hoặc  “Hết mưa rồi nắng hửng lên thôi. Hết khổ rồi vui vốn lẽ đời” . Vì vậy, chân người tù miệt mài, lặng lẽ bước.

 Hai câu sau là phần kết một  bài thơ Đường luật .Nhìn xuống, tác giả tình cờ bắt gặp hình ảnh một thiếu nữ miền núi từ trong một ngôi nhà nào đó bên đường, đang xay ngô .Không có hình ảnh nào đẹp hơn cảnh một thiếu nữ khỏe khoắn đang lao động, đặc biệt xay ngô,vì cử chỉ uyển chuyển, dáng mềm mại, phô tất cả nét trẻ trung tươi tắn của tuổi tròn trăng .Và nhìn quanh, ồ , bếp lửa cơm chiều đã rực hồng . Bầu trời đã tối, nên bếp lửa nhỏ từ ngôi nhà bỗng trở nên cháy đỏ,ấm áp ,cả sự no đủ, bao trùm lấy không gian .

 Trong phần kết một  bài thơ Đường luật, câu cần chú ý “ Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng” (Ngô xay xong,bếp lò thế là đỏ rực )Một hình ảnh ẩn dụ như thế cũng đã  xuất hiện trong  tập nhật ký này: Trong ngục giờ đây còn tối mịt,ánh hồng trước mặt đã bừng soi, Hay là Hơi ấm bao la trùm vũ trụ,Người đi, thi hứng bỗng thêm nồng.

 Bài thơ đã dùng ngôn ngữ để vẽ lên một bức tranh  lúc chạng vạng ở miền sơn cước. Tranh có bố cục rất cân đối, từng chi tiết được quan sát tỉ mỉ (  cuối ngày,  một đám mây lẻ loi, nhưng rồi   bếp than rực sáng và ấm, xua tan đi bóng tối,   đau khổ ). Người tù cô độc, nhưng xung quanh ăm ắp sự sống,tình người.

  Đám mây cứ theo bước chân người tù, như một bạn đồng hành , như báo trước rồi ngày tự do sẽ đến .Và trong tăm tối của kiếp tù đày, tác giả đã có cảm giác sự sống, tình người và ánh sáng  tràn ngập khắp nơi .

             II  NGHỊ LUẬN CHÍNH LUẬN :  BÌNH LUẬN  :

                        BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA MÁC( Sách giáo khoa lớp 11 , tập 2 )

                               (Phidrich - Anghen)

I.                    NÊU VẤN ĐỀ

 Trong một đoạn có  lập luận móc xích,tác giả trình bày các  ý  thứ nhất, hai, ba  ( nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại đã ngừng suy nghĩ -> sự kiện này là một sự tổn thất không sao lường hết  được đối với giai cấp vô sản -> giai cấp vô sản sẽ  cảm thấy nỗi trống vắng  ( luận đề ở trong câu cuối )

II.                 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:

1.        Ba đóng góp của Mác :

-Mác đã tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người// con người trước hết cần ăn uống , mới có thể làm  chính trị ..// phải sản xuất ra những tư liệu sinh hoạt mới làm cơ sở để phát triển các thể chế  nhà nước, pháp quyền.(Đoạn diễn dịch)

- Mác đã tìm ra quy luật vận động của hai phương thức sản xuất , tư bản và  cộng sản : giá trị thặng dư-> giá trị thặng dư này  đã là một nguồn ánh sáng ( Đoạn móc xích )

-Khoa học  là một động lực, một lực lượng cách mạng-> Phát kiến đó có tác động đến công nghiệp, đến sự phát triển lich sử ( Đoạn móc xích )

2. Tồn tại :   Mác bị căm ghét // chính phủ trục xuất, bọn tư sản vu khống, nguyền rủa // nhưng Mác không  đếm xỉa, và hàng triệu người yêu mến ông , Mác không có kẻ thù riêng . .(Đoạn diễn dịch)

3. Dung hòa :Mác là nhà cách mạng// Ông tham gia vào việc lật đổ giai cấp tư sản, tham gia vào sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản// Hội liên hiệp công nhân quốc tế vĩ đại xuất hiện.(Đoạn diễn dịch)

III. KẾT LUẬN:  Tên tuổi và sự nghiệp của Mác bất tử  ( người viết vừa đánh giá về Mác lẫn liên hệ bản thân )

 III  NGHỊ LUẬN  XÃ HỘI: BÌNH LUẬN

SỐNG ĐƠN GIẢN- XU THẾ  CỦA THẾ KỶ XXI.( Chương Thâu )

-ĐẶT  VẤN  ĐỀ

  Vài năm lại đây, ở phương Tây xuất hiện một trào lưu sống mới  gọi là sống đơn giản : mọi người tự nguyện  đơn giản hóa cuộc sống của mình .

  Như thế nào gọi là sống đơn giản? Theo quan niệm của những người đề xướng ra trào lưu này,(1) sống đơn giản không đồng nghĩa với cuộc sống khổ hạnh và nghèo đói, mà là cuộc sống được lựa chọn sau một quá trình nghiên cứu kĩ lưỡng;(2) một cuộc sống hòa đồng với thiên nhiên, tìm kiếm sự cân bằng trong mối quan hệ động - tĩnh; một cuộc sống hồn nhiên vô tư, không lo lắng, siêu phàm và thoát tục... (3)Sống đơn giản chính là tự mình lắng nghe tiếng nói của lòng mình xem rõ điều mình thật sự cần thiết là cái gì? Là sống một cuộc sống thực sự là của bản thân mình chứ không phải là bắt chước theo lối sống của người khác hoặc sống theo yêu cầu của người khác. ( cắt nghĩa luận đề, tìm ra các luận điểm )

* Đoạn song hành ,gồm ba luận điểm có giá trị như nhau, về quan niệm  “sống đơn giản”. Lối giải thích  mang tính trừu tượng, khái quát)

 Ở phần nêu vấn đề, chúng   ta chú ý :

-      Dẫn dắt đề : một câu “lung khởi” để đưa  luận đề vào bài làm . Muốn có câu này, phải đọc kỹ đề, lập dàn ý cụ  thể , có những luận  điểm, luận cứ, luận chứng rõ ràng. Do đó, phần này ( cùng với cả phần I )chỉ viết sau khi đã  hoàn chỉnh phần nháp,  trước khi viết lên bài làm

-      Đưa đề : giải thích các khái niệm của  chứa trong luận đề để tìm ra luận điểm đúng . Giải thích sai sẽ dẫn đến tình trạng  lạc đề, rất tai hại. Ở  đây, tác giả Chương Thâu  đã dùng  thao tác lập luận song hành , tìm ra ba   nội dung của từ “ sống đơn giản” Trong phần Nêu và cắt nghĩa luận đề,   rất cần một khối lượng từ  mang tính trừu  tượng, khái quát cao của phong cách ngôn ngữ khoa học .Cũng nên  sử dụng từ điển ( thuần Việt ,Hán Việt  ) để khâu giải thích  được chính xác, có sức thuyết phục .

