LỜI NGUYỆN CẦU TRÊN QUẢ CHUỐI (2)

Rồi từ đó, mãi đến  mùa thi  tốt nghiệp của bọn học trò mấy năm sau,  hai cô giáo mới  được gặp lại nhau : họ cùng làm giám thị ở Đức Trọng. Nhà trọ khá xa khu vực trường cấp ba huyện, cho nên phương tiện đi về bốn bận  trong suốt ròng rã mấy buổi thi là “ô tô bước”. Tình cờ gặp nhau, cùng trọ một nơi, cùng có những buổi  ra hành lang làm giám thị ba, cùng đi về trên tuyến đường, cùng chung những bữa cơm vội vàng trong chợ, hai cô gái hỏi han từ chuyện bố mẹ thế nào,  công việc ở trường ra sao, bà nội và thằng cu con ( Thu đã lập gia đình, ông chồng quen từ trong trường đại học ) có…dễ chịu không, rồi đến chuyện một phần tư nải chuối ngày nào . Mọi buổi thi, cả bọn  cùng chờ nhau ra về, nhưng bỗng dưng  một trưa, hai nàng giám thị này đều  nộp bài khá trễ, ra đến cổng mới ngơ ngác nhìn quanh sân trường vắng tanh. Đành rảo bước, may mà có nhau, đời còn dễ thương. Con đường nhựa dưới nắng bốc hơi hầm hập.Hai cái túi xách đã điệu đà hơn xưa,  xăng đan ba phân, áo dài thướt tha, hai cái dạ dày rỗng, cô Xí bỗng   có cảm giác trong túi xách có vật gì đó cựa quậy.Thu   kể lể, hôm ấy bắc được siêu thuốc cho bố, ra sân nhà thờ  gọi chị thì anh Hòa bên nhà bảo chị nhắn về rồi. Ừ thì mình tưởng ra  đây  ngồi chơi, nhưng thấy có mấy người đang  cuốc cỏ ở đó,bèn quyết định vậy. Tại đói bụng quá phải không ? Không ( vỗ vào túi xách )Chuối đầy một túi, tội gì không vừa…đi vừa ăn .Ôi bà cô giáo, Thu gục đầu vào vai Xí cười.Xí cũng cười to, tự nhiên cảm thấy có vị ngọt thơm của miếng chuối già hương trong miệng. Ngày ấy  từ nhà thờ quay  ra chỉ có một con đường nhỏ ngoằn nghoèo vừa bước chân một người đi, chạy từ sân nhà  thờ đến hông chùa Linh Giác, nằm sâu dưới một thung lũng khô cằn ,cỏ mọc sát rạt mặt đất, rất ít người qua lại.Tớ cứ thế   mà nhâm nhi  về đến nhà, bất chấp quãng đường sình lầy. Bà cụ thấy vẻ mặt tươi tỉnh, hơi thở thơm nồng mùi chuối chín  thì rất ngạc nhiên.Ban sáng tớ khoe hôm nay hai đứa sẽ đi nhậu để “tống cựu nghinh tân”, có lẽ xế chiều mới ló mặt ở cổng, nhưng bây giờ thì đã ngồi đây. Bà vội vàng đi bắc cháo. Từ ngày  ông bố đi xa, rồi Xí ngã bệnh, bữa tối hai mẹ con chỉ ăn cháo vừng cho nhẹ bụng.Nhưng Xí bảo,ơ thôi mẹ đừng nấu, con không ăn được nữa đâu. Mà tối chắc con cũng… đi ngủ luôn. Cô xoa bụng. Một ký lô chuối, sáu trái ! Cơn đói từ lúc ra khỏi sân nhà thờ  khiến cô quên luôn chuyện quả chuối có Yes hoặc là những chấm đen thui .

  Bây giờ nhớ lại, chắc chắc hôm ấy cô có tới sáu chữ Y.

  Một buổi lang thang trên đường 3 tháng 4 của Dalat, con  đường không  hề có bất cứ  hiệu sách nào, bỗng cô dừng bước trước một cửa hàng  tạp hóa và  văn phòng phẩm. Ở đây có một  quầy sách giáo khoa. Bìa cuốn sách hơi lạ, đầy trịnh trọng  đập vào mắt cô : Tuyển tập 40 bài luận  Anh Văn.

