Monday, September 30, 2024

HÀ NỘI ƠI !

 




Hướng về Thủ đô thân yêu  ngày  10.10.

      Lão Tăng nhà tôi,- gọi như vậy bởi   hồi   vừa  quen,  chúng tôi  nhận thấy  ông này  và một  người bạn    quê gốc Quảng Nam, có  thói  quen là  bao nhiêu  từ     vần  “ân” thì chuyển thành “ ăng”. Hai ông này  nghiên cứu và áp dụng  phương pháp  Tân dưỡng sinh của  người  Nhật, bữa cơm có nhiều rau,  cá,ít thịt,   và  dứt khoát  không  thể thiếu  món   mè  rang giã  nhỏ . Bây giờ vẫn vậy. Nhưng phát âm thì thế mà hát  thì   đâu ra đó . Bà Bê bảo hồi   bà ấy học tiếng Anh,   khi mới vào lớp đầu cấp hai,   nhiều cô  bé con  thụt lưỡi lại vì    buộc phải đọc to  những    âm điệu quá xa lạ.  Cô giáo   lo lắng :

- Hồi học   lớp dưới các trò có  hay hát không ?

 Ồ có  chứ .Nhiều cái mồm xinh xinh nhao nhao đồng thanh . Cô bèn bảo : mình hát làm sao thì học tiếng Anh này cũng thế. Tức là   phải ép  theo   các từ theo  giọng     của  người ta  , tức là    , cô đưa thí dụ,  phải chuyển là …Thế là các  cô  bé này   cảm  thấy   cái thứ tiếng   kỳ cục kia  có  rất  nhiều điều thú vị.   

  Khi tôi khoe rằng  nhà tôi có một “  danh ca”,tức là một ca sĩ  tiếng tăm,bà  Bê  ngạc nhiên lắm .Làm sao mà   không ngỡ ngàng,vì  bà này chỉ được nghe các vị ấy   nghêu ngao vài câu   để pha trò mà thôi.Hát hay  có nhiều yếu tố, chất giọng, nắm  vững kỹ thuật và cả cảm xúc nữa, theo tôi là thế. Tôi mới chợt  nhìn lại mình .  Hồi đi học  Cao Đẳng sư phạm,   cái biệt danh “ Đu đủ “  nảy mầm và theo tôi đến bây giờ, vì tôi  phát âm hai từ này  nghe như một. Khi  lớp tôi chung với  bọn  Ngữ Văn của bà Bê,-  bởi hai cô giáo   chủ nhiệm đều là  người cùng quê,con gái Hà Nội  lấy chồng  người miền Nam, sau  ngày thống nhất thì  theo chồng  vào thành phố Hồ Chí Minh,lập  nghiệp - cùng  hợp xướngmấy bài, trong  đó có bài   “Hà  Nội niềm tin và hy vọng  “ ,trong  buổi  lễ tốt  nghiệp, bọn    lớp tôi   hễ thấy tôi chen vào là kế  bên  ,hoặc hát rống to lên,hoặc là  nhường cho tôi, vì   nghĩ tôi bê theo duy nhất   một  nốt nhạc vào toàn bài hát, thì  sẽ làm hỏng đội  hình . Nhưng tôi thấy có   đứa  hơi sững sờ, cố  hát  nhỏ như để  nghe ngóng !  Tôi không bận tâm. Vì sợ chúng  bạn cùng lớp “ kỳ thị “ nên tôi   xin    tên nhạc  trưởng,học  lớp Văn,    cho tôi  được đứng  kế bên bà Bê.Lúc ra  về,  nhà xe rộng mênh mông,   còn lác đác vài chiếc xe đạp   dựng  khắp các  ngõ  ngách,  trời chạng vạng,   nghĩ là chỉ có  bà bạn và  mình  ,tôi hứng chí ngân nga  mấy  câu “   Đường lộng gió thênh thang năm Cửa Ô, nghe tiếng cười  không quên niềm  thương đau  .” thì   nghe sau lưng có  mấy tiếng vỗ tay rất giòn. Toàn là bọn lớp tôi.  Hôm sau tập trung để  ôn  hát ,chúng nó ( hẳn nghe mấy khán giả hôm  qua bàn tán )    xuýt xoa : mày  hát hay mà sao mày nói thì  nghe … ngộ  vậy ?Tôi lại trở về cái  giọng muôn thuở, nghĩa là chỉ một thanh ngang :   ô, tao biet đâu ! Có đứa le lưỡi :   mai mốt ông nào  để ý mày phải rủ mày coi  đại nhạc hội,  hay đi    học hát  ,thì mới hiểu mày muốn nói gì .