 Trong một bài làm ,  hãy dành ít thời gian cho phần I, mà đầu tư thật kỹ cho Dàn ý , hướng trọng tâm các phần II,III.

-   GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ :

1 .Mặt đúng :

       Sống đơn giản là sống sâu sắc hơn, quan tâm đến nhau hơn, thân thiết với nhau hơn( luận cứ ).// Cần phải thiết lập một mối quan hệ thân thiết, gần gũi với con người và cảnh vật trong môi trường sống của chúng ta hơn. Trong cuộc sống hãy dành một khoảng thời gian và không gian của mình để tìm hiểu, gần gũi và yêu quý những con người sống xung quanh chúng ta. Hãy tự mình sống một cuộc sống chân thực và tạo dựng xung quanh mình một cuộc sống hoàn toàn chân thực đối với mình.(luận chứng có phân tích,so sánh  bằng ngôn ngữ khái quát, trừu tượng ) //Chỉ có khi nào bạn cảm thấy thực sự nhẹ nhàng, bắt đầu sống an nhàn, có ý nghĩa thì bạn mới có thể phát hiện ra tinh hoa của cuộc sống này( tổng hợp )

  * Đoạn diễn dich    được hình thành từ thao tác lập luận đi từ một luận cứ  lần xuôi xuống  là các  luận chứng  kết hợp với phân tích, sau cùng người  viết rút ra một tổng hợp  có tính khái quát,  phù hợp luận điểm ban đầu. Luận cứ luôn đứng đầu  đoạn

 Ở đây, người viết bắt buộc phải tìm ra ưu điểm của lối sống  đơn giản . Hai  thao tác có thể dùng là diễn dịch và quy nạp . Diễn dịch là dạng vận dụng thao tác lập luận trái ngươc với  dạng quy nạp.

 Nếu chọn luận cứ rồi ,hãy  đưa luận chứng để làm sáng  tỏ luận cứ , sau đó tổng hợp khái quát . Còn ngược lại,có thể nêu luận chứng, đi dần đến đúc kết luận cứ, và tổng hợp khái quát . Thao tác chứng minh ( đưa và bảo vệ luận chứng ) rất quan trọng ở đây.

 2Mặt sai (của luận đề): 

          a   Để  có thể sống  đơn giản cần phải có sức sáng tạo và lòng quyết tâm lớn , phải hòa mình vào cuộc sống để cảm nhận (luận cứ ) Nếu như bạn muốn mua một căn nhà, bạn phải nghĩa đến  cả cái lợi và cái hại của nó , có lợi cũng sẽ có hại, cái  được và mất luôn đi liền với nhau, bất cứ lựa chọn nào cũng đều có mặt  trái của nó . Một căn nhà rộng rãi đẹp đẽ tất sẽ đem đến sự thoải mái dễ chịu cho người ở và cả những lời khen ngợi của những người khác ; nhưng để có tiền chi trả cho nó , bạn phải làm việc cật lực và có thể còn phải từ  bỏ một số thứ khác trong cuộc sống của bạn nữa(luận chứng và phân tích  ) . Sau khi mua nhà  vài tháng hoặc vài năm , có thể sẽ có lúc  bạn nghĩ rằng không hiểu vì sao   bạn phải sống một cuộc sống khổ sở vất vả , một cuộc sống hết sức đơn điệu nhàm chán chỉ để có tiền trả cho một căn nhà như thế này nhỉ ? (tổng hợp 1)

  * đoạn diễn dich    được hình thành từ thao tác lập luận đi từ một luận cứ  lần xuôi xuống  là các  luận chứng kết hợp với phân tích, sau cùng người  viết rút ra một tổng hợp  có tính khái quát,  phù hợp luận điểm ban đầu, dù có khi  chỉ ra mặt trái của luận điểm . Luận cứ luôn đứng đầu  đoạn

 Qua phần  giá trị của luận điểm, bạn  bắt buộc phải tìm ra hạn chế của vấn đề. Nét hạn chế là một luận  điểm cực kỳ quan trọng trong một văn bản nghị luận bình luận, vì nó giúp người đọc lật lui tới, trái phải của vấn đề, chỉ tìm ra luận điểm dung hòa ( đúng nhất) Tinh thần phản biện cũng là một kỹ năng  cần thiết không chỉ văn học mà cả cuộc sống hiện tại .

b.   Muốn có được một cuộc sống thoải mái , sung sướng là một nhu cầu  hoàn toàn chính đáng của con người. Chúng ta cần phải ăn ở đi lại… chúng ta cũng cần phải có những công việc có những công việc có thù lao và cả những công việc không có thù lao . Là con người,  chúng ta không thể không có thứ gì , chúng ta có nhu  cầu theo đuổi  cái hay  cái đẹp ở mức độ nhất định. Nhưng, chúng ta lại thường không biết  dừng lại đúng  lúc vì lòng tham của con người là vô đáy . Lòng tham  đó sẽ đẩy chúng ta vào cảnh nợ nần, mệt mỏi và cùng  quẫn, từ đó tâm hồn chúng ta sẽ trở thành chai sạn trơ lỳ (đoạn móc xích)

 Cắt nghĩa dạng đoạn móc xích :Muốn sung sướng là nhu cầu ->nhu cầu gồm ăn ở ,  theo đuổi cái đẹp ở mức độ nhất định->có mức độ nhưng ta không có điểm dừng -> không điểm dừng do lòng tham vô đáy -> lòng tham này  khiến ta  chai sạn. ( đoạn móc xích là đoạn nghị luận được hình thành từ  các câu trong đoạn được móc với nhau, bổ ngữ câu   1 làm chủ ngữ  câu 2. Câu cuối cùng chứa luận cứ  )

 Luận  điểm về mặt hạn chế của luận đề có hai luận cứ (a,b) Ở đây , người viết đã chọn thao tác móc xích. Dạng lập luận này mang  tính cắt nghĩa rộng  nhiều ý tưởng nhỏ để khẳng định luận cứ cơ bản .  Luận cứ này phải tương phản với luận đề.

