CHIẾC BÚT MÁY .
Có món tiền “bồi
thường” quá to lớn và vô cùng bất ngờ khiến tôi như lơ lửng trên mây.Tôi
cứ cuống cuồng chạy loanh quanh khắp nhà mà không biết mình phải làm gì . Sau lễ cúng
đình mọi năm, Tre sẽ xuống cùng các chú và tôi lên chùa, qua nhà chị Hạ Em, chị Nhụy rồi về ,
nhưng sao chờ mãi mà không thấy nó nhỉ ? Thì ra cô bé đang ngồi chơi ngoài sân
rồi, có cả chị Nhụy. Bà chị thân yêu của
tôi mọi khi đến “xông đất”từ tinh mơ kia
. Chỉ có con Mực đón tiếp chị thôi. Chị
nhẹ nhàng lướt qua khu nhà kho rồi về , đi một mình ,về một bóng . Nhà chị chưa
có công trình phụ nên sáng chồng … qua nội, vợ… về ngoại.Ngày tết, chị đã mang
lễ vật cúng ông bà vào trưa ba mươi, để có những nỗi niềm thì sẻ chia cùng các o chú trong sân năm cũ, đến sáng bố con sang bên ấy trọn ngày, chị
ở nhà nghỉ ngơi, tiếp khách, hoặc xuống nhà tôi nhổ lông quặm và tóc
ngứa cho mẹ. Hôm nay chị đến quá muộn, hẳn bụng dạ chị có gì bất bình thường ?
Tôi không hề biết đêm qua, sau khi cúng
giao thừa, các anh chị trong nhà đã kéo sang hết bên nhà anh Thạch . Chị Nhụy quay
vào nhà , gọi to : Con Xí có đi chùa
không kìa ? Mẹ tôi
bước ra,Tre rủ rê : Bà đi chùa với tụi
con không bà? Có anh Đa cũng đi nữa . Ở đây, có nhiều người gọi anh Chút theo tên do ông Cửu Miên đặt. Đa là một phần
của Đa –lat. Rất nhiều người từ nơi khác
đến sinh con ở đây cũng đặt tên này. Chị Hạ Em có một người anh rể tên Đa. Ông
anh họ của bà Thiên lý nhãn cũng tên Đa. Bên ấp Hà Đông có hai anh tên này. Bạn
tôi ở lớp, Nghiêm thị Huệ Đa học Toán rất giỏi, hơn cả Vĩnh ú của tôi nữa.
Giòng Đa –nuýp xanh tận trời Âu có lẽ duyên nợ với nào là Đa Thiện, Đa Thành Đa
Phú gần vùng chúng tôi. Qua phường Một
có Đa Thuận, Đa Cát, Đa Hòa, Đa Lộc; về Trại Mát có Đa Phước, Đa Thọ… Mẹ
tôi mừng tuổi cho Tre rồi cười,bà đi ai
coi nhà cho .Tôi bước ra, bỗng miệng hỏi bâng quơ một câu mà tôi không tin ở
tai mình : Không biết trên chùa có bán bút máy không hè ? Bút Pilot hay Paker
..? Ai nấy đều nhìn tôi ngạc nhiên, tưởng như nghe nhầm. Mấy giây sau, một chú
cười: Chùa thì có nhang đèn thôi, còn bút phải ra tiệm. Trên quán bà Dương
ngoài Ngã Năm Đại học có bút bic đó (bút bi hiệu Bic) không biết có bút máy
không ?Mà bữa nay tết nhứt, ai người ta mở cửa tiệm ! Chị Nhụy quắc mắt : Cái con ngược đời . Bút thước đâu
trên chùa á ? Rồi chị lầm bầm, bước hẳn vào nhà, như không muốn nghe tôi nói thêm điều gì : Suốt ngày cứ sách vở bút
thước. Cả sáng mùng một cũng bút thước sách vở . Tôi thấy anh Chút đã dợm bước
đi cùng Tre đã quay lưng lại. Cái đầu anh nghiêng hẳn về phía đám người đang cãi cọ. Một cánh tay anh đưa lên, chân hơi tập tễnh bước về phía tôi, anh hỏi :
Mà sao con Xí cần mua bút máy ? Tôi ngắc ngứ, chết cha sao khi không mình lại
nói chuyện này ta ? Bao nhiêu cặp mắt đang dồn về tôi, cả mẹ nữa. Rồi mọi người
vây quanh tôi . ..
