Bài 7 NGHỊ LUẬN XÃ HỘI- GIẢI THÍCH

                            Bài 7

         NGHỊ LUẬN  XÃ HỘI- GIẢI THÍCH

BÀI TỰA SÁCH TRÍCH DIỄM THI TẬP

 (       Hoàng Đức Lương )

   Tựa là thành phần ngoài nội dung văn bản tác phẩm,được trình bày ở vị trí  trước cuốn sách .Đây cũng là hình thức giới thiệu, phê bình tác phẩm .

       Tựa có khi do chính tác giả viết , có khi là của người công bố văn bản, hoặc của các nhà nghiên cứu phê bình khác .

        Tựa đặt đầu tập thơ “Trích diễm thi tập”, do Hoàng Đức Lương (? - ?) sưu tập và biên soạn, là bộ hợp tuyển thơ văn có tiếng trong lịch sử văn học Việt Nam . ^Đây là bộ thi tuyển thứ ba, sau các bộ Việt âm thi tập của Phan Phu Tiên, Cổ kim thi gia tinh tuyển của Dương Đức Nhan, và trước bộ Toàn Việt thi lục của Lê Quý Đôn.

Theo Lê Quý Đôn(1726-1784), bộ hợp tuyển này gồm 15 quyển, tuyển chọn thơ của các nhà thơ có tiếng đờiTrần (từ Nguyễn Trung Ngạn) đến đầu đời Lê (đến Đàm Văn Lễ, cuối sách có phụ thêm một số bài thơ của người soạn là Hoàng  Đức Lương); nhưng đến thời ông chỉ "còn lại chưa đầy một nửa". Sau thế kỷ 18, phần còn lại đó cũng bị thất lạc một thời gian dài, mãi gần đây mới tìm lại được.

Văn bản mới tìm ra này gồm 6 quyển, có nguyên vẹn bài Tựa của soạn giả viết vào năm Hồng Đức thứ 28 (1497). Dụng ý làm ra bộ Trích diễm thi tập đã được Hoàng Đức Lương nói rõ trong bài Tựa của ông. Đó là biểu hiện của tấm lòng trân trọng đối với di sản tinh thần của quá khứ, là một việc làm cụ thể nhằm bổ cứu cho tình trạng mất mát đáng tiếc trong lịch sử văn học Việt Nam trước thế kỷ 15; và đó cũng chính là ý thức muốn góp phần vào việc xây đắp truyền thống văn hóa văn nghệ lâu đời của dân tộc Việt, nhằm nâng cao thêm uy tín và địa vị tự chủ của nước nhà 

   Để đọc hiểu cụ thể văn bản này, ta hãy đặt nó vào khung thể loại “Nghị luận giải thích ”. Vì sao ?    Nội dung tập trung lý giải nguyên nhân hình thành tập sách , qua  cách kết cấu có hệ thống , lập luận chặt chẽ, lý lẽ thuyết phục , giọng văn cảm xúc chứa khát vọng kêu gọi thiết tha

INÊU VẤN ĐỀ : ( Đức Lương này… lắm sao):

  Đưa ra luận đề :  Vì sao quyển Trích Diễm Thi Tập ra  đời .Tác giả học thơ để đỗ đạt,lập công danh , cần sách vở người xưa(thời Lý Trần), vì nước nhà thiếu sách căn bản , phải chọn thơ Đường,.Đoạn lập luận dạng móc xích ( Đức Lương học làm thơ, thơ Lý Trần không thể khảo cứu ->không thể khảo cứu nên đổ lỗi cho  quân tử Lý Trần ->Lý Trần là nhà nước văn hiến, mà phải  để con cháu học thơ Đường-> học  thơ Đường nên thương xót lắm  ( luận đề )

    . 2 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ( thơ văn…tan tành ), ta xác định được bước nghị luận giải thích :  Tại sao nước nhà thiếu sách căn bản phải chọn thơ Đường ?  có năm luận cứ

-      Luận cứ 1 : chỉ thi nhân là có thể xem ( biết được sắc, ăn biết được vị ngon ) mà biết thơ hay . Đoạn quy nạp, đi từ những luận chứng để rút ra luận cứ. Không có câu tổng hợp

-       Luận cứ 2: không ai quan tâm đến thơ . Đoạn quy nạp, đi từ những luận chứng có phân tích  để rút ra luận cứ. Không có câu tổng hợp.

-      Luận cứ 3 :công  việc sưu tầm nặng nề, người sưu tầm kém năng lực .Đoạn quy nạp, đi từ những luận chứng để rút ra luận cứ. Không có câu tổng hợp.

-      Luận cứ 4:nếu chưa được lệnh vua, không ai dám khắc ván lưu hành . Đoạn quy nạp, đi từ những luận chứng có phân tích  để rút ra luận cứ. Không có câu tổng hợp.

-      Luận cứ 5: mấy triều đại khiến tan nát, binh lửa nên tan tành . Đoạn song hành, có hai luận cứ, không có luận chứng và tổng hợp .

 3 KẾT THÚC VẤN ĐỀ  ( rất phù hợp với tinh thần của một bài nghị luận giải thích  đơn giản ) Tác giả  phải làm gì ?

-      Tác giả tìm quanh hỏi khắp

-      Tác giả thu góp tác phẩm  của quan lại đương chức

-      Đưa thêm những bài của chính tác giả

*Nắm được các thao tác lập luận đơn giản nhất như thế này trong phương thức nghị luận, học sinh sẽ có nhiều thuận lợi trong quá trình vận dụng cho phân môn Tập làm văn ,là một trong những  mục đích của việc học Ngữ Văn .

   DÀN Ý

1 .  Phải học  thơ Đường  để thi cử  nên thương xót lắm  thơ nước nhà .

  2 . Tại sao nước nhà thiếu sách căn bản phải chọn thơ Đường ?  (chỉ thi nhân là có thể xem  thơ , không ai quan tâm đến thơ, công  việc sưu tầm nặng nề, người sưu tầm kém năng lực, nếu chưa được lệnh vua, không ai dám khắc ván lưu hành, qua  nhiều triều đại khiến tan nát, binh lửa nên tan tành)

3. Tác giả  phải làm gì ? Sưu tầm, bổ sung thêm bằng tác phẩm của thi nhân thời Trần

  Câu hỏi

1.      Định nghĩa thể Tựa.

2.       Kết cấu bài Tựa ( đã học ) với thể loại nghị luân – giải thích ?

3.      Phân tích ba bước của văn bản ?

                            

    (Dalat 25.4.2014)