Hai cây đinh và bốn cây đèn .
Như thường lệ, cứ trưa thứ bảy, sau tiết học cuối là tôi phóng xe đạp xuống trường cô bạn, cách thị trấn nơi tôi làm việc độ bảy cây số.
Bao giờ tôi đến nơi,sân trường luôn vắng lặng. Học sinh đã kéo về hết, các thầy cô trong nhà tập thể cũng đã kịp đón những chuyến xe đò xuôi phố thị, tranh thủ những giờ khắc hiếm hoi của ngày cuối tuần.
Nhưng hôm nay, khi dừng xe tại con dốc dẫn lên trường nằm trên đỉnh đồi,
tôi bắt gặp cô bạn đứng ở đây, tay bê chiếc rổ có mấy quả mướp và chiếc lọ chao đựng dầu ăn, cô nàng hẳn vừa đi chợ về - chợ chỉ là một vài hàng quán lèo tèo ,bán mớ cá khô,bìa đậu mớ rau,nhiều nhất là chuối đặc sản cây nhà lá vườn. Bọn học sinh mười mấy đứa đứng vây quanh. Câu chuyện họ trao đổi là buổi chiếu phim lưu động của huyện sẽ có mặt ở xã tối nay. Tôi thường ghé xã mỗi cuối tuần nên có nhiều lần được xem những buổi phim ngoài trời như thế, có năm họ chọn bãi đá bóng của xã,nằm ven quốc lộ,có năm chọn khuôn viên nhà trường,vì ngôi trường xã có khoảng sân, rồi vườn , bao quanh sân, rất rộng. Địa điểm tối nay sẽ là sân trường. Chà, thế là chúng tôi không còn sự yên tĩnh để tập trung soạn giáo án, nhưng bù lại, cứ bắc ghế ra hiên nhà tập thể là được tận hưởng toàn buổi chiếu phim .Đa số là phim tài liệu,đôi khi cũng có phim truyện Việt Nam.Một học sinh sung sướng :
-Phim nước ngoài nghe cô,hay lắm !
- Mà phim gì ?
- A,dạ là …
Chú bé học trò thấp lũn cũn,đeo chiếc khăn quàng đỏ mới tinh,đôi mắt tròn đen lay láy, kéo tay một đứa khác lại có dáng to khoẻ,khuôn mặt đường nét hiện rõ thiếu niên mười ba mười bốn rồi.Do chiến tranh nên rất nhiều học sinh làm khai sinh mới, nhỏ đi bốn năm tuổi là chuyện bình thường . Bất chợt tôi nhớ đến câu chuyện kể về tình bạn của một chú voi và chú chó con. Ở đoàn xiếc,chúng khá thân thiết với nhau.Rồi do có một biến cố xảy ra, họ phải chia xa. Chú voi đến nơi mới ,bỏ ăn,khiến chủ đoàn xiếc rất lo lắng.Một hôm ông này có thuê một thiếu niên dọn cỏ vườn, anh chàng này dẫn theo con chó con của nhà mình.Chú này đột nhập vào chuồng voi rất tình cờ. Anh bạn voi lại thấy vui lên,thèm ăn …
- A,nhớ ra rồi,phim …Hai cây đinh với ..
Người bạn tôi nhíu mày .Nghe cái tên có cái gì đó quen quen, mà là lạ. Học sinh “con voi”bất chợt nhìn xuống “ cún con” đang đứng như rúc vào nách, còn tay kia bíu chắt lấy tay bạn, giọng trêu đùa :
- Hai cô ơi, phim Đinh một tấc với cây đèn dầu.!