Một chú cầm cây
viết máy cháy đen, ngắm nghía. đưa lên mũi ngửi và cười to sung sướng: Bác ông
chứ không ai hết ? Tại Bác quen xài bút Bic, hễ nghẹt mực thì kê vô ngọn đèn hơ
cho nó ra mực. Đằng này bút máy không sẵn mực, nên bác càng hơ, nó càng chảy
nhựa ra . Rồi chú quay sang chị Nhụy, nháy mắt trêu chị : Không có sẵn mực lấy đâu mà hơ, phải không O Em. Chị
Nhụy vốn rất nhạy cảm, bèn quát, đầu năm
đầu tháng, toàn nói chuyện tào lao thiên địa . Anh Chút nhìn qua một vòng, như thể điểm danh đoàn người đi
chùa,cười bảo : Giờ ra khu Hòa Bình coi xi nê nghe, biết đâu có tiệm sách
mở cửa hàng đầu năm thì mua bút cho cái
con ngược đời này. Rồi chiều về ai thích qua chùa thì đi tiếp . Tết nhứt mà .
Tre kéo tay tôi hớn hở chạy ù ra cổng, bỏ lại mọi người phía sau, như sợ anh
Chút đổi ý. Mẹ tôi gọi theo, nè, có tiền chưa đó !
Chúng tôi chuyển
hướng, qua sân nhà Anh Thạch để trèo con dốc nhà anh, ra Phù Đổng Thiên Vương
rất gần. Thật may có chiếc xe lam chỉ
duy một thằng bé độ tuổi
tôi đang ngồi thu lu trong thùng, áo
quần mới keng, hẳn con bác tài,chạy đến . Họ chở chúng tôi ra đến bến xe đi Đức
Trọng, đối diện với quán Cà phê Tùng thì
đổ khách. Cầu trời mua được bút .
Tôi cứ khấn lầm thầm trong bụng. Đột nhiên anh Chút bảo : Tụi mình ghé chỗ bảo sanh
viện Phan lạc Giảng chút nghe . Bện viện
tư của Bác sĩ Giảng nằm trên đường Hàm Nghi ngày ấy, nay là Nguyễn văn
Trỗi, chỉ cách chỗ chúng tôi xuống xe
vài bước chân. Anh Chút rảo bước, tôi để ý là luôn có một chú đi sát bên. Chúng
tôi được dẫn vào một dãy buồng nhỏ nằm
đằng sau ngôi biệt thự màu hồng, cửa đóng kín. Anh Chút hỏi thăm rồi gõ cửa.
Một cô gái còn rất trẻ, độ tuổi chị
Nhụy, bận bộ đồ vải cô tông màu vàng,áo len đen, chân đi vớ , bước ra,hé nhìn
giây lát ,có vẻ rất thận trọng rồi nhanh chóng mở cửa cho chúng tôi vào .Một cô
khác đang trùm chăn kín, nằm nghiêng ủ em bé trong tấm khăn lông to màu trắng, quay ra nhìn.