  3. Mặt dung hòa : 

 -  Dựa vào nguyên tắc của cuộc sống đơn giản, tiêu chuẩn tối thiểu của cuộc sống là : đáp ứng đầy đủ những nhu cầu thiết yếu của cuộc  sống như  ăn, mặc, ở, đi lại.-> Tất nhiên, để đạt được điều đó, bạn phải bỏ ra một số công sức và thời gian nhất định.-> Nhưng, điều quan trọng ở đây là, ngoài tất cả những thứ đó, trong thời gian còn lại, việc mà bạn cần làm là biến mình thành một con người nhàn nhã và bình yên, không hao phí thời gian và công sức vào những việc làm vô bổ. (  đoạn móc xích )

  -Hiện nay, xu hướng sống đơn giản vẫn chưa được nhiều người chúng ta chú ý. Nhưng thực ra, lối sống này đã được cha ông chúng ta coi trọng từ xưa và đã trở thành một trong những giá trị văn hóa của người Việt. Có thể kể ra ở đây rất nhiều danh nhân của đất Việt đã từng có cuộc sống như vậy : Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Chí Minh,… (  đoạn diễn dịch, câu tổng hợp không có )

-. KẾT THÚC VẤN ĐỀ

Xác định lại luận đề :Trong cuộc sống  hiện đại ngày nay, con người luôn trong trạng thái phải chịu  đựng  một áp lực quá tải do cuộc sống mang lại ->. Ngay từ khi đang còn là một đứa trẻ, người ta đã bị cuốn theo một  nhịp sống gấp gáp của thời đại.-> Chính vì vậy, đã nảy sinh những căn bệnh mang tính thời đại như bệnh stress, làm tổn thương đến cuộc sống của bao nhiêu con người.(móc xích)

 Hướng hành động cụ  thể : Trong một hoàn cảnh như vậy,  việc xây dựng cho mình  một cuộc sống đơn giản- một cuộc sống nhàn nhã theo đúng nghĩa: nhàn tâm, làm việc có khoa học,  biết dừng lại ở mức đủ, biết mình biết người, có thái độ ứng xử đúng đắn, văn hóa – là việc làm có ích cho mỗi người.. Điều này không những phù hợp với xu thế văn minh của thời đại mà cũng rất phù hợp với truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam chúng ta .  (diễn dịch )

                                                DÀN Ý CHUNG

     1 .Nêu vấn đề : Sống đơn giản là  xem rõ điều mình thật sự cần thiết là cái gì? Là sống một cuộc sống thực sự là của bản thân mình chứ không phải là bắt chước theo lối sống của người khác hoặc sống theo yêu cầu của người khác. ( cắt nghĩa luận đề, tìm ra các luận điểm )

2.      Giải quyết   vấn đề :

a.       Mặt sai :- phải sống một cuộc sống khổ sở vất vả , một cuộc sống hết sức đơn điệu nhàm chán

              -  Tâm hồn  trở nên  chai sạn 

         b. Mặt đúng : Sống đơn giản là sống sâu sắc hơn, quan tâm đến nhau hơn, thân thiết với nhau hơn

         c. Mặt dung hòa : việc mà bạn cần làm là biến mình thành một con người nhàn nhã và bình yên, không hao phí thời gian và công sức vào những việc làm vô bổ.

     . 3.Kết thúc vấn đề

- Xác định lại luận đề: Chính vì vậy, đã nảy sinh những căn bệnh mang tính thời đại như bệnh stress, làm tổn thương đến cuộc sống của bao nhiêu con người

- Hướng hành động cụ  thể : nhàn tâm, làm việc có khoa học,  biết dừng lại ở mức đủ, biết mình biết người, có thái độ ứng xử đúng đắn, văn hóa – là việc làm có ích cho mỗi người, phù hợp với xu thế văn minh của thời đại mà cũng rất phù hợp với truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam chúng ta

IV NGHỊ LUẬN XÃ HỘI :  GIẢI THÍCH

DOANH NHÂN LÀ NGƯỜI HỌC TRÒ KHÔNG BAO GIỜ TỐT NGHIỆP

  (Nguyễn Tuấn Quỳnh)

- ĐẶT  VẤN  ĐỀ

   Tôi là doanh nhân và tôi yêu công việc của mình. Mỗi ngày trôi qua, tôi đều tự hỏi: Ngày hôm nay, mình đã học được điều gì.

  *Cách nêu luận đề trực tiếp, không có khâu giải thích để làm sáng tỏ luận đề, chỉ ra luận điểm , bởi theo người viết, khái niệm “đã học được điều gì” rất quen thuộc  .    Thao tác móc xích đơn giản .

-GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

 1.Có những điều hết sức giản đơn nhưng ngẫm lại rất thấm thía. Doanh nhân lớn lên qua từng cuộc họp do mình chủ trì hoặc tham gia, qua những lần ngồi xét kỷ luật nhân viên hoặc những buổi café sáng với bậc đàn anh, đàn chị.( tổng hợp )//Là doanh nhân cũng sẽ có nhiều lần “cắp cặp” đến trường hoặc tham dự hội thảo. Đi học là cách làm mới mình tốt nhất. Vừa nghe diễn giả hoặc thầy, cô giáo trình bày vừa suy nghĩ ngay mình sẽ áp dụng điều vừa học vào công việc như thế nào. Có vài lần ngay sau buổi học, doanh nhân gọi điện thoại ngay về công ty, yêu cầu anh A, phòng B phải thực hiện chuyện này, chuyện kia là những điều vừa lĩnh hội được.( l.chứng )// Doanh nhân đi học không chỉ nhằm mục đích nâng cao kiến thức cho mình mà còn có suy nghĩ, học để về truyền đạt, chia sẻ lại với nhân viên.(l.cứ )

* Đoạn văn được xây dựng bằng thao tác quy nạp. Người viết đưa ra  một nhận định mang tính tổng hợp, sau đó  chỉ ra các luận  chứng,cuối cùng khẳng định ở luận cứ, như một chân lý .

 2 .Doanh nhân phải học cách chấp nhận cuộc sống.(l.cứ )// Cuộc sống vốn đa dạng, phức tạp và không công bằng.// Những “lệ” không thành luật, những “ thực tế khách quan”, những mảng màu tối sáng của xã hội là những chuyện mà doanh nhân đối diện hàng ngày và học cách chấp nhận nó.(l.chứng)// Có một câu nói rất hay mà doanh nhân đồng cảm: “Cái gì thuộc về con người đều không xa lạ với tôi!”.( tổng hợp )

 * Đoạn văn được xây dựng bằng thao tác diễn dịch. Người viết đưa ra  một  phương châm mang tính chân lý, sau đó  chỉ ra các luận  chứng,cuối cùng đúc kết bằng một nhận định quen thuộc, để bảo vệ luận cứ .