 Người sưu tầm đã dụng công chọn lọc những bài Làm văn của các cô cậu sinh viên năm thứ nhất chuyên khoa các trường đại học quốc tế,  sắp xếp từ thể văn đơn giản nhất (  tự sự,  biểu cảm ) đến thông dụng ( phỏng vấn ) và phức tạp nhất (  bình luận )rồi cho xuất bản dưới dạng song ngữ. Bà cô dạy Ngữ Văn chú ý phần thứ hai. Cô giáo ngẩn ngơ suốt đường về .Cô vừa có trong tay nguồn tư liệu quý phục vụ cho những trang giáo án lớp 10, vừa  rưng rưng xao xuyến. Trái tim cô bị đánh động bởi vài giòng ngắn ngủi từ  một bài làm văn giữa cuốn sách. Vâng, cũng nói về một lần ghé thăm ngôi nguyện đường. Với subject (đề tài) chỉ vỏn vẹn một từ Places ( cảnh vật, nơi chốn ) , tác giả Sumiko Masaki, một sinh viên Nhật đã kết hôn, “kể lại chuyến đi thăm một nguyện đường nhỏ ở Pháp. Chuyến đi đã thay đổi nhân sinh quan của cô” (lời người sưu tầm). Sumiko  vừa trải qua những chuỗi ngày tháng u buồn. Với cô, trong cái đẹp luôn chứa một điều gì đó âu sầu. Dì ruột cô, một mệnh phụ phu nhân nhan sắc, rất yêu hoa hồng trắng, vừa qua đời vì bệnh ung thư khi còn rất trẻ. Rồi hai bà nội ngoại  cũng ra đi sau đó. Cô không nghĩ rằng giữa những ngày nắng đẹp  trời lại đổ mưa giông . Và cô gái trẻ kết luận : Tôi trở nên tin rằng không có hạnh phúc nào bất tận  và không có cái đẹp nào vô biên ( I came to believe that there is no  happiness which never ends and there is no beauty which has no limit ). Cùng chồng đến  thị trấn Vence ở miền Nam nước Pháp, đích đến của họ là ngôi nguyện đường do Henri Matisse (1869-1954)

  trang trí với một nguyên cớ duy nhất : chiêm ngưỡng tác phẩm nghệ thuật của người họa sĩ, điêu khắc, đồ họa tài hoa của nước   Pháp mà  cả hai  đều rất ngưỡng mộ . Một tư liệu   đôi vợ chồng trẻ có trong tay  cho biết Matisse đã thiết kế kính màu, tạo dựng những bức bích họa và  ngay cả lễ phục cho giáo sĩ .  Ngôi nguyện đường ở thị trấn Vence này cách  thành phố biển Nice tươi đẹp độ ba mươi phút đi xe được bàn tay Matisse trang trí để  đáp trả công lao chăm sóc của một nữ tu tại đây  lúc  tác giả lâm bệnh , và đây là một “ trong những tác phẩm vĩ đại nhất của Matisse trong những năm tháng cuối đời” .

 Thoạt tiên cô gái thất vọng lắm. Dù ngôi nguyện đường được dựng trên đỉnh đồi, nhưng lọt thỏm giữa nhiều  tòa nhà khác, nên  rất khó nhận ra. Một tấm  biển nhỏ  bằng gỗ gắn trên bờ rào “Chapelle dé co ré e par Matisse” không khiến cô vơi đi thất vọng .

  Nhưng cô gái Nhật  đã  luôn buồn đau bất chợt mỉm cười. Khi được hai nữ tu mở cửa  đón vào, cô bắt gặp những khung kính   qua cầu thang dẫn vào trong nhà nguyện có hai màu xanh da trời và trắng, hiện lên hình ngôi sao, cá heo. Nó dễ thương quá, trẻ con cũng có thể vẽ được . Bây giờ,  không gian ấm áp và đầy ánh sáng xuyên qua hai vuông cửa sổ khá rộng lồng kính. Cô gái  không phải là một người theo đạo cơ đốc,  một dịp đến nhà thờ chỉ là chuyến ngoạn cảnh, nhưng cô  bất ngờ:  chưa từng thấy một nguyện đường ở vùng quê xa xôi lại  rực rỡ ánh nắng như vậy !Không có buồng xưng tội âm u, không có không khí nặng nề, mà tràn ngập màu xanh mạ, xanh dương, do ánh mặt trời xuyên qua lớp kính màu trên khung cửa  đổ lên nền nhà lót gạch trắng . Đây là một lớp học mẫu giáo và cô gái là em bé . Trên mặt kính hiện lên những cọng rong, những cây tảo biển . Và cô cảm thấy đó là bông hoa của niềm vui .