Thấy chúng tôi, nhận ra anh Chút, mắt sản phụ bỗng vui tươi hẳn . Anh Chút moi túi quần ra mấy
tờ giấy đỏ mười đồng, xếp như quân bài tứ sắc, chồng lên nhau, đưa cho cô
gái đang đứng,chân chỉ đi vớ , miệng nói
rất nhanh và nhỏ : Hết nợ nghe . Tôi thoáng thấy một cạnh xé răng cưa của tờ
giấy trắng lộ ra giữa thứ tự các tờ giấy
bạc, chắc là phéc-tuya ( hóa đơn ) tôi
vẫn thấy ông Mầu cột vào tiền hàng mỗi khi ông
trả tiền mua rau cho mẹ tôi . Anh lại moi túi khác , lôi ra tờ một đồng, đặt vào chỗ em bé và sản phụ đang nằm , vui vẻ : Mừng tuổi cho thằng cu mau lớn nghe . Cô
gái đi vớ cúi xuống cầm chiếc bô không, sạch sẽ, bước
lại góc giường xò dép mang và bước ra ngoài, anh Chút đi theo. Thấy chúng tôi
đứng xớ rớ cuối giường, sản phụ cười, cung chúc tân xuân các anh, các em . Và quay sang hai cô bé đang tò mò nhìn vào khuôn mặt đỏ ửng, mắt
nhắm nghiền của hài nhi, chị cười: nè, hai em bữa nay lên chức gì rồi ! Vừa
ngay lúc đó, Anh Chút đi trước, cô gái theo sau
cùng chiếc bô ,lại đẩy xuống chân giường. Mọi người kéo nhau đi ra .Tôi thoáng thấy anh
Chút ưỡn ngực hít thở thật mạnh. Bây giờ chúng tôi sẽ đi tìm một rạp xi nê. Khu
vực này có hai rạp.Rạp Ngọc Lan trên đường Thành Thái ( nay là Nguyễn Chí Thanh ) hơi
xa một chút, nhưng hẳn ít khách hơn Hòa Bình ngay trung tâm phố . Hai đứa tôi
xăng xái đi trước . Đường phố người người chen chân. Tôi có cảm giác bao nhiêu
cư dân của Dalat đều tràn ra đây trong
ngày đầu xuân này. Qua quán cà phê Tùng, có ba bốn người gầy gò, tóc dài phủ
gáy đang ngồi uống cà phê, nhìn ra đường.Một người nhác trong thấy anh Chút bèn
nhoẻn miệng cười, thoáng thấy đoàn chúng
tôi đi theo,họ quay vào trong . Vòng qua
phác-ma-xi ( tiệm thuốc tây ) Hoàng Huy Tuần, bất chợt anh Chút đứng
lại, đưa mắt nhìn khu bùng binh bên kia đường, bùng binh Hòa Bình. Trong đám
người qua lại,áo quần đủ màu sắc , theo
tia nhìn của “thủ lĩnh” chúng tôi nhận
ra một chàng trai độ tuổi hai lăm, mặc bộ áo dài trắng của người Ấn Độ. Chàng
trai có mái tóc quăn, đeo kính cận, làn da ngăm đen, dáng người to cao lực
lưỡng tò mò khi chúng tôi kéo đến gần .Trên
tay anh ta là chùm chìa khóa. Ven bờ đường có một chiếc Vespa màu xanh thiên
thanh đang đậu sẵn . Cánh cửa sắt của
gian hàng bán văn phòng phẩm sau lưng
anh ta hé mở một khe nhỏ . Nó vẫn mở rộng mọi khi, với hai ông chủ cũng to lớn, da
ngăm, tóc đen,kính cận, tuổi độ năm mươi.Chúng tôi gọi là “tiệm hai ông chà và”,
có nghĩa là họ đến từ đảo Java của
Inđô-nê-sia. Bên trong có tất cả những
thứ mà học sinh cần : vở, giấy, phấn và
tất nhiên không thể thiếu các loại bút.