“Cún con “ có cái tên dễ nhớ, trầm bổng,Đinh Ngọc Nhã. Cùng độ tuổi mười hai ,chú bé này không ở trong diện “ làm lại khai sinh” nhưng Nhã nhỏ nhắn,trắng trẻo,hiền lành,như trẻ cấp một, thế là bạn bè gán cho danh hiệu này. Đinh đóng gỗ thì có đinh mười là đinh dài bằng ngón tay trò, đóng cột nhà,cũng gọi là “ đinh một tấc”. Nhưng dáng người mà “ một tấc”thì như mọi người vẫn trêu một đồng nghiệp của tôi ở trường thị trấn, một hiệu phó, vóc người thấp nhỏ, sông có khúc, người cũng có … một khúc . Tôi cùng ba năm ở nhà chú Toàn tại TP Hồ Chí Minh dạo sau 1975, ngôi nhà mà theo tôi có nhiều sách nhất sau những nơi tôi tìm đến, đọc rất nhiều tiểu thuyết tây tàu mán mường, tức là hằm bà lằng, thì nhan đề có liên quan đến ..hai cây đinh và cây đèn thì chỉ có .. truyện Alađanh và cây đèn thần.Hồi đó, ngay sau ba mươi tháng tư vài tháng,hai anh em bố tôi và chú Toàn nối được dây liên lạc, biết chú sẽ phải đi học cải tạo-chú là kỹ sư, làm việc trong phi trường Tân Sơn Nhất - thím lại sắp sanh, nhà chú thím xưa nay luôn có một hai người giúp việc,nay tôi nhận sứ mệnh này, vì tôi cũng đang rỗi,chờ thi đại học. Em bé nhỏ ban ngày ngủ li bì,thôi thì chị Giang tha hồ lục lọi kho tiểu thuyết của bà thím, nào là truyện của bà Tùng Long, cô Thuỵ Vũ, cô Quỳnh Dao ( người Đài Loan ).. và bộ Ngàn lẻ một đêm.Ở ngoài Bắc tôi cũng có đọc, nhưng không được đầy đủ như ở đây.
Hai cô giáo trẻ phì cười, còn đám học trò thích thú ,hân hoan chờ đợi.
Ngày ấy-bây giờ, đã gần hơn bốn chục năm. Tôi có bận thường về thành phố để chăm nom Bọ tôi và ông xã ốm nằm bệnh viện. Bà bạn năm nào cũng phải về đây trị bệnh. Chị bạn mấy năm ròng cho tôi chung buồng trong khu cơ quan Phòng Giáo dục Huyện cũng nhận việc chăm người em ốm kéo dài Tuổi trẻ cùng làm việc, già thì đi với bệnh, bệnh mình, bệnh người thân. Chúng tôi chở nhau đi trên hai chiếc xe máy, hoà nhanh vào dòng người cuồn cuộn,hối hả . Bỗng qua một quán nước, chị bạn Phòng Giáo dục với vẻ hoảng sợ gọi tôi và bà bạn:
- Hình như có… ai đó.. đuổi theo tụi mình !
Đuổi theo ba bà già, túi xách có chút tiền,còn hai chiếc xe, đều là xe mượn, thì khá mới ? Không có gì nghi ngờ nữa . Bốn gã theo sau, bốn xe, người nào người nấy đều đã ở tuổi trung niên, tóc tai bờm xờm, mặt mũi sương gió, bặm trợn.Chị Phòng Giáo dục tính toán rất nhanh, hẳn ở phố và không ít chứng kiến những “ ca” như thế này :
- Tụi mình phóng đến chỗ có mấy chú Công An thì tấp vô nghe !
Cả ba cùng tấp vào,thì bốn người đuổi theo cũng… tấp theo luôn ! Hai bên mở to mắt nhìn nhau. Các bà vẫn cuống cuồng sợ hãi, còn các ông thì cười xoà :
- Trời ơi ! Mấy cô ngó vậy mà phóng xe chạy dữ, tụi em đuổi theo muốn khùng !
Mấy cô, tụi em ! Mỗi cô có mấy chục năm bén duyên với nghề được gọi là “ cô” đưa biết bao nhiêu đám khách trẻ qua sông, có biết các vị này đến từ tỉnh thành nào, trường lớp nào !
- Cô ơi, em là “Đinh một tấc”, bữa ghé trường coi phim “Hai cây đinh và bốn cây đèn”.!