  3 .Doanh nhân vì doanh nghiệp và vì mình, phải học cách thể hiện và khẳng định bản thân.(luận cứ )// Sự thể hiện này đôi khi cũng cần sự giúp sức của truyền thông nhưng vẫn trên nền tảng là trí tuệ, năng lực và trái tim của người làm kinh doanh. Những hào quang giả hiệu, những trò lố lăng gây sốc, những hư danh luôn chấp chới bay xung quanh(l.chứng ).// Doanh nhân phải tỉnh táo lắm mới không để vướng vào và để thương hiệu cá nhân của mình thật sự có giá trị và phù hợp với phong cách sống mà mình đã chọn.(tổng hợp )

* Đoạn văn được xây dựng bằng thao tác diễn dịch. Người viết đưa ra  một  kinh nghiệm đã được thừa nhận qua năm tháng, sau đó  chọn  các luận  chứnglàm sáng tỏ luận cứ ,cuối cùng đúc kết bằng một nhận định quen thuộc, để bảo vệ luận cứ .

   4 .Là doanh nhân tức là phải học cách quản trị gia đình một cách tốt nhất. (l.cứ )//Những cuộc chiêu đãi, những chuyến công tác xa luôn bứt người doanh nhân ra khỏi tổ ấm của mình.Doanh nhân phải học cách bù đắp tình yêu thương cho con, luôn cho thấy mình hiện diện bên con trong khi đi công tác xa nhà. Là doanh nhân tức là thường xuyên hôn con khi con đã ngủ say vì mình về nhà muộn; là mua cho con bao thứ đồ chơi hiện đại đắt tiền như là sự chuộc lỗi; là luôn nói “yes” trước gần hết những yêu cầu của con.Là doanh nhân với những mối quan hệ trong gia đình, luôn phải đứng trước sự kỳ vọng và mong mỏi của người thân. (l.chứng )//Doanh nhân mặc nhiên được xem là người nhiều tiền, thành đạt nên có trách nhiệm vật chất với những người thân trong gia đình là đương nhiên dẫu đôi khi doanh nhân không có nổi một triệu đồng trong ví và sắp đến ngày đáo hạn ngân hàng nhưng chưa biết xoay sở ra sao.(tổng hợp )

*Đoạn diễn dịch,với luận cứ ( học cách quản trị gia đình tốt nhất ), tác giả nêu nhiều luận chứng thuyết minh cho luận cứ ( học chăm sóc con cái, quan tâm đến những người thân ),rồi kết luận trong phần tổng hợp : có trách nhiệm vật chất với những người thân trong gia đình là đương nhiên

5 .Doanh nhân tức là phải học cách làm việc, sống chung với những người ghét mình. //Trong doanh nghiệp và các mối quan hệ bên ngoài, chắc chắn doanh nhân bị vài người ghét, nhất là nhân viên dưới quyền. Nhưng doanh nhân không có lựa chọn nào khác ngoài việc hiểu, chấp nhận và sống chung với sự ghen ghét đó.// Doanh nhân bản lĩnh sẽ nhìn thấy điều tốt đẹp, thế mạnh của người ghét mình để sử dụng hoặc cộng tác mà bỏ qua những hiềm khích, thị phi.

* Đoạn diễn dịch,với luận cứ ( học cách sống chung với người ghét mình ), tác giả nêu nhiều luận chứng thuyết minh cho luận cứ (kẻ dưới quyền),rồi kết luận trong phần tổng hợp :  nhận ra thế mạnh của họ, sử dụng,cộng tác, bỏ qua hiềm khích .Đó là   doanh nhân bản lĩnh .

6.      Là doanh nhân tức là phải học cách sống chung với stress. Và cô đơn(l.cứ ) // Stress đến từ bốn phương tám hướng, từ cạnh tranh khốc liệt của thị trường, từ sự yếu kém của nhân viên, từ vài chính sách vĩ mô chưa phù hợp, từ sự bất bình đẳng trong kinh doanh, từ áp lực vốn vay và cả từ sự không êm ấm trong gia đình.Chưa kể là, làm doanh nhân tức là chấp nhận sống với những giây phút cô đơn. Cô đơn trong các quyết định quan trọng mà không thể chia sẽ với ai như đề bạt, kỷ luật cán bộ; quyết định thực hiện những thương vụ có rủi ro cao và những quyết định có gắn với chữ “Không”(l.chứng ).//Với các áp lực như vậy, doanh nhân vẫn phải cười nói, vẫn phải mạnh mẽ để nhân viên vững lòng, vẫn phải dịu dàng với con để con luôn trong sáng, thơ ngây.(tổng hợp )

* Đoạn diễn dịch,  bắt đầu từ luận cứ, tiếp theo là những luận chứng, cuối cùng là câu tổng hợp . Ở đây, luận cứ có hai vế (stress. - cô đơn) Lụân chứng  cũng lần lượt làm sáng tỏ từng luận cứ thông qua một câu nối (Chưa kể là, làm doanh nhân tức là chấp nhận sống với những giây phút cô đơn) để việc đưa luận chứng không gây đột ngột ,khó hiểu cho người đọc.Tác giả khéo léo gom hai vế chung một luận cứ vì theo ông, đây là “các áp lực”, có chung một hướng  giải quyết : cười nói, mạnh mẽ (để nhân viên vững lòng) vẫn phải dịu dàng(để con luôn trong sáng, thơ ngây)

   8 . Mà cám dỗ xung quanh doanh nhân nhiều lắm. Những cuộc nhậu li bì bên chiến hữu, những trận “tỷ thí” đỏ đen là cách mà không ít doanh nhân xả stress bên cạnh những người khác chọn cách chơi thể thao, đọc sách, đi du lịch, tập yoga để vượt qua áp lực công việc. Và những chuyến công tác nếu có dư dả chút ít thời gian cũng sẽ là những chuyến đi du lịch thú vị, giúp doanh nhân giải tỏa bao áp lực. Là doanh nhân, đặc biệt là nam doanh nhân ngoài tiệc tùng triền miên còn phải học cách “nhậu bị động”. Có rất nhiều lần tự hứa với lòng là hôm nay “nghỉ nhậu” nhưng vì mối quan hệ, vì nể nang, vì chuyện làm ăn, đành “bấm bụng” đến nhà hàng. Và một khi đã uống vào rồi thì rất khó mà dừng lại. Sức khỏe vì vậy mà cũng lụi tàn đi.Ông Chu Dung Cơ có một câu nói rất hay đại ý là “Tiền bạc rồi sẽ là của con, địa vị là tạm thời, vẻ vang là quá khứ, sức khỏe mới là của mình”. Hơn ai hết doanh nhân nhận thức rất rõ điều này(1)//.Doanh nhân bây giờ cũng phải học cách “ quản trị bản thân” mà quan trọng nhất là quản trị sức khỏe của mình. (2)//Từ golf, tennis, cầu lông đến bơi lội, đá bóng, đi bộ… rồi những lần khám bịnh định kỳ 6 tháng, 1 năm là cách mà nhiều doanh nhân đang thực hiện./(3)/ Doanh nhân rất cần bề ngoài nên sức khỏe kém, thần sắc không tốt, chắc chắn sẽ gây lo lắng cho mọi người.