Anh Chút bước lên trước, nói một tràng tiếng Mỹ. Người đàn ông lắc đầu,chỉ
vào đồng hồ bảo rằng đã đến giờ anh ta phải đi rồi.Anh
Chút đưa bàn tay năm ngón, chắc là xin mười phút thôi, rồi một ngón, ý nói mua chỉ một món
đồ sáu người còn lại cũng đưa hết mười
hai bàn tay lên. Người thanh niên đảo
mắt nhìn, bắt gặp cánh tay trái của Tre
cố gắng đỡ cánh tay phải , động tác nó vẫn làm khi giúp hai má xỏ chỉ,hoặc tự
nó may những đường chỉ đơm nút áo cho
khách hàng . Vẻ mặt đang căng của anh bỗng chùng xuống. Anh ta gật đầu, ok.Bây
giờ đến lượt tôi toát mồ hôi. Moi hết
hai túi quần , tôi vẫn không tìm thấy tờ tiền cha tôi cho ban sáng. Ôi chết
rồi,tôi đã cất kỹ nó vào trong rương áo,
vì nghĩ ra giêng sẽ đi sắm bút mới! Các chú, anh Chút, rồi Tre nữa, đều lục hết
túi trên túi dưới, gom lại được một vốc.Tre lại luôn mồm, vậy là không coi xi –nê
được rồi, không coi xi-nê được rồi. Người chủ đã cầm cây bút như cây cháy ở nhà
đặt trở lại chiếc hộp, xếp vào chỗ cũ, điềm nhiên nhìn chúng tôi quay đi. Anh
Chút ra đến cửa bỗng quay lại, móc ví lôi ra chiếc thẻ căn cước. Anh bước lại
quầy, nói một tràng tiếng Mỹ nữa,tôi nghe loáng thoáng là cây viết bị vỡ , mà my young sister (cô em gái ) rất cần làm bài tập
về nhà ( her homework).Anh chấp nhận bị phạt bằng tờ căn cước
cùng tất cả món tiền. Bốn hôm nữa anh sẽ ra đền bồi . Vốn liếng môn Anh Văn
lớp tám của tôi còn nghèo nàn, song tôi
như có một sức mạnh nào đó để phân trần : My father had given me five hundred piastres, but I
left them at home, I am sorry . Tre mới lớp hai thôi,
chưa hề học một lớp sinh ngữ nào, dù nó được nhận rất nhiều những câu chuyện
ngắn, giới thiệu về các vùng miền trên thế giới bằng tiếng Anh do bố mẹ nuôi
người Mỹ gửi đến,cũng rối rít năn nỉ ,
please, please! Người chủ phân vân giây
lát. Bỗng anh ta thò tay vào tận đáy
chiếc tủ kính rộng, cầm ra hai chiếc bút máy hiệu Pilot bóng láng, chiếc màu nâu, chiếc màu xanh lá cây đậm, đăt bên
trong hai chiếc hộp nhựa dài và nhỏ,
trong suốt. Anh trao cho Tre một chiếc,
chiếc kia đặt lên tay tôi, miệng trọ trẹ bằng tiếng Việt, mừng tuổi năm
mới, chúc nhiều tốt lành . Các chú vỗ tay,
thanh you rối rít. Hai người thanh niên bắt tay tạm biệt. Tôi rơi nước
mắt vì sung sướng. Có lẽ mai mốt tôi sẽ mua chuối về cúng ông địa như đã thầm
khấn vái.
Vào đến trong rạp
xi-nê, lập tức anh Chút buông mình ngã dài người xuống ghế như thể sức lực
anh đã bị vắt kiệt. Sau đó tôi thấy anh duỗi thẳng chân,nằm không động đậy. Rạp rất
đông, nhiều người đứng tràn trên các lối đi trong rạp, có người phải ngồi bệt phía gần màn ảnh trên sân khấu. Có một chú ngồi trong cùng đỡ nhẹ lưng anh
Chút.Một chú ngồi kế bên cầm chặt
tay anh. Tre và
tôi ngồi giữa.Chú khỏe nhất đoàn ngồi
ngoài, vai thường xuyên bị những khán
giả đứng tràn xô phải .Phim hài Pháp “ Hai mươi bốn giờ lơ lửng trên cành” kể lại câu
chuyện một đôi tình nhân cãi cọ trên xe trong một chuyến đi nghỉ hè, thế là anh
chồng mất tay lái,cho xe “leo cây” .Bao nhiêu phiền toái đầy hài hước xảy ra
trong suốt một ngày một đêm.Rồi phải cầu cứu đến một chiếc cần cẩu .Đang say
sưa cười, đột nhiên Tre kêu : Ôi cái nón của em ! Trong ánh sáng lờ mờ từ
màn ảnh hắt ra, tôi thoáng thấy anh Chút
mở mắt đầy lo lắng .Bốn chú đưa tay quờ quạng trên ghế. Tre bật dậy lôi tay
tôi,em nhớ rồi, để quên nơi buồng em bé. Trời trưa nắng gắt, Tre kéo tôi chạy
như bay qua con đường không một hàng cây, vòng lên dốc Hòa Bình, qua Hàm Nghi. Chạy một đỗi, ngoái nhìn sau không thấy bóng
dáng năm chú người lớn đâu, nhưng chúng tôi vẫn cứ chạy, vì cái nón mới của Tre. Hằng ngày nó vẫn đội
chiếc mũ len sặc sỡ bẩn thỉu tự đan .Tết nhất và tiết trời nóng, hai bà má nó thay cho nó chiếc mũ vải mua ở chợ màu
trắng, có chùm bông hồng nhựa. Có lẽ lúc vào thăm em bé, chúng tôi đã mở mũ ra
chào sản phụ cho phải phép.Rồi hối hả đi
tìm mua bút, đi coi xi nê, ai nấy đều quên mất hình ảnh Tre với cái đầu không mũ.
