1.
Tác giả : Hồ Xuân Hương (1772- 1822)lập gia
đình sớm , nhưng không trọn vẹn .Ban sơ, bà làm lẽ của Chánh tổng Nguyễn Bình Kình (Tú Kình, bởi ông đã đỗ tú tài ) hay còn
gọi là Tổng Cóc (Cóc là tên cúng
cơm từ bé, được cha mẹ
để phòng ngừa ma quỷ ám hại ) giàu có, chuộng thơ ca, quý
mến tài năng người vợ lẽ. Tổng Cóc bén
duyên Hồ Xuân Hương cũng từ văn chương. Chàng dựng hẳn một căn nhà nhỏ giữa ao
cho nàng ở và cũng là “Nhà thủy tọa” đàm đạo văn chương thơ phú.
2. Hoàn cảnh ra đời: khi
sống với Tổng Cóc trong cảnh thê
thiếp
B. ĐỌC HIỂU :
-
1 Nêu vấn đề : Nữ thi sĩ mang tâm trạng gì khi sống với Tổng
Cóc trong cảnh thê thiếp ? . Hãy đọc câu thừa đề “Trơ cái hồng nhan với
nước non”. Ta có cảm giác đây là lời than đầy cay đắng, uất hận, bế tắc của
nhà thơ trong kiếp lẽ mọn .
Trơ là một từ đa nghĩa . Có thể
hiểu là cứng đờ, không chuyển động, thẫn thờ
(trơ như phỗng ) hoặc không biết
xấu hổ ,chai đá ( mặt trơ mày đá ) hoặc một mình , lẻ loi( còn trơ lại
một mình ). Từ trơ ở đây đi liền với
danh từ “cái hồng nhan” . (Trong truyện Kiều, Nguyễn Du viết “ Còn chi là cái
hồng nhan” mang giọng điệu chua xót, ai
oán về thân phận bẽ bàng của một người
con gái trẻ đẹp ) Tác giả Hồ Xuân Hương còn mang nỗi thất thần, chai cứng, và
lẻ loi tận cùng trong thân phận bẽ bàng
cay đắng của mình . Càng chồng chất nỗi tê tái ấy khi thao thức giữa đêm khuya , mà từng hồi
trống sang canh cứ từ xa dội về, báo hiệu thời gian cứ trôi, mà nỗi cam
chịu không vơi .
3. Biểu
hiện cụ thể của vấn đề :Những
cảm xúc , nỗi niềm cụ thể hơn của tâm
trạng bi kịch ấy là gì ?
- Hai câu thực là cuộc sống trong cảnh làm vợ
lẻ : một cuộc sống hôn nhân không viên mãn Chén
rượu hương đưa, say lại tỉnh, Vầng trăng bóng xế, khuyết chưa tròn. Tú
Kình lấy Hồ Xuân Hương về làm lẽ, rất cưng chiều. Ông ta xây một cái nhà giữa
ao cho vợ lẽ ở, vừa trông coi ao cá vừa làm nơi dạy học. Cái nhà thủy tọa ấy
cũng trở thành nơi đàm đạo thơ phú của vợ chồng Tú Kình với đám nho sinh trong
vùng Hồ Xuân Hương chấp nhận cảnh làm lẽ vì lòng ngưỡng mộ tâm hồn yêu thơ ca
của chồng .Uống rượu ,thưởng trăng có lẽ nếp sinh hoạt quen thuộc của họ .
Hồ Xuân Hương trong phận lẽ mọn ,không
khỏi bị vợ cả và anh em nhà Tú Kình soi
mói, đàm tiếu, so bì. Bản thân người chồng dù
yêu vợ đến đâu cũng có lúc giao động Nỗi cô đơn bởi bao quanh chỉ là những bức tường
thành thiếu tình người ngăn chận . Con người cá tính , muốn bứt phá , quẫy đạp
Tú Kình hẳn đã xúc phạm vợ . Với Xuân
Hương, đó là một sự tổn thương ghê ghớm . Bà đã nhận ra chén rượu lắm men mà
không say, vầng trăng chưa bao giờ tròn,
tất cả đẩy bà vào nỗi cô đơn đến độ trơ trọi , cô lẽ
.Hai vế
đối nhau (say lại tỉnh , khuyết chưa tròn ) đối nhau về hình ảnh , từ ngữ,
nhưng bổ sung cho nhau mặt nội dung , một cuộc sống hôn nhân không viên mãn
. Thái độ thông thường của Hồ Xuân Hương
trước nghịch cảnh là gì ? “Xuyên ngang
mặt đất, rêu từng đám, đâm toạc chân mây, đá mấy hòn”. Chân mây, mặt đất là cụm từ chỉ không gian vây quanh chúng ta .Đó
còn là những ngăn cách vô hình giữa
người với người Thúy Kiều trước lầu Ngưng Bích thấm thía “ Buồn trông nội
cỏ dàu dàu, chân mây mặt đất một màu
xanh xanh” .Xuân Diệu khi viết bài Tứ tuyệt tương tư cũng ai oán “Lâu lắm em ơi, tháng
rưỡi rồi Sao nhiều xa cách thế,
em ơi! Sớm trông mặt đất thương
xanh núi; Chiều vọng chân mây nhớ tím trời” .
Nỗi cô đơn bởi bao quanh chỉ là những bức tường thành thiếu tình người ngăn chận . Con người cá tính , muốn bứt phá , quẫy đạp (
xuyên ngang, đâm toạc ) thì chỉ gặp những va vấp, những rêu và đá lớp lớp
, chồng chất ,lại càng cô đơn ..
3. Nhà thơ
làm gì ? Bà ngao ngán và than thở “ mảnh tình san sẻ tí con con” . Bà khóc cho thân phận mình, hờn giận, anh em
họ mạc nhà chồng. Những nỗi đau này có
lẽ là yếu tố để Hồ Xuân Hương viết Tự
Tình I.
Chung sống một thời gian, ,kết
quả của hôn sự này được cho là một bào thai
.Người chồng trước áp lực của nội bộ
giòng họ đã không hiểu Hồ Xuân
Hương viết thư trách cứ vợ và bỏ nhà ra đi. Nhà thơ bây giờ chỉ còn cách dứt áo, cắt dứt dây tơ với
Tổng Cóc Lần thứ hai , Hồ Xuân Hương
làm lẽ của Tú tài Phạm Viết Ngạn, bấy giờ tại nhiệm tri phủ Vĩnh Tường. Bé gái, kết quả mối tình
đầu không trọn đã mất . Lúc này bà viết
bài thơ “ Khóc Tổng Cóc
Chàng Cóc ơi!
Chàng Cóc ơi!
Thiếp bén duyên chàng có thế thôi.
Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé
Nghìn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi
Thiếp bén duyên chàng có thế thôi.
Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé
Nghìn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi
No comments:
Post a Comment