 Cảm xúc hạnh phúc trào dâng khi cô  bắt gặp ba hình ảnh  chỉ sử dụng nét mực đen trên vách  những bức tường gắn  gạch men trắng . Một vị giáo sĩ trong áo choàng lễ phục . Đức Mẹ đồng trinh bế hài nhi, vô số hoa lá bao quanh. Lễ Phục sinh. Nhưng  rất mộc mạc và chân thật. Cô gái cảm thấy mình thật bé nhỏ , yên ổn và bình an tràn ngập . Cô tìm đến ngồi  ở một chiếc ghế nhỏ trong góc nguyện đường . Đã bừng cháy trong tâm hồn cô một ngọn nến .

 Buổi chiều, cô lại trở về Nice, cùng chồng dạo bước trên bãi biển.Vẫn đấy thôi , hôm qua, hôm kia và bây giờ, vùng biển này đang vào hạ vẫn luôn trải rộng như những phông vải vàng óng . Nhưng hôm nay cô Sumiko Masaki mới nhận ra vẻ đẹp tuyệt mỹ đó . Cô thấy những  bông hoa vui sướng (flowers of joy ) do Matisse vẽ tỏa sáng lung linh trên những lượn sóng vàng trong tâm hồn cô. Cô   đặt tên cho nguồn sống mới của cô là “New horizon of beauty” ( chân trời mới của cái đẹp )

  Cô Xí đã về với ngôi trường mới, chính  là mái trường  của tuổi học trò, như người con đi xa về lại ngôi nhà mình . Nỗi lo lắng “ rồi những ngày sắp tới sẽ như thế nào”  cứ vấn vương khi cầm quyết định chuyển trường, khi cùng cô bạn đồng nghiệp ôm nửa nải chuối đi qua con đường dốc ngút ngàn, qua đi tự bao giờ. Cô  chưa biết Matisse ngày ấy,cô không biết Sumiko Masaki viết New horizon of beauty vào lúc nào, nhưng cô tìm được chân trời cho riêng mình,khi một mình băng qua khu thung lũng dưới chân nhà thờ với một chiếc túi vải nặng đầy những… quả chuối chín !  Xa dần sân nhà thờ, cô để lại phía sau khu hồ Vạn Kiếp của tuổi thơ, để bước vào một cuộc sống mới , lao nhọc mà hân hoan. Cô cứ đi, ngôi trường tiểu học, mái nhà thân yêu, con đường ra nơi công tác mới. Nhưng cô thấy hiện rõ trong đầu một khu hội trường  rất rộng, mái lợp tranh, vách thưng  sơ sài bằng dừa nước, có vô số những hàng cột cao vọi, cô ngồi ở đó, trong la liệt những băng ghế gỗ  được chôn chặt xuống nên nhà đầy cát , trông lên sân khấu có gắn hai chiếc loa lớn. Trông qua lớp vách thưng dừa nước chỉ từ nóc xuống đến ngang đầu là những cánh đồng mênh mang nước, và nước. Xa thật xa có đôi con trâu đang thong thả gặm cỏ. Hội trường ồn ào. Thân nhân từ thành phố kéo đến thăm nuôi người nhà của họ đang  học cải tạo ở đây, vùng Đức Huệ,Long An.  Nhưng dãy nhà tranh như vừa dựng lên , có những vuông cửa  có mái che, có thềm nện đất, có một  chòi canh cũng từ tre tranh khá cao, một doanh trại quân đội cô đã ghé ở Cát Tiên, Đồng Nai , khi đơn vị này tổ chức lễ kết nghĩa với học sinh trường cô . Cô nhớ trên đường từ bến xe ở Chợ Lớn đến đây, những ngôi nhà tranh đơn sơ này luôn là hình ảnh khiến cô đau đáu. Ở vùng miền  đông trên  Đồng Nai, nhà nằm rải rác dưới chân đồi, xung quanh là cỏ dại, đồi cát đá, những bụi chuối xác xơ,không thấy bóng người,mà áo quần giăng trên những hàng cọc cắm ngang sân, nhưng về đây, nhà cửa san sát hai bên  bờ mương, lưng quay ra cánh đồng,  đồ đoàn giắt vào vách hông nhà, trẻ con tung tăng chạy nhảy. Trường cấp ba ngày ấy ngay huyện lỵ cũng được dựng lên  trên nền đất mái lá, ở  đây  cũng thế. Cô giáo bất ngờ khi bắt gặp tiếng kêu đầy kinh ngạc khi chúng được xem hình ảnh khu phố sầm uất có ông bà chúng sinh sống  những ngày xa xưa : những mái nhà tranh. Chúng không thể tin rằng đất nước đi lên từ rơm rạ như thế, không tin được những Lê Lợi Quang Trung cũng từ đấy mà ra đi, từ  đấy mà ý thức  được trách nhiệm công dân,từ đấy mà  làng mạc bề thế như hôm nay, có chúng như hôm nay. Chúng đâu biết rằng để có một Kinh Thành Huế  đồ sộ trở nên di sản, biết bao người nông dân chân đất, sống trong những thôn trang chỉ là mái lá, tường thưng.Nhưng nếu không có họ ?