  *Đoạn qui nạp, trong   đó  tác giả nêu lên  nhiều dẫn chứng về  hậu quả  dẫn đến tình trạng sức khỏe kém ở  doanh nhân(1) ,chỉ ra luận cứ (2)những biện pháp khắc phục nêu  cuối cùng như một nhận định có tính tổng hợp và kết luận, thuyết phục sự đồng tình ở người  nghe .(3)

 9 Doanh nhân còn phải học cách yêu thương và chia sẻ với mọi người xung quanh nhất là những mảnh đời bất hạnh, thiếu may mắn.(l.cứ )// Sự sẻ chia đó có ý nghĩa nhất vẫn là dành cho những người công nhân, nhân viên còn nghèo khó trong doanh nghiệp của mình và sau đó lan rộng ra đến những người cần sẻ chia trong xã hội. Ngân sách dành cho hoạt động xã hội của mỗi doanh nghiệp là có hạn mà sự hiệu triệu sẻ chia thì lúc nào cũng có nên việc chọn lựa đối tượng, hay  “ của cho không bằng cách cho” luôn làm doanh nhân đau đầu. Tôi biết, rất nhiều người đã phải sử dụng tiền túi của mình để làm công tác xã hội vì ngân sách doanh nghiệp không kham nổi.(l.chứng )

* Đoạn diễn dịch,  bắt đầu từ luận cứ, tiếp theo là những luận chứng. Ý tổng hợp mang tính khái quát được hiểu ngầm .

 10 .Doanh nhân còn phải học cách yêu nước theo kiểu của mình.(l.cứ )// Không quá tự tôn dân tộc, không quá huyễn hoặc mình nhưng vẫn luôn tự hào là con Rồng cháu Tiên. Trong hoạt động giao thương quốc tế, trong những diễn đàn, hội nghị đa phương, doanh nhân vẫn phải thể hiện được sự chuyên nghiệp, sự năng động và trách nhiệm với màu cờ sắc áo của mình. Trong những lần nhìn lá cờ Việt Nam được vinh danh, bay phấp phới trên đấu trường quốc tế, doanh nhân cũng là những người rớt nước mắt đầu tiên(l.chứng ).// Phải so kè, cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài mỗi ngày, tinh thần tự hào dân tộc càng ngày càng được hun đúc trong tâm khảm của doanh nhân Việt.(tổng hợp )

*Đoạn diễn dịch,  bắt đầu từ luận cứ, tiếp theo là những luận chứng, cuối cùng là câu tổng hợp chung

I.                    KẾT LUẬN

Là doanh nhân tức là phải học hàng ngày rất nhiều điều từ công việc, khách hàng, đối tác, nhân viên và nhà trường, sách vở.-> Cho nên, tôi tâm niệm: doanh nhân là người học trò không bao giờ tốt nghiệp. ( đoạn móc xích , có nội dung chỉ ra hướng hành động cụ thể )

              DÀN Ý

NÊU VẤN ĐỀ: Ngày hôm nay, mình đã học được điều gì.

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

  1. Doanh nhân đi học không chỉ nhằm mục đích nâng cao kiến thức cho mình mà còn có suy nghĩ, học để về truyền đạt, chia sẻ lại với nhân viên.

   2 .Doanh nhân phải học cách chấp nhận và đón nhận

 3 .Doanh nhân vì doanh nghiệp và vì mình, phải học cách thể hiện và khẳng định bản thân.   

. 4 .Là doanh nhân tức là phải học cách quản trị gia đình một cách tốt nhất

5 Doanh nhân tức là phải học cách làm việc, sống chung với những người ghét mình.

7.      Là doanh nhân tức là phải học cách sống chung với stress. Và cô đơn

8.      Doanh nhân bây giờ cũng phải học cách “ quản trị bản thân” mà quan trọng nhất là quản trị sức khỏe của mình

9.      9 Doanh nhân còn phải học cách yêu thương và chia sẻ với mọi người xung quanh nhất là những mảnh đời bất hạnh, thiếu may mắn

10.  Doanh nhân còn phải học cách yêu nước theo kiểu của mình

 KẾT LUẬN Đánh giá lại bài viết và liên hệ bản thân : doanh nhân là người học trò không bao giờ tốt nghiệp.

·         Bài nghị luận được hình thành dưới dạng chứng minh xã hội.Từ luận đề “doanh nhân là người không bao giờ tốt nghiệp”, tác giả triển khai  trong ba luận điểm ( vì yêu công việc nên cần học mỗi ngày- học những gì ,ở đâu–học không ngưng nghỉ ) và triển khai thành 10 luận cứ .Việc sắp xếp các luận cứ cũng có sự cân nhắc (1) vì sức mạnh kinh doanh,mối  đoàn kết trong và ngoài công ty (2) vì gia đình (3) vì bản thân  (4) vì xã hội và đất nước. Đi từ những điều thiết thân ( công  việc , gia đình, bản thân ) đến điều hệ trọng, thiêng liêng nhất, nên các luận cứ có tác dụng hỗ trợ cho nhau, hoàn thiện một nguyên tắc  của doanh nhân : học suốt đời  vì những  đối tượng đó .

 V .NGHỊ LUẬN XÃ HỘI : CHỨNG MINH .

Đề bài : Hãy  viết một văn bản nghị luận chứng minh với luận điểm sau :

 Thiền sư Minh Niệm đã viết

Giữ bàn tay cho khéo

Tiếp nhận nếp tổ tiên

Trao truyền cho con cháu

Cùng tìm hướng đi lên

  Minh Niệm ( Hiểu từ trái tim )

 Để đúc kết bài viết “ Trách nhiệm”

 Hãy lập một văn bản nghị luận cụ thể với luận đề này.

-NÊU VẤN ĐỀ :

  Cắt nghĩa đề :  Đây là bốn câu thơ do thiền sư Minh Niệm viết, cũng là một phương châm sống, là  hướng chỉ ra một cách sống. Cách sống đó là gì ? Những động từ “Giữ bàn tay, tiếp nhận, trao truyền , Cùng tìm hướng đi lên” rất  gần với  khái niệm“trách nhiệm”   

 - Trách nhiệm là từ Hán Việt (trách nghĩa là “phần việc mình phải làm thì cầu mong  hoàn thành , nhiệm nghĩa là gánh vác ) là một khái niệm, nhắc nhở người khi nhận phần việc  thì hãy đứng ra gánh vác, cố gắng hoàn thành .