Ra  về, bà Bê lúc này đã xin qua  chỗ tôi trọ  để tối tối  đi    dạy  xoá nạn mù chữ bên vùng chợ  Đa- kao, cùng  thong dong đạp xe sánh đôi,   bảo :

- Hôm nay bồ  hát hay lắm, nghe rất   cảm  xúc  , rất tha thiết .

 Tôi  thành thật :

- Vì  bỗng dưng  tớ thấy  yêu thương và tự hào về  quê tớ.  Hồi  đó tớ   thấy bình thường,giờ  đi xa mới thấm  thía   về  những năm tháng chiến tranh,nói   bồ hẳn không hình dung được hết đâu,   trong bao  nỗi đau vì  nhà cửa   đổ nát, người chết,  khói bom khét lẹt, mà  người ta  vẫn đường hoàng sống, vẫn vui cười  mà   tự tin đi tới.

 Rồi  nước mắt bỗng ứa ra, khiến tôi phải dừng xe lại bên đường,lục tìm  khăn lau . Không ngờ bạn tôi cũng tuôn lệ.  Cô  bạn phương xa  thì thầm khi hai đứa lại    nhẹ nhàng đạp xe đi trong  ánh hoàng hôn rơi dần trên  phố :

- Tớ    chú tâm về Hà Nội khi nơi này bị dội  bom dịp Giáng  Sinh năm..hình như là   1972. Hồi đó nhà tớ có chiếc radio  ,    mọi khi   cả nhà chỉ   túm tụm để  nghe cải lương hay kịch, hay ca nhạc mỗi tối, chứ  ban ngày  thì  để ở  buồng bố tớ, nhưng  dạo  ấy ông lại   cho gác lên kệ chỗ bàn ăn cơm, nghe tin tức .   Đài  phát từ   Saigon này,nhưng  báo tin là  người ngoài quê  bồ    cảnh giác  người Mỹ dội bom, có  nguy cơ làm vỡ đê.

 Tôi nhớ ra những ngày  cuối năm  dương lịch  1972  ấy, hay là năm nào, tôi luôn mơ hồ về thời gian  những năm tháng ấy, nhưng tôi nhớ   bố tôi kéo tôi ra Hà Nội học , vì ở  trong  quê với bà ngoại, tôi  thường xuyên trốn học đi chơi một mình . Ở nhà   bố tôi,   mẹ Thu cùng các cô    làm ở viện Nông Nghiệp,  sống  trong khu tập thể  cách bờ sông Hồng độ cây số, hầu như  không mấy khi ở nhà .  Ngoài giờ lên cơ quan,họ lại ra đây, xúc đất, đẩy  xe,   đắp to bờ đê.Nơi đây ngày đêm hối hả  như một công trường . Có  người từ mặt trận về tạt qua nhà,   nhét vội lá thư nơi cửa rồi đi. Có cô gái vừa tốt  nghiệp đại học,  nhận quyết định     lên vùng cao,   vác ba lô   qua phố, đi tìm mẹ đang xe đất ngoài đê,  thì anh lính kia  ngồi trên xe thoáng trông thấy.Họ ở   trong  một khu tập thể,từ bé  vẫn đùa  nghịch, học  hành bên nhau . Sau này tôi đọc một truyện ngắn có  mô tả chi tiết này, lấy bối cảnh này, tôi cứ chảy nước mắt..