 Cô đi cùng với chị bạn đồng nghiệp, hơn cô tới bảy tuổi, xuống thăm chồng sắp cưới, một bác sĩ quân y vừa mới nhận nhiệm sở không lâu trước ngày 30.4.75. Cô gái   còn có một lý do thứ hai để lặn lội từ  Saigon xuống vùng  đất ngập phèn này : tìm xưng tội ở một linh mục. Cô Xí ngạc nhiên lắm.  Người bạn giải thích rằng   do công việc,  cô ít có dịp gặp linh mục ở nhà  thờ nơi cô ở để  giải tỏa nỗi niềm. Vị linh mục  từng  là cha tuyên úy, đóng chung đồn ở một sư đoàn  với anh fiance ( người đã hứa hôn )  của cô. Không ngờ ông là người anh cả của cô bạn Vĩnh Tiến !  Ông là Minh Tiến.  Ông cũng là cha đỡ đầu của anh Đanuýp-xanh . Đã có một lần anh con tinh thần dẫn ông bố này đến viếng hai ông bố khác : bố cô Xí và ông Cửu Miên.  Vị tu sĩ tuổi ngoài ba mươi dáng gầy thấp chứ không cao to , vạm vỡ như ông bố  đẻ và  hai em trai, nên trông ông có nét nghiêm khắc của một ông giáo . Nhưng đôi mắt to luôn dò hỏi và hai khóe miệng có   môi trên mỏng, môi dưới lại  dày , điều đó khiến người đối diện thấy ông gần gũi, vui vẻ . Ông vẫn giữ chất hóm hỉnh ở ông bố già nua.Ông kể, ông cụ  mê cô em, nhưng gia đình buộc cưới  bà chị, thế là ông “ chơi luôn” , dù giáo lý Công giáo không chấp nhận chế độ đa thê. Sau này lên Dalat mua vườn, ông bận bịu với cái xưởng cưa, gặp bà mẹ của Vĩnh giỏi giang, bèn thuê bà làm quản gia, và… Để cho ba bà an tâm,kẻo lũ con đi lạc, ông xâu hết vào cái tên Tiến, vào cái họ Ngô Đình, mà nhiều người cứ nghi ngờ ông  có máu của “gia đình trị họ Ngô”. Bà chị sinh ông, thì bà em sinh một cô. Bà chị sinh tiếp  một đôi nam nữ,  bà em cũng thế. Các con cùng tuổi, cùng tên Tiến ( chỉ khác chữ đệm: Ngô Đình Minh Tiến, Anh Tiến, Chí Tiến.. ) nên có khi học hai trường, nhưng đi thi  cả hai luôn ngồi sát bên nhau, có lần đứa này sẵn sàng chỉ bài cho đứa kia !