-Vậy nên “trách nhiệm” không phải là sự hy sinh, chịu thiệt thòi mà đó là bổn phận căn bản của mỗi công dân có mặt trong vũ trụ để có một đời sống bình an và hạnh phúc. Bởi vì vũ trụ luôn dự trữ sẵn một nguồn năng lượng an lành vĩ đại để hiến tặng, nhưng nếu ta không mở lòng ra để hướng tới những đối tượng khác hay cái chung thì ta không thể kết nối được. Như vậy giữ gìn cái chung cũng chính là giữ gìn cái riêng.

- Trách nhiệm  chính là quyền lợi, chỉ là chuyển đổi từ dạng công sức, tài năng hay tiền bạc sang dạng năng lượng khác cao quý hơn mà chính ta không tài nào chế biến nổi.
 * Đoạn song hành :  giải thích luận đề bằng ba ý .

-. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

·         Đoạn văn nối phần I qua phần II (a).Có rất nhiều vấn đề đang cần phải kêu cứu nhận thức đúng đắn trở lại của con người . /(b)/ Đó là  hàng loạt công trình xây dựng bị rút ruột, tình trạng kinh doanh hóa chốn học đường, việc chế tạo các trò chơi điện tử hủy diệt tuổi thơ, sự tham lam đến tàn nhẫn trong việc giả mạo hàng hóa đến thực phẩm, cuộc tranh đua chế tạo vũ khí hạt nhân để lấn chiếm lãnh thổ, hay nhiều vụ tham nhũng dẫn đến kinh tế quốc gia kiệt quệ làm cho dân tình sống cảnh lầm than…//(c)Những vấn đề nóng bỏng ấy cần sự nhìn lại và quan tâm đúng mức của chính phủ hay liên hiệp quốc thì mới hy vọng ngăn chặn được

Môi trường  chính là bà mẹ (mother earth) của chúng ta, là căn nhà (home) của chúng ta, nếu nó có mệnh hệ gì thì chúng ta sẽ lãnh đủ hết. Ta hãy nhìn lại môi trường mình đang sinh sống bằng con mắt tỉnh táo và hiểu biết để thấy rõ tình trạng của nó bây giờ như thế nào.
* Đoạn dùng thao tác lập luận  diễn dịch

1.      Vấn đề túi nylon: Có khi nào chúng ta thấy bản thân mình có trách nhiệm với việc sử dụng túi nylon hay không ?

 Chúng ta biết rằng túi nylon được làm ra từ nhựa polyvinyl chloride ,khi đốt cháy sẽ thành chất dioxin rất độc hại, làm giảm khả năng miễn dịch, tạo ra các triệu chứng ung thư hay dị tật bẩm sinh. Dùng túi nylon màu  khiến thực phẩm nhiễm chì, cadimin gây bại não ,ung thư phổi. Túi nylon làm tắc nghẽn các hệ thống thoát nước, tạo điều kiện cho muỗi và các dịch bệnh phát sinh. Nylon lẫn trong đất ,cỏ không mọc nổi và xói mòn các vùng đồi núi. Ở Wales, mỗi năm có  480 triệu túi nylon  thải , mất cả nghìn năm mới tự phân hủy Chính quyền Wales đánh thuế 15 xu(dành cho các dự án bảo vệ môi trường.) nếu dùng 1 túi nylon mua sắm.. Ở  Ireland (Ái Nhĩ Lan) , thu về  153 triệu đô la Mỹ  .Chi phí xử lý rác cũng xuống thấp rõ rệt. Người dân Sài Gòn tiêu  thụ khoảng 5 triệu túi nylon/ngày, tương đương với 35 tấn,  và phía sau sự tiện nghi ấy là một thành phố “ô nhiễm trắng” đang kêu cứu.

 Dân  Đức, Pháp và Hòa Lan đang tiến hành sử dụng túi sản xuất từ tinh bột khoai tây hay giấy có thể  tự  phân hủy sau 3 tháng. Ở Việt Nam ngày xưa, ông bà ta dùng lá sen, lá chuối gói  hàng, xách giỏ đi chợ mà vẫn có thể sống an toàn và vững chãi. Hình ảnh ấy tuy thô sơ nhưng nói lên nếp sống rất sâu sắc và văn minh của ông bà ta

.// Đã đến lúc ta cần quay về học lại nếp sống đẹp của truyền thống, bớt chạy theo lối tiện nghi xa xỉ, ta hãy cùng nhau thực tập chỉ dùng túi vải, túi mây hoặc bất cứ loại nào không gây nhiễm độc cho môi sinh để đựng hàng hóa khi đi chợ. Đừng đợi chính phủ lên tiếng cảnh báo hay phạt tiền rồi ta mới chịu làm, như thế sẽ quá muộn để cứu lấy hành tinh xanh này.
 *  Đoạn diễn dịch: một câu đóng vai trò nên luận cứ, các dẫn chứng chỉ ra  thực trạng của luận cứ  và hướng  cải thiện, sau cùng là câu tổng hợp. Cách  đưa luận chứng đầy thuyết phục nhờ ở các số liệu cụ thể, khoa học, cách phân tích luận chứng   hợp lý, đúng đắn.

 2 .Vấn đề giấy: Chúng ta biết rằng rừng đóng vai trò rất quan trọng đối với sự tồn vong của chúng ta.// Nhờ có tán lá xòe rộng nên lớp đất trên mặt khó bị rửa trôi theo nước mưa và nắng cũng không đốt cháy mặt đất. Rừng làm tăng độ màu mỡ cho đất, là nơi dự trữ nguồn nước cho sinh vật sống trong đất , nuôi các con sông trong thời gian không mưa,  giảm bớt hạn hán.. Quan trọng hơn hết , rừng đã hấp thụ khí thải CO2 (carbon dioxide) từ khói xe và nhà máy để nhả ra dưỡng khí O2 (oxy) cung cấp cho lá phổi con người.

Hàng vạn khu rừng liên tục ngã xuống đó là việc sản xuất giấy. Cứ 1 tấn giấy thành phẩm thì phải cần có 5m3 gỗ và 100m2 nước, nhưng  400 năm giấy bao bì  mới tự phân hủy.  Nhờ  tái chế mỗi tấn giấy ta tiết kiệm 32m3 nước ,lại  cung cấp cho 3.000 toilet công cộng và 4.200 kwh năng lượng điện. Cho nên “forest falls we fall”. Nhưng tại sao chúng ta ngã xuống chỉ vì lối sống thiếu tỉnh thức và nông cạn của mình.Hãy  hạn chế tối đa việc sử dụng khăn giấy,  mà dùng khăn vải khăn lông. Ngay cả chén hay ly giấy, đừng xem đó là cách tiện lợi thỏa đáng. học tập hay văn phòng hãy tận dụng hết mức,  xài hết hai mặt rồi mới bỏ đi.  Trước dây ta đã từng gom những quyển học cũ làm “kế hoạch nhỏ” Thời ấy, ai làm diều bằng giấy tập được xem là hạng sang.