 Hồi  đi lấy chồng,   bọn tôi có  về   vùng Hoà Vang - Quảng Nam  để   làm lễ cưới, sau đó quay lại Dalat. Ông Nam rất muốn đưa tôi ra Hà Nội,  nhưng đâu còn ai. Mãi năm ngoái chúng tôi mới về  thăm quê cũ của tôi,nơi mỗi khi  nghĩ về ,tôi không sao  nguôi cảm xúc “ nghe tiếng cười không  quên niềm thương đau “. Nỗi đau của riêng tôi, một đứa  bé    luôn cảm thấy lạc lõng  hoà trong nỗi đau của quê  hương thời khói lửa . Nhưng  nỗi  buồn này khiến tôi thấy mình  vững tin và  mạnh mẽ  hơn .

 Có lúc tôi hỏi ông xã tôi :

- Hồi trước có khi nào anh nghe nói về Hà Nội không?

- Có chứ . Một vùng nhiều cây xanh và hồ nước, có nét giống Dalat bây giờ .

 Ông kể có   một  buổi tối ở  khu lưu xá ( cách gọi   ký túc xá bây giờ )  bọn ông ấy   lần mò một chương trình đài Hà Nội.Một   nhà báo  người Anh nói tiếng Việt giọng Hà Nội    bảo rằng bà  mới đến nơi này, rằng không khí  bom dạn dừng lại nơi đâu, chứ bà  vẫn đi dạo quanh hồ,  nghe  dân ca  và sáng dậy   ăn một món ăn Hà Nội rất ngon, hình như là bánh cuốn . Ông bảo đọc  các truyện ngắn, tiểu thuyết của các nhà  văn Tự Lực  Văn  đoàn, thấy  người ta     viết rất  nhiều về Hà Nội. Hồi đó ông ấn tượng về một loài hoa,  mà sau  ngày hai miền thống nhất, dù gặp  người Hà Nội  vào Nam cùng làm việc,  nhưng họ  có vẻ ngơ ngác khi ông nhắc về hoa thuỷ tiên.  Nhà văn Vũ Bằng  mô tả  tỉ mỉ  trong tuỳ bút “ Thương nhớ mười hai “. Là  người miền Trung, nơi hoa chỉ có vài chủng loại, hoa  vạn thọ,mào  gà, mười giờ… nên khi  nghe tả về  hoa thuỷ tiên dịp Tết ở vùng giá  rét, ông bỗng tò mò . Hồi đó ông có   tìm lên vùng cao nguyên  Lâm Viên này,  nhưng   người dân  nơi đây không  hề   biết  đến tên,nói chi là   củ hoa, cánh hoa..Hoa  bắt  nguồn này chổi từ củ, mà phải gọt tỉa,rồi ngâm trong nước . Ông bỗng mơ ước,  có dịp  đi ra Bắc… Bởi rồi chiến tranh mãi  cũng kết thúc, khi  hiệp định Paris   vừa ký xong.

  Do  công việc nên ít khi ông Nam có dịp hát . Giữa hai ông  già  cùng kinh doanh một quán cà phê nho nhỏ,  tôi    không mấy  khi  ở đó, hát chỉ tổ làm   các cụ  kêu ồn ào,ông bảo vậy. Nhưng có một  hôm   cả nhà cùng đi dự đám cưới con chú Q,    những khách hàng     nài  nỉ “ chú Nam hát  lên hát đi “ Tôi đùa, chắc là bài “ năm anh em trên xe tăng” . Nào ngờ ông    xăng xái bước lên, đến bên nhạc công  nói   nhỏ,  rồi ung dung cầm mic , đưa lên môi.

 Hàng cây xanh bao mùa lá đổ,gió sông Hồng  rì rào sóng vỗ.Mùa thu đi qua từng phố nhỏ,ôi Hồ Gươm như một bài thơ ..

