Bài 4
BÌNH LUẬN CHÍNH
LUẬN
CHIẾU CẦU HIỀN
( Ngô Thì Nhậm
)
Là một thể văn do vua dùng, để ban bố một
mệnh lệnh , Chiếu xuất hiện từ thời cổ đại Trung Quốc, ban đầu gọi là mệnh,sau
gọi là lệnh, đến nhà Tần gọi là chế. Chiếu có thể làm bằng văn vần, biền
ngẫu,văn xuôi .
Đối chiếu với văn xuôi hiện đại,ta có thể khai thác bài Chiếu cầu hiền dưới dạng
một bài văn Bình luận xã hội Đó là lối kết cấu hệ thống, lập luận chặt chẽ lý lẽ
thuyết phục , giọng văn kêu gọi ,đánh động vào lòng người.
Có thể cần tập trung mấy ý sau
1.Nêu
vấn đề ( từng nghe …vậy),cắt
nghĩa luận đề “là sao sáng, chầu vua,làm sứ giả cho vua”. Ngược lại, không xứng là
kẻ hiền tài
Tác giả đặt vấn đề
theo lối bác bỏ,nhằm tạo ấn tượng chú ý, đồng thời lòng tự trọng một nho sĩ bị đánh trúng ngay từ đầu :Người hiền tài là ai ?Ngược lại thì thế nào ? (không xứng là kẻ
hiền tài )
2.Nêu mặt đúng (trước đây..đời) (hiền tài nhà Lê Trịnh bất hợp tác với triều
đại Tây Sơn): khi thời thế suy vi,hiền tài lẩn tránh dưới nhiều hình thức .
Điều này đúng (theo hướng lập luận móc xích )
3.Nêu
mặt sai (nay..chăng) nhưng vua có tấm lòng cầu người hiền, bản thân vua
không thiếu đức độ, thời thế không đổ nát ,nên hiền tài lẩn tránh là sai (theo
hướng lập luận móc xích)
4.Mặt
dung hòa (kìa ..sao): Có hai đoạn
văn độc lập với nhau,chứa hai ý cơ bản
a.(kìa …sinh )(Đoạn diễn dich )
-luận cứ :
trời đất tối tăm thì cần người quân tử
-luận chứng và phân tích
:buổi đầu của triều Tây Sơn khiến
kỷ cương khiếm khuyết, biên cương chưa ổn, dân chưa lại sức, đức của vua chưa
thấm nhuần .
-tổng hợp: vua lo lắng việc tai họa xảy ra
b. (nghĩ …sao)( Đoạn móc xích )
- nhiều cột nhà, nhiều mưu lược mới dựng
nên nhà,nên nước (hình ảnh so sánh rất thuyết phục) ->mà mười nhà ắt có một
người mưu tài ->cả nước (hàng vạn
nhà)lại không có kẻ hiền tài nào sao ?(luận cứ
)
5.Hướng hành động: (Hiền tài nên làm gì
?)( đoạn song hành : Giữa hội gió mây,
những ai tài đức hãy ghi tên tại triều đình để hưởng phúc lành )
- Hãy dâng sớ tâu bày sự việc (việc đúng sẽ được dùng, được thăng
quan,việc chưa đúng thì gác qua,không bắt tội )
- Hãy tiến cử người tài giỏi ,tùy tài lục dụng
- Hãy tự cử ,không phải bán rao,mà do tài
năng bị che kín
TÓM TĂT : Trong một bài chiếu ngắn gọn,súc
tích ,lập luận chặt chẽ, lời lẽ thấu lý
đạt tình, Ngô Thì Nhậm thay vua Quang Trung thuyết phục nho sĩ Bắc Hà ra làm
việc với nhà Tây Sơn chỉ qua các ý chính :
1. Nêu luận đề : Hiền tài là sao sáng, chầu vua,làm sứ giả
cho vua
2. Giải
quyết luận đề :
+ khen ngợi hiền tài: khi thời thế suy vi,hiền tài lẩn tránh
dưới nhiều hình thức . Điều này đúng
+ chê rách hiền
tài :nhưng vua có tấm lòng cầu người hiền, bản thân vua không thiếu đức độ,
thời thế không đổ nát ,nên hiền tài lẩn tránh là sai
+dung hòa : :buổi đầu của triều Tây Sơn khiến kỷ cương khiếm khuyết, biên cương chưa
ổn, dân chưa lại sức, đức của vua chưa thấm nhuần . Vua lo lắng việc tai họa
xảy ra Nhiều cột nhà, nhiều mưu lược mới dựng nên nhà,nên nước
3 .Kết
thúc vấn đề :- Giữa hội gió mây, những ai tài đức hãy ghi tên tại triều
đình để hưởng phúc lành )
- Hãy dâng sớ tâu
bày sự việc (việc đúng sẽ được dùng,
được thăng quan,việc chưa đúng thì gác qua,không bắt tội )
- Hãy tiến cử người
tài giỏi ,tùy tài lục dụng
- Hãy tự cử ,không
phải bán rao,mà do tài năng bị che kín
Câu
hỏi : 1. Định nghĩa thể Chiếu. Kết cấu
bài Chiếu dưới hình thức một văn bản bình luận chính luận ra sao ?
3.
Phân tích 5 bước của bài Chiếu
cầu hiền .
No comments:
Post a Comment