// Kinh tế phát triển đã làm cho ta có đầy đủ mọi thứ nhưng cũng chính từ ấy ta trở nên phung phí, quên đi rất nhiều nguyên tắc sống căn bản để giữ gìn sức khoẻ và thăng hoa tâm hồn.
 *Đoạn diễn dịch: một câu đóng vai trò nên luận cứ, các dẫn chứng chỉ ra  thực trạng của luận cứ  và hướng  cải thiện, sau cùng là câu tổng hợp. Cách  đưa luận chứng đầy thuyết phục nhờ ở các số liệu cụ thể, khoa học, cách phân tích luận chứng   hợp lý, đúng đắn.

 3 .Vấn đề nguồn nước: Khi  rừng ngã xuống , không khí bị nhiễm độc thì nguồn nước sạch sẽ dần cạn kiệt. Hiện nay có khoảng 1/6 dân số thế giới không được dùng nước sạch, và hằng năm có hơn 2 triệu trẻ em ( chiếm đa số ) chết vì khát và bệnh liên quan tới nguồn nước. Thật ra trong 30 năm qua nước sạch không đủ khả năng cung cấp, dù một số quốc gia đang   lập ra những nhà máy lọc nước mặn . Nước bị   thuốc trừ sâu gây độc, kỹ nghệ chăn nuôi tuôn chất độc hay tiêu xài một cách lãng phí. Khoảng 50 năm nữa con người của cả địa cầu này phải chịu cảnh hạn hán kinh niên . Thảm cảnh  thiếu  nước vẫn đang tiếp diễn ở Châu Phi, một số vùng Châu Á ,trong tương lai sẽ là toàn cầu. Khi ấy chúng ta có thật nhiều tiền cũng không thể nào mua được nước, nước đã bị nhiễm ô và từ giã ta ra đi xa rồi. Chúng ta không muốn thảm cảnh ấy lặp lại một lần nữa với mình và con cháu mình, vậy thì ngay bây giờ vẫn chưa muộn nếu ta quyết tâm tiết kiệm nước.Mỗi khi đánh răng ta hãy nhớ tắt ngay vòi nước, vì trong 2 phút vô tâm ấy ta đã phung phí hàng chục lít nước sạch có thể cứu sống vài trẻ em đang chết khát trên thế giới. Khi rửa chén ta cũng nên rửa trong thau, dù ta có tiền để trả mỗi tháng Nên hạn chế  dùng vòi sen, mà hứng nước vào xô để tắm.  Đây là cách  biết được mình đã sử dụng bao nhiêu nước. .

// Con cháu mai sau không bị khuyết tật bẩm sinh, không bị cằn cỗi hay chết yểu, và còn nhìn thấy màu xanh của hành tinh này sẽ rất biết ơn nếp sống của ta hôm nay.
  *Đoạn diễn dịch: một câu đóng vai trò nên luận cứ, các dẫn chứng chỉ ra  thực trạng của luận cứ  và hướng  cải thiện, sau cùng là câu tổng hợp. Cách  đưa luận chứng đầy thuyết phục nhờ ở các số liệu cụ thể, khoa học, cách phân tích luận chứng   hợp lý, đúng đắn.

 4 .Vấn đề khói xe: Theo WHO, tổ chức y tế thế giới, mỗi năm có gần 600.000 người tại Châu Á bị chết vì các bệnh thuộc đường hô hấp liên quan tới không khí. Thủ phạm hàng đầu gây ra tình trạng ô nhiễm này là khói xe.// Ở Bắc Kinh, thành phố xe hơi ,  5 người thì 1 người có xe, trong với  15 triệu dân, mỗi ngày có 2,6 triệu xe lưu hành  , không khí  nghẹt thở. Ở HongKong 1/3 số ngày trong năm người ta không thể ngắm các dãy phố hay hải cảng vì khói xe . Và ở Hà Nội mỗi ngày phải hít vào phổi khoảng 100mg bụi PM10 (particulate matter) cực kỳ độc hại, 5.000mg CO và 50mg khí thải khác như NO2, SO2..  Hãy  nên dùng những loại xe chạy bằng nhiêu liệu bất hại như điện, hoặc cố gắng sử dụng xe công cộng hay đón xe đi chung với nhau là hình ảnh rất đẹp, nó kéo người ta lại gần nhau và phá vỡ phần nào chủ nghĩa cá nhân.
 * Đoạn diễn dịch: một câu đóng vai trò nên luận cứ, các dẫn chứng chỉ ra  thực trạng của luận cứ  và hướng  cải thiện, không có câu tổng hợp, như cần hiểu ngầm . Cách  đưa luận chứng đầy thuyết phục nhờ ở các số liệu cụ thể, khoa học, cách phân tích luận chứng   hợp lý, đúng đắn.

I.                    KẾT LUÂN:  Liên hệ bản thân bằng đoạn diễn dịch

Vì tình thương và hiểu biết, thưa bà mẹ thiên nhiên, con xin tự nguyện ký kết bốn hiệp ước này. //Con ý thức rằng con đang gìn giữ gia tài rất quý báu của tổ tiên và phải có trách nhiệm trao truyền cho con cháu, con không thể để cho tâm hồn chúng nghèo đói mà lạc lõng đi về tương lai. Nếu bàn tay này còn tiếp tụcgây ra những năng lượng độc hại có tính chất hủy diệt sinh mạng chung thì con sẽ có tội với các bậc tiền nhân và với vũ trụ. //Vì vậy từ nay con xin hứa sẽ giữ bàn tay thật trong sạch để cùng đưa con cháu đi lên.

     DÀN Ý

1.      Nêu vấn  đề : Trách nhiệm là  bổn phận căn bản của mỗi công dân có mặt trong vũ trụ để có một đời sống bình an và hạnh phúc.

2.       Giải quyết vấn đề :

- Vấn đề túi nylon: Có khi nào chúng ta thấy bản thân mình có trách nhiệm với việc sử dụng túi nylon hay không ?

- Vấn đề nguồn nước: Chúng ta biết rằng khi rừng ngã xuống hay không khí bị nhiễm độc thì cũng đồng nghĩa là nguồn nước sạch đã dần cạn kiệt.

- Vấn đề giấy: Chúng ta biết rằng rừng đóng vai trò rất quan trọng đối với sự tồn vong của chúng ta

-Vấn đề khói xe: Theo WHO, tổ chức y tế thế giới, mỗi năm có gần 600.000 người tại Châu Á bị chết vì các bệnh thuộc đường hô hấp liên quan tới không khí. Thủ phạm hàng đầu gây ra tình trạng ô nhiễm này là khói xe

 3. Chúng ta phải làm gì ? Vì tình thương và hiểu biết, thưa bà mẹ thiên nhiên, con xin tự nguyện ký kết bốn hiệp ước này.