  Cả  sảnh cưới  ồn ào,  chen chúc bỗng như rộng ra và lặng đi . Trước đó đã có  nhiều nam thanh nữ tú  lên nhảy rầm rập   những bài có tiết tấu  rộn ràng,  sôi nổi Cuộc đời vẫn đẹp sao, tình yêu vẫn đẹp sao.. bây giờ  nhiều nốt trắng, nhịp chậm rãi,  cứ lướt qua. Tôi có cảm giác  như mình đang   thả  bước trên con đường nhiều cây xanh toả bóng một ngày  cuối thu mát dịu ,nghe gió lùa mơn man dưới  gót hồng, nghe  tóc bay nhè nhẹ, thấy tự hào,tin yêu và  thương mến quá   Hà Nội   của tôi .. Hà Nội ơi có tự bao giờ,bốn ngàn năm chói chang rực rỡ..

Tôi lại thấy khung cảnh một   đôi nam nữ bịn rịn chia tay, mắt lưu luyến  chờ ngày hội ngộ .. Một chàng trai là chiến sĩ  biên phòng,một cô gái lên đường đi xa, vẫn thuỷ chung với cả tấm lòng,Hà Nội ơi,một trái tim hồng .. Khi ca sĩ  đã cúi  chào và thong thả bước khỏi sân khấu, một  khoảng lặng  kéo dài, tưởng như nghe rõ bước chân anh ta đi, rồi hơi thở của hằng mấy trăm thực khách.Mãi sau đó,  người người mới bừng tỉnh và rồi tiếng  vỗ  tay rào rào vang  lên.

  Ra  về,chúng tôi ghé thăm cháu gái một bà bạn cùng quê  cũ ông Nam   đang bị ốm, trọ nơi khu phố nhà bà Bê. Thật bất ngờ nơi cô gái trọ  là toà nhà ba bốn tầng nằm ngay trước, hay là sau nhỉ,vườn chuối nhà bà này .Đứng ở trên cao nhìn xuống mới thấy  khu vườn  thật rộng.Chỉ có điều rất  bí, vì bốn bên đều bị vây quanh,  nhà trước , nhà sau, nhà hai bên.Lối ra duy nhất là    một ngách ven con đường chung dẫn từ   cổng  nhà có con số dễ nhớ, mà   chủ nhân xưa chỉ lưu mãi    cặp  41 Ấp Nghệ Tĩnh . Trông từ trên cao  ,  những thân chuối  xúm xít tựa vào nhau, ngọn vươn lên vút bầu trời. Lá bị tước vì gió bão vừa rồi,cỏ dại mọc um tùm  vây quanh.   Nhìn cây thì tìm quả . Có mấy  buồng nom trái đã  già .Từ khi  người em  phá dỡ  khu  chuồng trại, chuyển sang  dựng nhà trọ để có thêm thu nhập,   có hai chủ đất đến mua,  và họ chỉ thỉnh thoảng mới ghé  xem chừng,   có lẽ thấy nó bị bỏ hoang, rồi sau đó có  người trồng sả, trồng bắp, nay thì trồng chuối. Trồng    sả và bắp là do ông Linh mục Minh Tiến chỉ, còn trồng chuối khi  đã bị  bệnh, với một niềm tin tâm linh rằng  chuối lớn thì mình khoẻ .  Có nhiều  buồng chuối chín  đã  thu hoạch rồi, giống từ một bụi  đầu tiên, hình như  bên hàng xóm   đem ở đâu đến, rồi  vất  qua, bụi chuối cứ thế mà lớn . Tôi bỗng thấy cỏ xung quang cháy khô, như có  người  vừa phun thuốc  diệt. Chợt ân hận vì khuyên bà bạn đừng nên chăm nó nữa .Nơi đây có  người vẫn đến, mà  sao lại không chăm, ông  Nam ngạc nhiên. Bỏ công trồng biết bao  năm, nay sao lại bỏ . Quả không   dùng,thì  biếu  người khác . Và tôi thấy bàng hoàng,c ó lẽ cây  biết chúng tôi  từ biệt nên lá bỗng  bị tước như   sâu cắn  tận  cuống giữa . Chúng nó buồn đấy. Tôi   bấm điện thoại gọi cho bà  bạn vườn chuối. Ừ thì  bên kia họ thấy cỏ lấn ra khu nhà họ nên họ dọn,chứ chuối thì vẫn tớ chăm chứ. Mà có   giao hẳn họ cũng không nhận đâu,mình đã bảo có  nhiều vong linh người thân  của mình nương náu ở đó, họ  cũng e dè .  Ông Nam lắng nghe bọn tôi   trò chuyện  có vẻ yên tâm.   Cây có linh hồn đấy, chủ đâu nó biết cả .  