Ở buồng nhà hộ sinh, chúng tôi tìm thấy
vật duy nhất trong phòng là chiếc mũ, chiếc giường sắt và tấm nệm mút . Hai cô
gái, em bé,đồ đạc trong phòng đều đã
biến đi đâu . Người quản lý, một phụ nữ độ bốn mươi , dáng
xồ xề hoảng loạn túm lấy tay hai đứa
tôi, quát nạt : chúng mày có bà con gì với hai con mẹ đó ? Tôi ngơ ngác bảo dạ không, tụi con …tự nhiên gặp họ thôi. Vậy cái người đi đóng tiền ban nãy
là ai? A, tụi con có biết đâu.Tre đã cầm nón chạy ra ngoài, tôi cũng vùng lên
chạy theo .Chúng tôi leo lên con dốc trước cổng nhà thờ Tin Lành, cứ thế mà
dìu nhau chạy . Cuối cùng, chúng tôi về
đến kí nhi viện Nhị Trưng, trước cổng
trường Bồ Đề. Hai đứa ngã chúi nhủi vào nhau, mệt muốn đứt hơi. Lần đầu tiên tôi trèo đồi sau hai
năm theo hướng đạo.Không ngờ Tre cứ dúi cái vai vào cổ như con chim cánh cụt
mỗi khi nó muốn bày tỏ cảm xúc mà không thể vung tay được, thế mà chạy như bay
! Tre mở túi áo kiểm tra hai hộp bút tôi nhờ cất hộ .
Nó cũng moi ra một nắm hạt mứt đậu,chia cho tôi mấy hạt.Mứt cứng như hạt đào, nhưng bây giờ vừa đói vừa
khát ngậm cho đường và bột đậu tan ra, thoảng mùi va ni, lại thấy ngon nhất
trần đời. Mứt này là thành phẩm lao
động của tôi, một con bé lớp tám vụng về chuyện bếp núc. Đậu luộc không kĩ, đường
bỏ hà tiện nên hạt đậu se lại, như viên đá, có thể liệng ..chó chết. Chả ai buồn đụng đến , vì còn nào là mứt
dừa,mứt gừng dẻo có đu đủ và dứa, mứt khoai lang.Nhưng Tre rất thích. Nó có thể
nhét đầy vành nón len, kiểu nón có dạng hình chữ nhật, gập đôi lại, khâu kết
chắc chắn ra dạng một chiếc mũ,
gắn vào hai cạnh còn lại chiếc
quai như một chiếc ruột tượng, có
hai sợi dây “ Ruột tượng” này được Tre
biến thành một “két sắt”. Nhét tiền giấy xếp nhỏ, nhét những quả mai đào.Tết
thì dự trữ hạt dưa, mứt đậu .Hôm nay nón
ấy được đi “dưỡng lão”, Tre nhét mứt vào túi áo
chiếc ca rô rộng rinh, tay dài, khoác ngoài áo len,vào túi quần tây . Có
hôm Vĩnh ghé chơi tết rồi ở lại ngủ, bà bác về nhà trong ấp Trại Mát, hai bà chị cứ lâu lâu lại thấy lưng ê ẩm vì
cấn (đụng ) phải một cục đá. Cứ chắc
chắn đã năn nỉ Tre cất áo ca rô, cất mũ “két sắt”,cởi bớt quần dài , thì sẽ
“tuyệt đường lương thực” của nó , nào dè con bé
láu cá này nhét mứt hạt vào trong ve áo . Một tay lận,tay kia đỡ, mà nó chuồi
vào trong những đường tà áo ngủ khá nhiều hạt “ liệng chó chết” ! Nhưng hôm
nay,ve áo đó đầy ý nghĩa ! Tre ngậm một mồm hạt đậu, trách tôi : Hồi sáng cái cô