   Vị linh mục bây giờ ở đây, vẫn đôi mắt dò  hỏi và nụ cười thân thiện, vui vẻ hỏi thăm cô giáo Xí, như thể cô được ông đến thăm. Ở  đây, chiếc cổ cồn trắng lấp ló nơi vạt áo chùng đã thay cho một chiếc sơ mi giản dị,  nhưng ông vẫn là một  người đã kết  hôn ngàn đời với  Đức Kito,  và luôn mong ở ánh sáng phục sinh. Ông xởi lởi hỏi Xí công tác thế nào, cuộc sống ra sao .Ông khoe ở đây ông được phân công làm cấp dưỡng, công việc tương đối nhẹ nhàng, nhưng chỉ tội là  suốt ngày lội trong  nước phèn, tối về ngủ mê vẫn đưa chân lên gãi . Ông còn khoe nơi này  có một đầm sen đẹp lắm. Hoa sen nở rất nhanh nhé. Mới thấy một nụ ,chỉ thoáng sau là ngào ngạt khắp  vùng.Đã có lần ông ngồi … rình hoa nở !  Vì đây giáp Đồng tháp mười rồi , xứ sở của hoa sen . Cô Xí hiểu lòng ông .Ông ồ ạt như thế để muốn cô vơi đi nỗi đau về một người họ tránh nhắc đến : người con tinh thần của ông, người anh của cô và cả em út ông. Gia đình có người làm ở sân bay nên di tản sớm lắm,ngay  sau ngày   rời Dalat, đầu tháng tư, riêng ông đang sống cùng lính tráng, ông không thể bỏ họ bơ vơ những lúc này .Hỏi thăm Vĩnh Tiến thì ông ngập ngừng : có thể nó vào một nhà tu kín bên ấy. Vì bà mẹ Vĩnh có thân nhân ở đây . Ông hứa nếu có dịp, ông sẽ chuyển lời thăm  của Xí, cô bạn bảy năm gắn bó,phải không Vĩnh ? Đến lúc  cô bạn  gọi ra về, vị linh mục nhìn cô, ngập ngừng  như dặn dò: Này chị, tôi luôn cầu nguyện cho chị và mọi người khỏe mạnh, bình an. Chúng ta còn có một trách nhiệm rất lớn là, là làm tiếp phần dang dở mà người đi trước để lại .Lớn và nặng nề lắm đấy, nhưng vì người ấy, chúng ta phải luôn cố gắng . Và trên cao kia, ông  đưa tay chỉ một đám mây  xám  đang vần vũ trên đầu : Anh ấy luôn theo dõi mỗi bước  chúng ta đi. Chị cứ vững lòng. Cô gái bật khóc, như thể bao nhiêu nỗi nín lặng dồn nén quá lâu, bỗng tuôn trào. Vị linh mục có lẽ  đã quen với hình ảnh này. Ông đưa tay chống cằm, khẽ  quay đi .

     Hai cô gái về trường. Cô bạn được chuyển lên phòng giáo dục Huyện công tác.Ngày chia tay, cô tặng người em bộ tiểu thuyết Lớp trẻ, ký tên bên dưới lời chức  từng nét , thế mà đọc thì cứ thấy chữ Thỏ rõ ràng ( tên Thới ).Học trò chả từng gọi cô Thỏ là gì . Cô Xí cũng tặng cô mấy tập trong bộ Cuốn theo chiều gió , ký tên ,với họ Nguyễn là chữ N và X  dính vào như chữ U. Học trò khi chưa biết tên gọi là cô Nụ . Hoa,Nụ,Nhụy,là  tam nhân đồng hành.  Chúng ta phải làm tiếp phần dang dở mà người đi trước để lại .Lớn và nặng nề lắm đấy, nhưng vì người ấy, chúng ta phải luôn cố gắng

   Bây giờ vị linh mục xưa có dịp về lại Dalat. Vĩnh Tiến hiện sống trong một Dòng kín , khỏe mạnh, nhưng mắc bệnh đãng trí . Cô bé thông minh ngày nào ! Ông anh vẫn xởi lởi : Tôi có dịp đi Châu Phi nhé, thấy người ta ăn gạo Việt Nam mình đấy. Nhà nào ở miền quê có vách ngăn bằng bao gạo có chữ Made in Việt Nam là bảnh lắm . Việt Nam mình giờ thay đổi không ngờ. Hồi trước có nhiều món hàng không tìm thấy, giờ đâu đâu cũng có có, lại dễ mua .

 Nhưng cha à, Chúng ta phải làm tiếp phần dang dở mà người đi trước để lại .Lớn và nặng nề lắm đấy, nhưng vì người ấy, chúng ta phải luôn cố gắng.