C. KẾT LUẬN      

I. VỀ THỂ NGHỊ LUẬN VĂN CHƯƠNG :

               Văn bản nghị luận văn chương là sản phẩm được  tạo nên qua ba khâu then chốt:.  với  ba phần chính : Mở  bài, thân bài và kết luận.

   1 Phần Mở bài ( nêu vấn đề )  chúng ta  phải đặt luận đề  của tác phẩm vào. Ở đây, ta cũng có thể nêu vài nét về tác giả, hoàn cảnh ra đời,   thể loại của tác phẩm . Những yếu tố này sẽ giúp người đọc có cơ sở nắm bắt các luận điểm sẽ được triển khai trong phần Thân  bài ( Giải quyết vấn đề ).

 2 . Phần Thân bài, chúng ta khai thác từng luận điểm có trong luận đề .(  

Mỗi một luận điểm sẽ có một vài luận cứ. Mỗi luận cứ sẽ có nhiều luận chứng . Luận chứng này là những  tình tiết, sự kiện ( tác phẩm tự sự ) những tín hiệu nghệ thuật về từ, câu… ( tác phẩm trữ tình ) . Chúng ta cần có kỹ năng phân tích các luận  chứng bằng nhiều phương pháp để làm sáng  tỏ giá trị của luận cứ,  bằng cách bám vào tác phẩm .  Khâu phân tích luận chứng  đòi hỏi rất nhiều nỗ lực mỗi cá nhân, cũng là nơi để học sinh tỏ rõ ưu ,khuyết của mình trong  quá trình xây dựng văn bản, mà chúng ta gọi là làm văn . Giá trị mỗi   bài văn  tùy thuộc vào khâu cực kỳ quan trọng này .

Người viết trước hết phải có kỹ năng xây dựng đoạn văn , nghĩa  là triển khai luận cứ bằng luận chứng, tổng hợp, nhằm làm sáng tỏ các  luận điểm và luận đề , đó là  thành thạo các thao tác lập luận , lại phải  nắm chắc các  biện pháp nghệ thuật thường được tác giả dùng ( phương thức biểu đạt đối với văn bản tự sự , các biện pháp tu từ, cách gieo vần, giọng điệu, âm điệu, tiết tấu , cách dùng từ… đối với các văn bản  trữ tình )lại phải có một số kiến thức về văn học,  lịch sử, địa lý, cả âm nhạc, hội họa, cuộc sống … để có thể so sánh, khái quát hay cụ thể hóa  luận chứng đó .

3.      Phần kết luận :  Nhận định mặt tích cực của đề, nhưng quan trọng nhất  là tìm ra hướng hành động cho bản thân.

II.                 VỀ THỂ NGHỊ LUẬN  CHÍNH LUẬN- XÃ HỘI:

1.       Phải nắm  chắc luận đề ( nội dung cụ thể của luận đề : nghĩa mỗi khái niệm, nghĩa của toàn nhận định ) và yêu cầu về  hình thức khai thác luận đề, để xác định các luận điểm ( số lượng và vị trí của  luận điểm )

Thí dụ: Hãy bình luận về triết lý sống cao đẹp của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện tại : Tuổi trẻ hãy sống với tinh thần “ tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn”

 -Luận đề : tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn (chứa ba vế : tâm hồn ,trí tuệ, hành động )

- Hình thức khai thác luận đề: bình luận ( nêu mặt đúng, mặt sai, mặt đúng nhất trong phần Giải quyết vấn đề ). Như vậy, cùng hai  luận điểm ( trong phần Nêu và Kết thúc vấn đề ) bài có 5 luận điểm .

*Phần 1, cần dành  1/10 thời gian  làm bài

2.      Lập dàn ý chi tiết, bao gồm :

a.       Mặt đúng : Tuổi trẻ hôm nay  là những con người  có trình độ về tri thức cao ( trí sáng ) có  trái tim  giàu lòng nhân ái ( tâm trong ) và dám dấn thân  để thực hiện những ước mơ  to lớn( hoài bão lớn ) . Đây là ba luận cứ . Nêu  các luận chứng ( trong cuộc sống, trong thơ văn ) để  khẳng định đúng các luận cứ này ) Kết luận có  vai trò tổng hợp luận cứ

b.      Mặt thiếu sót : Lật ngược lại mặt đúng. Dùng luận chứng để làm sáng tỏ luận cứ này. Kết luận có  vai trò tổng hợp luận cứ

c.       Dung hòa ( lấy a+b=c )Chỉ ra luận cứ tích cực nhất . Nêu luận chứng và tổng hợp

 *Phần 2, cần dành  3/10 thời gian  làm bài. Dàn ý càng cụ thể,chính xác, tỉ mỉ, khâu triển khai  thành văn bản càng thuận lợi .

3. Viết phần I nhờ ý tưởng  hình thành từ Dàn ý  ( độ 1 phút )

4. Chỉnh sửa lại Dàn ý cho thật chu đáo, không sai sót ( 2 phút )

 5.  Xây dựng văn bản bình luận hoàn chỉnh :

- nắm các luận điểm ( 5 phần )

- chú ý  các luận cứ ở mỗi một luận điểm. Luận chứng và  tổng hợp luôn hướng về luận điểm, luận chứng  .

- hình thành đoạn  văn theo các thao tác : diễn dịch, quy nạp (khi có luận chứng là những số liệu, sự kiện cụ thể ) hay móc xích ( khi cần mở rộng, diễn giải  luận cứ ) và song hành ( khi hai luận cứ có giá trị như nhau) Đoạn quy nạp, diễn dịch  cần linh hoạt để thay đổi giọng văn và dấu nhấn, tạo  cho người đọc sự lôi cuốn, tránh nhàm chán. Cân nhắc, thận trọng,chọn lọc cách dùng từ và diễn đạt. Yêu cầu này cần một quá trình rèn luyện nhiều năm tháng qua đọc,học, tư duy .

 Ở bước 5, bạn  nhìn dàn bài, suy nghĩ và viết ngay vào bài làm kiểm tra, không nên soạn nháp tỉ mỉ, vì thời gian không cho phép, hơn nữa  đây còn là một kỹ năng, một quy luật .    Cuộc sống không bao giờ có bản nháp  cả .

*Phần 5, cần dành  6/10 thời gian  làm bài, bởi đây là khâu hình thành văn bản , sau một quá trình   lập dàn ý chi tiết.

 6.  Đọc lại văn bản , bổ sung ý tưởng,  chỉnh sửa  chính tả,nét chữ …