đẻ em bé cho chị lên "chức dì," sao chị hổng thích, mà mặt xị ra . Tôi ngạc nhiên,
chị ấy hỏi tao đi hướng đạo lên "chức gì" rồi chứ bộ . Tao tuần vừa rồi đi họp
vội vàng, quên cài cúc túi áo,bị cắt hết trơn, còn bị vác gậy chạy mấy vòng. Muốn lên chức đội
trưởng thôi cũng phải học đến đệ nhị cấp . Tre nói,ủa vậy cổ quen chị, sao hồi nãy
chị chối beng ? Tôi cáu,tao có quen đâu. Mà quen cũng tội chi mà nói ! Tôi bỗng xấu hổ.Mình cứ ám ảnh chức tước, nên
người ta chúc mừng đầu năm, mình lại nghĩ qua chuyện khác. Muốn gặp chị ấy để
xin lỗi, nhưng có gặp được đâu ! Họ đã bỏ trốn, mang theo mọi vật dụng trong
nhà thương , nên giờ biết đâu mà gặp , mà xin lỗi . Ủa, mà họ là ai ? Sao quen
anh Chút nhỉ ? Hay là, họ từ Sài gon
trốn nợ, lên đây đi đẻ em bé? Mà ban nãy anh ấy nói :hết nợ rồi ! Anh Chút có hai người chị làm ở vũ trường, xì
nách ba nào đó trong Saigon, nên mỗi lần anh về thăm đều được họ cho tiền , có
khi rất nhiều, anh đủ đóng tiền học, mua
quần áo, sách vở ,còn cho các chú vay
khi họ cần nữa .Người Saigon giàu vậy,
sao lại..? Hai đứa ngó quanh,thấy trong
sân kí nhi viện có một vòi rô bi net, thế là tôi bèn lật mũ vải
ra,hứng một mũ đầy, chìa cho Tre uống trước . Không có nó chắc hôm nay tôi
không được tặng bút,được coi xi nê chùa
( anh Chút bao cả ) được ăn hạt đậu đá
dằn cơn đói . Trời nắng quá,chân tay mỏi rã rời. Hai con bé tựa vào vai
nhau, nép vào dưới chân bờ thành cao của
tòa nhà kí nhi viên, thiếp ngủ .
Bốn giờ chiều, chúng
tôi về đến nhà chị Nhụy.Cửa đóng cứng
nhắc.Nhà Tre cũng thế. Tự dưng chúng tôi linh cảm có chuyện chẳng lành . Đúng
vậy, nhà tôi cửa nẻo im lìm . Hai đứa bổ nhào sang sân nhà anh Thạch . Gian phòng khách thoáng rộng, nơi tôi thường
mò qua tìm truyện đọc trộm, mọi người ngồi đầy trên chiếc phản, vẻ mặt đầy lo lắng .
Bên kia vách là buồng anh Thạch, có tấm rèm lay nhẹ, tiếng
hai anh tôi rì rầm trao đổi. Có t iếng
người rên khe khẽ .Mùi thuốc tây
thoang thoảng.
Chị Nhụy từ dưới nhà
bước lên , tay lau trong chiếc khăn
mặt.Hình như chị vừa giặt giũ xong.Thấy
hai đứa tôi, chị túm lấy tay Tre, moi trong người nó ra mấy hộp bút, quẳng hết ra
sân. Con bé oằn người để tránh đòn. Mẹ tôi chạy vội lại can. Hai đứa tôi lao ra
sân tìm bút. Tre đã nhanh chân nấp sau một bụi chanh đầy gai. Chị Nhụy cú tôi
một cái đau điếng, đay nghiến: Đổi bút thước quẹt khu ( chết tiệt ) của tụi
bay mà nguy một mạng người đó.
Tôi cảm thấy như trời
đất quay cuồng.
Nguyễn Xuân
( còn nữa )
No comments:
Post a Comment