  Chúng tôi đang đứng nhìn qua mái nhà bà Bê tìm mấy luống  cây ngót vừa trồng. Cây   khoẻ hơn đợt trước, giá vẫn vậy.Bà kia vẫn đáp,mắt ngóng lên chỗ tôi. Tôi   dặn: Mai mốt tớ  sẽ đem phân qua nhé . Hôm nay đi ăn cưới nên chỉ ghé chơi thôi, mà  không thể ghé nhà .

 Bà Bê bỗng cười :

- Thì cứ ghé,   còn  bà ấy có  theo dõi, cứ xem như bả gác giang, thì phải   đề phòng kẻ ra  người vào .

 Rồi bà này thêm:

-Hãy tập  nghĩ tốt về họ.Họ cũng có nỗi khổ của họ .

 Ông Nam vẫn trầm ngâm nhìn ngắm  khu vườn, hẳn ông mơ hồ như đang gặp mấy bóng  người dạo chơi đâu đó.Tôi thì  thào qua điện thoại:

-Cho  dù tớ biết họ   còn giận tớ, nhưng tớ chỉ làm vì  công lý mà thôi.Nếu họ hiểu,thì họ  sẽ  thôi oán tớ. Chứ tớ luôn cố  nhìn ra mặt tích cực của họ từ lâu rồi mà . Với lại,bây giờ cả chuối và  ngót thì các cô Kê và Mười -Tư bỏ tiền thuê rồi .  Ngoài số tiền  mua  giống và phân, còn có cả  một lạng yến   họ gửi biếu bà  bạn ốm  vừa khỏi đang  ăn trả bữa . Yến đấy là  tiền đặt cọc rau ngót và chuối đó. Có một túi   để biếu bà chủ, mai mốt tớ sẽ mang qua,  như cũng muốn nhắn :  xin hàng xóm đừng phá , hãy để cô ấy yên .    

Này,tớ nhớ một câu của Nam Cao   viết về  Chí Phèo :   Những  người yếu  đuối vẫn hay hiền lành.Muốn ác, phải là kẻ mạnh. Hắn đâu còn mạnh nữa . Và có lúc hắn ngẫm mình  mà lo..

 Bà chủ nhà tung hoành một thời, nay thấm mệt,như kẻ lao vào tường,đầu u  rồi. Nay  sẽ “ngẫm mình  mà lo….”.

    Xe chuồi theo con dốc bên hiên nhà bà bạn để ra lối  Nguyễn Công Trứ,  về khu nhà tôi. Trong  ngôi nhà hàng tiệc cưới  vẫn còn  có người ra vào. Tôi nghe như vắng bên tai   câu hát  Hà  Nội ơi có tự bao giờ .. ,  nhưng tôi ngâm nga một câu của tôi : Hà  Nội có Hồ Gươm, nước xanh tựa pha mực,..Bất ngờ   có giọng hoà  theo của  người   ngồi phía trước :

 bên hồ ngọn Tháp  Bút,viết thơ lên trời cao . ( thơ Trần Đăng Khoa)

                                Thu  Giang .

 

No comments:

Post a Comment