Trời, Đinh một tấc hôm nay đây ! Anh ta cao đến hơn mét bảy,người to khoẻ, da đỏ hồng .Bác sĩ bệnh viện tỉnh . Đều ở dưới đó hết, bữa nay nghỉ lễ về phố vi vu, không cho vợ con bám theo,vì biết sẽ gặp các cô mà . Ba bà giáo chạnh lòng: mình không nhận ra họ mà còn ..bỏ chạy ! Đám học trò năm cứ đứng cười khoái chí. Đời thuở nào mà có cuộc hội ngộ kỳ quặc như hôm nay . Trao đổi số điện thoại, địa chỉ nhà, nhưng rồi cất đấy ! Cuộc sống cứ cuốn mọi người trôi về phía trước. Ngày nào chúng tôi đến miền đất ấy, đến để mà đi, như lối ví von câu chữ, thì bây giờ cũng vậy, gặp để mà chia tay. Ngay cả chị bạn ở Phòng Giáo dục cũng vậy,chị bảo có lên Dalat mấy lần,cũng có ra chỗ Vườn hoa, mà ..Tôi cũng kể lể rằng về Saigon nhiều chuyến lắm, vì các con ông chú trở lại đây, có năm chú Toàn mất, họ về tổ chức lễ cúng khá linh đình, tôi nán lại nhà chú cả tuần… Bà bạn kể,nói chi xa, ba chị em nhà tớ , có a lô ( điện thoại ) hoặc nhà cách nhau chỉ vài bước chân,mà có khi hằng tháng không gặp nhau.Vì hễ ngồi kẻ hỏi người đáp,kẻ nói người nghe và cuối cùng là … Rồi một người đùng đùng bỏ vào nhà, người kia sượng sùng ra về . Có một năm chị em sát cánh bên nhau tương đối lâu, nửa tháng, là bởi cùng về thăm quê cha đất tổ . Chị cả từ chối vì chị cùng cậu út đã ra quê từ năm năm trước.Họ đi theo mấy chị em khác, lịch trình do “ ban tổ chức “ đưa ra nên phải phục tùng .
- Có một nơi tớ ân hận là chưa ghé được. Đó là Bara ( đập nước ) Đô Lương. Hồi mẹ còn sống, bà nhắc hoài,nhắc đến độ tớ nêu quyết tâm: hễ về quê là phải đến thăm nơi này .
Tôi chợt thấy tiếc. Bởi có lần,thuở còn là học trò, bố tôi đã rủ bọn tôi đến đây trong một chuyến công tác của ông, nhưng chúng tôi từ chối. Có gì hay ho khi đứng trước một đập nước vô hồn. Cho thù ông bố mê nước và lúa cố gắng thuyết minh: do hoàng thân Xuphanuvong của Lào dựng đó. Trong Phan Thiết thì có Tháp nước. Tôi nhớ mài mại như vậy. Nhưng Đập Đô Lương là ký ức một thời của người mẹ thân yêu, một bà lão theo chồng xa quê ở tuổi hai mươi,sau nửa cuộc đời mới quay lại, hối hả đi thăm người thân hai bên họ ngoại rồi lại vội vã vào cao nguyên,vì nào con cháu,nhà cửa, vườn tược, heo gà.. đang chờ ! Ông xã tôi thì nuôi giấc mơ đi thăm một công trình thuỷ điện ở Trung Quốc, mà ông tình cờ đọc được qua internet : kênh đào Đô Giang Yển .Tôi trề môi: Trời,người ta đi thăm Vạn Lý trường thành, đi Tử Cấm thành,hay là Cửu trại câu,chứ nơi kênh đào thì có gì mà coi. Xứ mình bao nhiêu là kênh, cứ xuống miền tây là gặp … Ông xã tôi cười : có ít người tìm mới thấy độc . Như bà đó, bao nhiêu người gặp bà, mà có mỗi tôi..tìm bà ! Nhưng câu này khiến tôi bừng tỉnh : Di sản thế giới được Unesco công nhận đó nghe bà !
Một kênh nước trên sông,mà là một Di sản thế giới! Đây là lần đầu tiên tôi nghe nói, không ngờ bà bạn lại đang bỏ công tìm hiểu. Bà kể có lần tìm mấy bài tập Yoga, bà mở ra một trang có cái tết rất gần gũi “ Lều tranh”. Tác giả giới thiệu thêm hàng loạt những công trình nổi tiếng trên khắp thế giới, thiên tạo hay nhân tạo, là làng mạc, phố xá, dinh thự, cầu cống, đến hang động, đập nước,rồi kênh đào. Thuở đi học, có môn tiếng Pháp,biết chút đỉnh về kênh đào Midi.Tôi cướp lời : kênh đào Panama, kênh đào Suez này !
Tôi bỗng tò mò,bỏ ra nhiều giờ lên mạng tìm hiểu cùng chồng.Hai con người này có “ thần giao cách cảm “ hay sao mà cùng khao khát được đến thăm một con kênh đào nơi xa xôi vạn dặm. Có lẽ là đây chăng :
No comments:
Post a Comment